Devlet Sanatçısının Hakları
1971’den bu yana Kültür Bakanlığı’nın tavsiyesi, Cumhurbaşkanlığı’nın onayı ile Türkiye’yi dışarıda temsil eden kişilere devlet sanatçılığı ünvanı veriliyor. Bu ünvan ile maaşa bağlanan sanatçılar, 65 yaşında emekli olma hakkı kazanıyor. Sanatçılara yurtdışı seyahatlerinde birtakım ayrıcalıklar sağlanıyor. Ayrıca Devlet Sanatçıları VIP salonlarını kullanabiliyor; devlet törenlerinde de protokolde ağırlanıyor.Tartışmalar
Devlet sanatçılığı unvanını ilk alan isim Adnan Saygun oldu. Ancak, bu unvanın Saygun’a verilip Cemal Reşit Rey’e verilmemesi, kamuoyunda bir hayli tartışılmıştı. Cemal Reşit Rey, bu tartışmalardan çok sonra 1981’de bu onura layık görülmüştü.1991 yılında oldukça fazla sanatçıya bu ünvan verildiktan sonra 1998 yılında Kültür Bakanlığı ilk olarak Tekin Akmansoy, Mehveş Emeç, Rengim Gökmen ve Şefika Kutluer’e devlet sanatçısı unvanını verdi. Ancak daha sonra, bu isimlere 85 kişi daha ilave edildi.
Bu kadar çok isme bu unvanın verilmesi, o günlerde kamuoyunda uzun süre tartışıldı. Aralarında Sezen Aksu, Selim İleri, Fikret Otyam, Nilüfer, Gazanfer Özcan ve Müşfik Kenter gibi isimlerin de olduğu bazı sanatçılar, bu unvanı reddetti.
Bu ünvanın verilmediği ressam Mehmet Güleryüz, devlet sanatçılığının iptali için 2000 yılında mahkemeye başvurdu. Mahkeme, "Devlet Sanatçısı Olacak ve Bu Haktan Yararlanacaklar ile Bunların Nitelikleri ve Seçilmeleri Hakkında Yönetmelik"e dayanarak 89 sanatçıya verilen unvanı oybirliğiyle iptal etti.
Devlet Sanatçıları
1971 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
- Prof. A. Adnan Saygun (Kompozitör)
- Necil Kazım Akses (Kompozitör)
- Ulvi Cemal Erkin (Kompozitör)
- Mithat Fenmen (Kompozitör)
- Prof. İlhan Usmanbaş (Kompozitör)
- Gülay Uğurata (Piyano Sanatçısı)
- İdil Biret (Piyano Sanatçısı)
- Suna Kan (Keman Sanatçısı)
- Ayla Erduran (Keman Sanatçısı)
- Ayşegül Sarıca (Piyano Sanatçısı)
- Verda Erman (Piyano Sanatçısı)
1981 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
* Prof. Nevid Kodallı (Kompozitör)- Cemal Reşit Rey (Kompozitör)
- Prof. Hikmet Şimşek (Orkestra Şefi)
- Prof. Gürer Aykal (Orkestra Şefi)
- İsmail Aşan (Keman Sanatçısı)
- Tunç Ünver (Keman Sanatçısı)
- Prof. Cüneyt Gökçer (Tiyatro Sanatçısı)
- Yıldız Kenter (Tiyatro Sanatçısı)
- Meriç Sümen (Balerin)
- Suna Korad (Opera Sanatçısı)
1987 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
* Prof. Dr. Nevzat Atlığ (Koro Şefi)- Ayhan Baran (Opera Sanatçısı)
- Vasfi Rıza Zobu (Tiyatro Sanatçısı)
- Bedia Muvahhit (Tiyatro Sanatçısı)
- Prof. Mükerrem Berk (Flüt Sanatçısı)
- Gülsin Onay (Piyano Sanatçısı)
- Ayten Gökçer (Tiyatro Sanatçısı)
1988 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
* Aydın Gün (Opera Sanatçısı)- Leyla Gencer (Opera Sanatçısı)
1991 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
* Necdet Yaşar (Klasik Türk Müziği)- İsmail Baha Sürelsan (Klasik Türk Müziği)
- Alaattin Yavaşça (Klasik Türk Müziği)
- Zeki Müren (Klasik Türk Müziği)
- Teoman Önaldı (Klasik Türk Müziği)
- Yesari Asım Arsoy (Klasik Türk Müziği)
- Sadi Yaver Ataman (Türk Halk Müziği)
- Nida Tüfekçi (Türk Halk Müziği)
- Mustafa Geceyatmaz (Türk Halk Müziği)
- Mustafa Turan (Halk Dansları)
- Barış Manço (Pop Müzik)
- Hüseyin Sürmen (Piyano Sanatçısı)
- Güher Pekinel (Piyano Sanatçısı)
- Süher Pekinel (Piyano Sanatçısı)
- Okan Demiriş (Opera Sanatçısı)
- Mete Uğur (Opera Sanatçısı)
- Macide Tanır (Tiyatro Sanatçısı)
- Prof. Bozkurt Kuruç (Tiyatro Sanatçısı)
- Osman F.Seden (Yönetmen)
- Türkan Şoray (Sinema Oyuncusu)
- Hülya Koçyiğit (Sinema Oyuncusu)
- Orhan Şaik Gökyay (Şair)
- Tarık Buğra (Yazar)
- Attila İlhan (Yazar)
- Ali Avni Çelebi (Ressam)
- Prof. Sabri Berkel (Ressam)
- Prof. Dr. Turan Erol (Ressam)
- Prof. Devrim Erbil (Ressam)
- Hüseyin Arıkan Özkan (Heykeltraş)
- Sadi Diren (Seramik Sanatçısı)
1998 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
* Müzeyyen Senar (Klasik Türk Müziği Sanatçısı) - Mehveş Emeç (Piyano Sanatçısı)
- Şefika Kutluer (Flüt Sanatçısı)
- Tekin Akmansoy (Tiyatro Sanatçısı)
- Muazzez Abacı (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Metin Akpınar (Tiyatro Sanatçısı)
- İzzet Altınmeşe (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Selmi Andak (Besteci-Yazar)
- Avni Anıl (Besteci)
- Nezihe Araz (Yazar)
- Muzaffer Arıkan (Koro Şefi)
- Orhan Asena (Oyun Yazarı)
- Semih Balcıoğlu (Karikatürist)
- Recep Bilginer (Yazar)
- Ali Can (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Koral Çalgan (Orkestra Şefi-Viyolacı)
- İnci Çayırlı (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Merih Çimenciler (Bale Sanatçısı)
- Prof. Ali Doğan (Solist Sanatçısı- Dev. Kons. Müd.)
- Haldun Dormen (Tiyatro Sanatçısı ve Yönetmeni)
- Dr. Armağan Elçi (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Erol Erdinç (Orkestra Şefi)
- Özdemir Erdoğan (Türk Hafif Müzik Sanatçısı)
- Musa Eroğlu (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Muazzez Ersoy (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Semiha Berksoy (Opera Sanatçısı)
- Zeki Alasya (Tiyatro Sanatçısı)
- Mengü Ertel (Grafiker)
- Orhan Gencebay (Türk Müziği Sanatçısı)
- Nurşen Girginkoç (Tiyatro Sanatçısı)
- Rengim Gökmen (Orkestra Şefi)
- Ruşen Güneş (Solist Viyola Sanatçısı)
- Fahrettin Güven (Bale Sanatçısı)
- Nedret Güvenç (Tiyatro Sanatçısı)
- Fikret Hakan (Sinema Sanatçısı)
- Selahattin İçli (Besteci)
- Selim İleri (Yazar)
- Çolpan İlhan (Tiyatro ve Sinema Sanatçısı)
- Yekta Kara (Opera Yönetmeni)
- Cemil Karababa (Ressam)
- Müşfik Kenter (Tiyatro Sanatçısı)
- Kayıhan Keskinok (Ressam)
- Levent Kırca (Tiyatro Sanatçısı)
- Atilla Manizade (Opera Sanatçısı)
- Yusuf Nalkesen (Besteci)
- Prof. Tankut Öktem (Heykeltraş)
- Gazanfer Özcan (Tiyatro Sanatçısı)
- Ahmet Özhan (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Münir Özkul (Tiyatro ve Sinema Sanatçısı)
- Sezen Cumhur Önal (Müzik Sanatçısı)
- Kutlu Payaslı (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Ajda Pekkan (Türk Hafif Müzik Sanatçısı)
- Ali Poyrazoğlu (Tiyatro Sanatçısı)
- Ozan Sağdıç (Fotoğraf Sanatçısı)
- Mustafa Sağyaşar (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Samime Sanay (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Emel Sayın (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Timur Selçuk (Müzisyen-Besteci)
- Nedret Selçuker (Radyo Tv Sanat Programcısı)
- Nesrin Sipahi (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Ferit Sidal (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Kamil Sönmez (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Muammer Sun (Kompozitör)
- Gülriz Sururi (Tiyatro Sanatçısı)
- Dinçer Sümer (Tiyatro Sanatçısı-Yazar)
- Şener Şen (Tiyatro Ve Sinema Sanatçısı)
- Ziya Taşkent (Türk Sanat Müziği Sanatçısı-Besteci)
- Orhan Taylan (Ressam)
- Okay Temiz (Caz Müzik Sanatçısı)
- Zekai Tunca (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Neriman Altındağ Tüfekçi (Türk Halk Müziği Sanatçısı)
- Dilek Türker (Tiyatro Sanatçısı)
- Nejat Uygur (Tiyatro Sanatçısı)
- Necdet Varol (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Gönül Yazar (Türk Sanat Müziği Sanatçısı)
- Jale Yılmabaşar (Seramik Sanatçısı)
- Nilüfer Yumlu (Türk Hafif Müzik Sanatçısı)
- Metin Yurdanur (Heykeltraş)
- Gülşen Tatu (Senfoni Orkestrası Sanatçısı)
Kaynaklar
Vikipedi