ikonuna tıklayınız.
Dublin
İngilizce Dublin kelimesinin İspanyolca karşılığı.npr. dublín (m)
Dublin şehri dendiği zaman aslında Dublin konseyine bağlı bölge kastedilse de, halk arasında Dublin’den çevre bölgelerden bazılarını, (Dun Laoghaire, Fingal ve Güney Dublin gibi), kapsayacak şekilde de bahsedilmektedir. Bu bölgeye bazen Dublin metropolü ya da Dublin kenti de denmektedir.
2006 sayımında Dublin konseyine bağlı bölgenin nüfusu 505,739 ve Dublin ilinin nüfusu 1,186,159’du.
Dublin’li birine bazen kısaca Dub ya da daha kabaca Jackeen denmektedir.
BBC’nin 2003 yılında, Avrupa genelinde 112 kent ve kırsal kesimden, 11.200 kişiye uyguladığı bir ankette, Dublin Avrupa’nın yaşanacak en iyi başkenti ve İrlanda Avrupa’nın en mutlu ülkesi seçilmiştir.
Dublin, yılda dört milyonun üzerinde ziyaretçisiyle, Paris ve Londra’dan sonra Avrupa’da en çok ziyaret edilen başkenttir.
Adı
Dublin ismi, Galce Dubh Linn’in İrlanda İngilizcesi’ndeki halidir. Galcede “siyah havuz” anlamına gelmektedir. Tarihsel olarak, geleneksel Galce yazımında bh’deki b’nin üzerinde bir nokta bulunmaktadır, Duḃ Linn ya da Duḃlinn, şeklinde. Fransızca konuşan Anglo-Norman’lar noktayı kaldırmışlar ve ismi Develyn ya da Dublin olarak yazmışlardır.Bazı kaynaklarda Dublin isminin İskandinavya kökenli olduğuna dair de düşünceler bulunmaktadır; örneğin, İzlandaca, djúp lind, derin göl). Yine de Dubh Linn ismi Viking’lerin İrlanda’ya gelmelerinden öncesine dayanır ve Eski Nors dilinde ve modern İzlandaca’da kısaca Dubh Linn kelimelerinin Eski Nors diliymiş gibi yazılmasıdır, yani Dyflinn (okunuşu "Düv-linn" şeklindedir, 'y' harfi Norveççe, İsveççe, Eski Nors gibi dillerde, ‘ü’ olarak okunurken İzlandaca'da yazılış aynı kalmış olsa da okunuşu /i/ sesini almıştır).
Modern İrlanda dilinde şehrin yaygın ismi Baile Átha Cliathtır. Bu isim, Türkçe’ye yaklaşık olarak “Sazlık engellerinin sığ olduğu yerdeki yerleşim” şeklinde çevirilebilir ve 988 yılında Ulu Kral II. Mael Sechnaill tarafından kurulan, Dubh Linn kasabası ve Siyah Göl ile birleşen yerleşimi kastetmektedir.
Tarihi
Yunanlı astronom ve kartograf Ptolemy’nin yazıları Dublin ile ilgili en eski kaynaklardandır. M.S. 140 civarında Eblana Civitas adlı bir yerleşim yerinden bahsetmektedir. 'Dubh Linn'in yerleşim yeri olarak tarihi M.Ö. 1. yüzyıla kadar gitmektedir. Sonraları burada bir manastır inşaa edilmiştir. Ama kasaba olarak 841 yılında Norse’lar tarafından kurulmuştur. 'Baile Átha Cliath' ya da kısaca 'Áth Cliath' 988 yılında kuruldu ve bir süre sonra bu iki kasaba birleşti.Bugünkü şehir birinin İngilizceleştirilmiş ismini, diğerinin de özgün Galce ismini almıştır. Normanın İrlanda’yı işgalinden sonra Dublin başkent oldu ve iktidar, bağımsızlıklarına dek Dublin kalesinde toplandı. 14. yüzyıldan 16. yüzyılın sonlarına kadar Dublin ve çevresi (Pale, yani sınır, mıntıka olarak bilinir), İrlanda’nın hükümet kontrolündeki en büyük alanını oluşturmaktaydı.
17. yüzyıldan itibaren, Geniş Caddeler Komisyonu’nun da desteğiyle, şehir hızla büyüdü. Kralları I. ve IV. George’lar arasındaki dönemde (yani Georgian dönemi), bir süre Londra’dan sonra Britanya İmparatorluğu’nun ikinci şehri konumundaydı. Dublin’in en ilgi çekici mimarisinin büyük bir bölümü bu dönemden kalmadır.
19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında, Cumhuriyetçi devrimcilerin Birleşik Krallıka karşı başlattıkları ayaklanmalar, 24 Nisan 1916'daki Postane Baskını ile harekat boyutuna ulaştı, ama 24-30 Nisan arasında süren Paskalya Ayaklanması, devrimcilerin teslim olmasıyla son buldu. Bu süreçte ön plana çıkan Michael Collins ayaklanmalar süresince kullandığı taktiklerle şehir içi gerilla savaşının ilk örneklerini sergiledi. Bu ayaklanmalar başkenti istikrarsız bir sürece soktu. İngiliz-İrlanda savaşı ile İrlanda iç savaşı kenti yıkıma uğrattı. Şehrin en güzel binaları bu savaşlar sırasında yıkıldı. İrlanda Bağımsız Eyaleti binaların çoğunu yeniden inşaa etti. Parlamentoyu Leinster Sarayı’na taşıdı ama yeniden düzenlemek gibi büyük bir işe kalkışmadı.
Acil durum diye adlandırılan, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Dublin zaman-dışı bir başkent olarak kaldı: modernleşme yavaş gerçekleşiyordu ama sonunda 1960’larda değişim hızlanmaya başladı. Son yıllarda, yerleşim, ulaşım ve iş alanında yapılan özel ve devlet girişimleriyle, Dublin’in alt yapısı oldukça değişti. Bazı ünlü sokak köşeleri hala gelişim ve değişimden önce orada bulunan bar veya dükkanın ismiyle anılmaktadır.
12. yüzyılda başlayan İngiliz kontrolünden itibaren şehir İrlanda adasının başkentliğini yapmıştır. Bağlı olduğu hükümetler şunlardır:
- İrlanda Lordluğu (1171-1541)
- İrlanda Krallığı (1541-1800)
- Birleşik Krallığın bir parçası olarak İrlanda (1801-1922)
- İrlanda Cumhuriyeti (1919-1922)
1922'de İrlanda’nın bölünmesinden itibaren, İrlanda Bağımsız Eyaleti’nin başkenti olmaya devam etti (1922-1937) ve şu anda İrlanda Cumhuriyeti’nin başkentidir. (Bu hükümetlerin çoğu İngiliz hükümetiyle aynı zamanda ve genellikle rekabet içinde var olmuşlardır.)
Ayrıca bakınız
İklimi
Dublin denize konumundan dolayı ılıman bir iklime sahiptir. Kışları yumuşak, yazları serin geçer ve aşırı soğuk ya da sıcak yaşamaz. Genelde düşünülenin aksine Dublin, batı İrlanda gibi, yoğun yağış almamaktadır. Batı İrlanda’nın yağış oranı genelde başkentin iki katıdır. Londra ile karşılaştırıldığında ortalamada Dublin’de daha az yağışlı gün görülür. Ocak ayındaki ortalama en yüksek sıcaklığı 8°C (46°F), Temmuz ayında ise 20°C (68°F)’dir. Ortalama en güneşli ayları, günde altı saate kadar uzanan, Mayıs ve Haziran’dır ama günler yine de daha uzun geçer. Ortalamada en yağışlı ayları ise, 74mm (2.9 inç) ile, Aralık ve Ağustos’tur. En kuru ay, 45 mm (1.7 inç) ile, Nisan’dır. Yıllık toplam ortalama yağış oranı (bütün yağış türleri dahil) 762 mm (29.5 inç)’tir ve Sidney, New York kenti ve Dallas’tan bile daha azdır. Dublin, yüksek enlemi nedeniyle, uzun yaz günlerine (yaklaşık 19 saat gün ışığı) ve kısa kış günlerine (dokuz saate kadar düşebilmektedir) sahiptir. İrlanda’nın geri kalanında da olduğu gibi, hortum, kasırga, deprem ve tsunami benzeri, doğal afetler açısından oldukça korunaklıdır.Atlantik fırtına sistemlerinden gelen güçlü rüzgarlar, İrlanda’nın diğer bölgelerindeki kadar olmasa da, Dublin’i etkileyebilmektedir. Şiddetli rüzgarlara daha çok kış ortası rastlanmaktadır ama özellikle, Ekim ve Şubat ayları dahil olmak üzere, her an oluşabilirler. Son dönemlerin en kuvvetli fırtınası 24 Aralık 1997’de, Casement Aerodrome’da, 151 km/s (94 mil/s) olarak kaydedilmiştir.
Dublin’i çevredeki bölgelerden birkaç derece daha sıcak yapan bir mikroiklimi vardır. Ayrıca şehrin merkeziyle eteklerinde ufak bir ısı farkı da bulunmaktadır. Şehrin merkezi daha yoğun yapılanmış olduğu için biraz daha sıcaktır. Yine şehrin merkezi arasında da ısı farkı bulunmaktadır.
Ilıman bir iklime sahip olan şehrin kayda geçen en düşük sıcaklığı -12°C (10.4°F), en yüksek sıcaklığı ise 31°C (88°F)’dir. Kışın sık görülen yağış şekli yağmurdur. Kasım ve Nisan ayları arasında kar yağışı da görülse de karın yerde kalma süresi çok kısadır (ortalama, sadece 4-5 gün kadar). Dolu kardan daha sık görülmektedir ve özellikle kış ve bahar aylarında rastlanır. Genelde yaz aylarına denk gelen gök gürültüsü ve yıldırım da oldukça nadir görülür. Tipik olarak en soğuk aylar Aralık, Ocak ve Şubat’tır, ama son yıllarda yaz sıcaklıkları ortalamanın üstünde bir çizgi seyretmektedir, ör. Temmuz 2006’da 31°C (88°F) olan sıcaklık, en yüksek ortalamanın 11°C üstündedir.
Suç Oranı
Son yıllardaki uyuşturucu madde ve çete bağlantılı cinayetlere rağmen Dublin, diğer birçok Avrupa başkentinden daha güvenlidir.[1]. Fakat, birçok sosyoloğa göre bunun nedeni Dublin’li yerli halkın genelde yerel suçlardan güvenlik güçlerine bahsetmemeleridir. Sonuç olarak asıl suç oranı kayıtlarda geçenlerden daha yüksektir. An Garda Síochána’nın (İrlanda Polisi-Gardai olarak da bilinir), 2001-2005[2] yılları resmi kayıtlarına göre, metropol’daki toplam suç oranı ülkenin en yükseğidir. Şehrin iç kısımlarından bazılarında toplam suç oranı İrlanda’daki diğer kentlere göre üç-dört kat daha fazladır. 1980 ve 90’larda, şehrin içinde ve eteklerinde yaşayan işçi sınıfı bölgelerinde ciddi bir eroin problemi yaşanmıştır. Bunu takiben oldukça yoğun uyuşturucu madde karşıtı çalışmalar düzenlenmştir.Kültür
Genel Durum
Dublin Avrupa’nın en önemli kültürel merkezlerinden biri ve Jonathan Swift, Maeve Binchy, Bram Stoker, Oscar Wilde, William Butler Yeats, James Joyce, J.M. Synge, George Bernard Shaw, Seán O'Casey, Samuel Beckett, Brendan Behan ve Roddy Doyle gibi, birçok ünlü yazarın çıktığı bir şehirdir. Burayla ilgili en ünlü eserlerden biri James Joyce’un Dublinliler başlıklı öykü kitabıdır. Bu eserinde, Joyce 20. yüzyılın başlarında şehirdeki yerli halkı ve yaşananları tiplemelerle anlatır. Ayrıca yine Joyce’un Ulysses, romanı Dublin’de geçmekte ve kentin topografik detaylarını içermektedir.İrlanda Ulusal Basım Müzesi, Modern Sanat Müzesi, Ulusal Galerisi, Ulusal Kütüphanesi ve Ulusal Müzesi’nin üç merkezi; ayrıca Hugh Lane Belediye Galerisi ve Chester Beatty Kütüphanesi Dublin’de bulunmaktadır.
Şehrin merkezinde, Şehir Sanat Merkezi, Dört Galeri, Douglas Hyde Galerisi, Proje Sanat Merkezi ve İber Kraliyet Akademisi gibi, birçok galeri ve sanat merkezi vardır.
Temple Bar, özellikle haftasonları, Birleşik Krallık’tan ve başka birçok yerden turist çeken popüler bir gece hayatı mekanıdır.
Şehir dünyanın en genç nüfusuna sahip yerlerden biridir. Yaklaşık olarak %50’si 25 yaş altındadır.
Çok-Kültürlü Dublin
1990’ların başlarına kadar İrlanda daha çok dışarı göç verse de, şu anda Dublin’de özellikle Çin, Polonya, Filipinler, Birleşik Krallık, Nijerya, Litvanya, ve Romanya’dan yüksek sayıda göçmen bulunmaktadır. Ayrıca AB üyesi ülkelerden, Avusturalya, Yeni Zelanda ve Rusya’dan da yoğun göç almaktadır. Buna ek olarak geçtiğimiz on yıl içinde ülke dışına göç eden İrlanda’lılar da geri dönüp tekrar ülkeye yerleşmişlerdir.Eğitim
Dublin, üç üniversitesi ve birçok diğer yüksek öğrenim kurumuyla, İrlanda’nın birincil eğitim merkezidir. Şehirde 20 adet üçüncü-seviye (bir çeşit devamlı, yüksek öğrenim) enstitü ve kolej bulunmaktadır. Dublin Üniversitesi, 16. yüzyıla uzanan tarihiyle İrlanda’nın en eski üniversitesidir. Bir tek koleji vardır, Trinity Koleji, ve Kraliyet onayıyla, I. Elizabeth döneminde kurulmuştur. Kolej Katoliklerin özgürleşmesine kadar Roma Katoliklerine kapalı kalmıştır. Daha sonra ise 1970’e kadar Roma Katoliklerinin katılımı, Katolik hiyerarşisi tarafından, yasaklanmıştır. Ulusal İrlanda Üniversitesi’nin Dublin’de Dublin Koleji ile paylaştığı bir kürsüsü bulunmaktadır. Aslında şehrin sınırlarının biraz dışında olan, Dun Laoghaire’de bulunan, Dublin Koleji, İrlanda’daki en büyük üniversitedir. Dublin Şehir Üniversitesi en yakın zamanda kurulmuş olan kurumdur ve özellikle işletme, mühendislik ve endüstriyle alakalı fen alanlarında ön plana çıkmaktadır. İrlanda Cerrahlar Kraliyet Koleji, Ulusal İrlanda Üniversitesi’ne bağlı bir tıp kolejidir ve şehir merkezindeki St. Stephen’s Green parkı içindedir. Ulusal İrlanda Üniversitesi, Maynooth da Ulusal İrlanda Üniversitesi’ne bağlıdır ve şehrin merkezine yaklaşık 25km uzaklıkta olan Kildare ilçesine bağlıdır.Dublin Teknoloji Enstitüsü modern bir teknik kolej olup ülkenin en büyük, üniversite olmayan, üçüncü-seviye eğitim kurumudur. Teknik konularda uzmanlaşmış olsa da birçok sanat ve insan bilimleri dersleri de verilmektedir. Dublin’in kent dışı yerleşimlerinden Tallaght ve Blanchardstown’da teknoloji enstitüleri bulunmaktadır: Tallaght Teknoloji Enstitüsü ve Blanchardstown Teknoloji Enstitüsü.
Ulusal Sanat ve Tasarım Koleji ve Dun Laoghaire Sanat, Tasarım ve Teknoloji Enstitüsü sanat, tasarım ve medya teknolojisi alanlarında eğitim vermektedir.
Bunların dışında ayrıca birçok küçük uzmanlık kolejleri ve özel kurumlar da bulunmaktadır. Örneğin, The Gaiety Oyunculuk Okulu’nda hem iki yıllık yoğun oyunculuk kursu, hem de Dublin Şehir Üniversitesi ve Dublin İşletme Okulu ile ortak, üç yıllık lisans programı bulunmaktadır. Aungier caddesinde bulunan, bu okul aynı zamanda ülkedeki en büyük, bağımsız, üçüncü-seviye kurumudur.
Sergiler
- 1853 -; Büyük Sanayii Sergisi
- 1865 -; Uluslararası Sanat ve Üretim Sergisi
- 1874 -; Uluslararası Sanat ve Üretim Sergisi
Kuzey-yakası ve Güney-yakası
Geleneksel olarak Dublin’de Liffey nehrinin ayırdığı bir kuzey-güney ayrımı bulunmaktadır. Bazıları kuzey yakasını işçi sınıfı ve güney yakasını da orta ve yüksek sınıf olarak görmektedir. Dublin posta sisteminde kuzeye tek numaralar, Phibsboro - Dublin 7 gibi, güneye ise çift numaralar, Sandymount - Dublin 4 gibi, ayrılmıştır. Yalnızca nehrin bankı boyunca geçen bölge Dublin 8 olarak bu kural dışında kalmaktadır.Bu ayrım yüzyıllar öncesine dayanmaktadır. Mesela Kildare Kontu evini, o zamanlar çok da kabul görmeyen, güney yakasına inşaa ettirmiştir. Bunu neden yaptığını soranları, “Ben nereye gitsem moda beni takip eder” diyerek yanıtlamıştır. Kısa süre içinde de bu bölgeye birçok başka asilzade yerleşmiştir.
Kuzey-güney ayrımı Dublin alt-kültürlerinin stereotiplerinde kendini göstermektedir. Üst sınıf üyeleri, güneydeki Dublin 4, yani Ross O'Carroll-Kelly’e özgü aksan ve tavırlarla nitelenirken işçi sınıfına ait kişiler Dublin şehir-içi mahallelerine özgü aksan ve tavırlarla ön plana çıkmaktadır. Elbette böyle bir sınıflandırma kesin ve sonlandırıcı değildir.
Dublin’in ekonomik ve toplumsal gruplarının, güneyliler zengin, ukala ve serbesttir – kuzeyliler fakir, endüstriyel ve sıradandır şeklinde, basite indirgenmesi, elbette gerçek hayatta, sadece birkaç örnek dışında, geçerli değildir. Örneğin, İrlanda Cumhurbaşkanı'nın evi, Áras an Uachtaráin, posta kodu Dublin 8 olarak güney yakasındaymış gibi görünse de, aslında kuzey yakasındadır. Buna ek olarak, Dublin’in, Tallaght, Dolphin's Barn, Crumlin, Inchicore, Ringsend, Irishtown, Clondalkin ve Ballyfermot gibi, bazı işçi sınıfı mahalleleri nehrin güneyindeyken Castleknock, Clontarf, Glasnevin, Howth, Malahide, Portmarnock ve Sutton gibi zengin semtleri kuzeyinde bulunmaktadır. Kuzeyde bulunan Smithfield, Uluslararası Finans Servisi Merkezi ve Spencer limanı da varlıklı bağlantılarıyla bilinir.
Son birkaç yıldır kuzey-güney ayrımının oldukça yumuşadığı söylenebilir. Bunun öncelikli nedeni olarak İrlanda’daki ekonomik şartların iyileşmesi ve Kelt Kaplanı ekonomik hareketinin çıkışı kabul edilebilir. Dublin de buna bağlı olarak Avrupa’nın en zengin kentlerinden biri haline geldi.
Dublin’deki ekonomik bölünme kuzey-güneye ek olarak doğu-batı şeklinde de görülmektedir. Doğu genellike batıdan daha zengindir. Doğudaki kıyı semtleriyle, ki buna kuzeydekiler de dahildir, batıdaki yeni yapılanan semtler arasında belirgin sosyal farklılıklar bulunmaktadır.
2006 yılında The Economist dergisi Haber Alma bölümü Dublin’i dünyanın en pahalı 16. şehri ilan etmiştir. Ayrıca, Mercer firması dünya genelindeki hayat standartları kalitesi anketinde, kenti 24. en yüksek yaşam kalitesine sahip şehir ilan etmiştir.
Spor
İrlanda’nın hemen hemen her spor kulübünün merkezi Dublin’de bulunmaktadır. 82.500 kişilik kapasitesiyle, Drumcondra yakınlarındaki, Croke Parkı Gal Atletik Birliği’nin (Gaelic Athletic Association) merkezidir ve yaz aylarında, Aziz Patrick gününde ve Uluslararası Futbol Günlerinde dönüşümlü olarak Gal futbolu ile Hurling oyunlarına ev sahipliği yapar. Dublin Gal Futbolu takımı lig maçlarını Parnell Parkı’nda oynar.Lansdowne, Dublin ise 48.000 kişilik kapasitesiyle İrlanda Futbol ve Rugby Birliği’nin stadyumudur. İrlanda Milli Futbol Takımı’nın kendi sahasındaki maçları burada oynanmaktadır. 2006 yılında yıkılması ve yerine 50.000 kişilik kapasitesi olan yeni bir stadyum yapılması planlanmaktadır. 2007 yılında Gal Atletik Birliği tarafından verilen izin neticesinde Croke Park'da ilk Rugby (İrlanda - İngiltere) ve Futbol (İrlanda - Slovakya) maçları yapılmıştır.
Phibsboro’daki Dalymount Parkı, İrlanda futbolunun geleneksel merkezidir ama günümüzde sadece yerel kulüplerden Bohemian FK maçları için kullanılmaktadır. Rivals Shelbourne FK, Drumcondra’daki Tolka Parkı’nda oynamaktadır. St Patrick's Athletic ise maçlarına şehrin güneybatı ucundaki Inchicore’daki Richmond Parkı’nda çıkmaktadır. İrlanda’nın en başarılı kulübü, Shamrock Rovers, aslında Milltown’dan gelmektedir ama son yirmi yıldır kendine yeni bir ev aramaktadır. 2006 yılında Tallaght’ta yeni stadyumlarının tamamlanmasını beklemektedir. Bunların dışındaki diğer büyük futbol kulüpleri Belfield’daki, Dublin Koleji Futbol Kulübü ve daha önceden Home Farm olarak bilinen ama artık varolmayan Dublin Şehri Futbol Kulübü’dür.
Blanchardstown’daki Ulusal Su Sporları Merkezi, İrlanda’da açılan ilk Spor Kampüsü’dür. Dublin ve civarında birkaç yarış pisti de bulunmaktadır. Shelbourne Parkı’nda Greyhound tazı yarışları ve Leopardstown’ta at yarışları yapılmaktadır. Dünyaca ünlü Dublin At Gösterileri, Kraliyet Dublin Derneği tarafından, Ballsbridge’de düzenlenmektedir ve 1982 yılında, Gösteri Amaçlı Atlamalar Dünya Şampiyonası’na ev sahipliği yapmıştır.
Bunlara ek olarak ayrıca basketbol, Gal Hentbolü, Çim hokeyi ve atletizm de yaygındır. Santry’deki, Morton Stadyumu’nda, 2003 yılı Engelli Olimpiyatları düzenlenmiştir.
Dublin Maratonu 1980 yılından beri düzenli olarak koşulmaktadır.
Eğlence
Dublin’de hareketli bir gece hayatı vardır. Liffey nehrinin güneyinde bulunan ve İrlanda dışında da tanınan Temple Bar, gece hayatının en hareketli yerlerinden biridir. Özellikle bayan ve erkeklere yönelik ‘bekarlığa veda partileri’ ile tanınır ve turistler tarafından ziyaret edilen öncelikli yerlerdendir. Ama bu nedenlerden dolayı Dublin’in yerli halkı tarafından çok tercih edilmemektedir. Temple Bar aslında Dublin’in kültürel bölgesinin yeniden yapılandırılmasıyla ön plana çıkmıştır. Günümüzde sokak performansları, davulcuları, ufak ve içiçe müzik mekanlarıyla bu ruhunu az da olsa korumaktadır. Stephen's Green etrafındaki bölge, özellikle Harcourt, Camden, Wexford ve Leeson caddeleri, en popüler gece kulüplerinden bazılarına ve İrlanda’ya özgü barlara ev sahipliği yapmaktadır.Şehir merkezinde birkaç tane tiyatro bulunmaktadır. Bunlardan en büyükleri Abbey Tiyatrosu, Gate Tiyatrosu, Olympia Tiyatrosu ve Gaiety Tiyatrosu’dur. Bu tiyatrolarda oyunlara ek olarak, akşamları ayrıca canlı müzik, dans ve filmlere de yer verilmektedir. En büyük tiyatro, Glasnevin’de bulunan, Dublin Şehir Üniversitesi’nin The Helix’teki, Mahony salonudur.
Şehir merkezinde iki büyük sinema bulunur: Liffey’nin kuzeyindeki, Savoy sineması ve Cineworld. Yine Temple Bar’da bulunan İrlanda Film Enstitüsü’nde ve d'Olier caddesindeki Screen sinemasında alternatif ve özel ilgi alanlarına yönelik filmler gösterilmektedir. Şehrin diğer semtlerinde de birçok sinema salonu bulunmaktadır.
Hükümet
Kent
Kent, Dublin Şehir Konseyi (eski adıyla Dublin Meclisi) tarafından idare edilmektedir ve başkanlığını Dublin Belediye Başkanı (Lord) yapmaktadır. Belediye başkanı yıllık olarak seçilir ve sorumluluk süresi boyunca Dublin Köşkü’nde yaşar. Dublin Şehir Konseyi iki ana binada konuşlanmıştır. Konsey toplantıları, Dublin belediye binasındaki merkezde gerçekleşir. Eskiden ‘Royal Exchange,’ yani Kraliyet Ticaret Merkezi, olan bu bina 1850’lerde şehir idaresi tarafından hükümet için devralınmıştır. İdarenin yönetim seviyesindeki memurların çoğu, Wood rıhtımı’ndaki, çok tartışılan “Belediye Ofisleri”nde çalışmaktadır.Şehir Konseyi tek parlamentodan oluşür ve beş yılda bir, Yerel Seçim Bölgelerinden seçilen 52 üyesi bulunmaktadır. En çok koltuğa sahip parti kimin hangi komitede oturacağına, hangi politikaların uygulanacağına ve kimin Belediye Başkanı olacağına karar verir. Belediye Başkanının liderliğinde, konsey yerleşim yerlerine, trafik yönetimine, planlamaya, atık ve arıtmaya vs. ne kadar para harcanacağına dair bir bütçe hazırlar. Dublin Şehir Yöneticisi ise Şehir Konseyinin aldığı kararları uygulamakla sorumludur.
Ulusal
İrlanda Cumhuriyeti’nin ulusal meclisi, Oireachtas, Cumhurbaşkanlığı ve iki kabineden oluşur, Dáil Éireann (Milletvekilleri Meclisi) ve Seanad Éireann (Senato). Üçü de Dublin’de bulunmaktadır. İrlanda Cumhurbaşkanı, İrlanda Bağımsız Eyaleti Genel Valisi’nin eski evi olan ve şehrin en büyük parkı, Phoenix Parkı’nda bulunan Áras an Uachtaráin’da yaşar. Oireachtas’ın iki kabinesi de, güney yakasındaki önceden dükalık sarayı olan Leinster Sarayı’nda toplanır. İrlanda Bağımsız Eyaleti’nin kurulmasından bu yana, 6 Aralık 1922, bu saray İrlanda parlamentolarının evi olmuştur.İrlanda hükümeti, “Hükümet Binaları” adlı yapıda konuşlanmıştır. Bu yapı daha once, Buckingham Sarayı’nın Edward devri cephesini yapan mimar, Sör Aston Webb tarafından Kraliyet Bilim Koleji olarak tasarlanarak inşaa edilmiştir. 1921 yılında Güney İrlanda Halk Meclisi burada toplanmıştır. Leinster Sarayı’na yakınlığından dolayı, İrlanda Bağımsız Eyaleti hükümeti bu binayı, geçici olarak bakanlıklara vermek üzere devralmıştır. Hem bu bina hem de Leinster Sarayı önceden deçici olarak düşünüldülerse de zamanla kalıcı olmuşlardır.
İrlanda Krallığı’nın eski parlamento binası College Green’de bulunmaktadır.
Ekonomi ve Altyapı
İletişim ve Medya
Dublin İrlanda’nın hem iletişim hem de medya merkezidir. Birçok gazete, radyo istasyonu, televizyon kanalı ve telefon şirketinin merkezleri burada bulunmaktadır. “Radio Teilifís Éireann” (RTÉ) İrlanda'nın ulusal resmi yayın organıdır ve ana ofisleri Donnybrook’ta bulunmaktadır. “Fair City” kanalın başkentin kurgusal bir mahallesinde (Carraigstown) geçen bir dizisidir. TV3, Kanal 6, Kent Kanalı ve Setanta Spor’da Dublin’de bulunmaktadır. Posta servislerinin (An Post) ana altyapısı ve ofisleri ile eski devlet telefon şirketi (Eircom), Meteor cep telefonu servisi, Vodafone İrlanda ve O2 İrlanda da Dublin’dedir. Başkent ayrıca The Irish Times ve Irish Independent gibi önemli gazetelere de evsahipliği yapmaktadır.Ulaşım
Dublin, İrlanda ulaşım ağının merkezindedir. Dublin limanı ülkenin en önemli deniz limanıdır. Dublin havaalanı, 2006’daki 21 milyon yolcu kaydıyla adanın en yoğun havaalanıdır. Ayrıca İrlanda’nın diğer havaalanlarına, Avrupa’ya Kuzey Amerika’ya ve Orta Doğu’ya uçuşlarıyla Avrupa’nın da 14. en yoğun havaalanıdır. Merkez tren istasyonu, güney ve kuzeyi birbirine bağlayan, Heuston istasyonudur (Ballina, Westport, Galway, Ennis, Limerick, Tralee, Cork ve Waterford hatları). Connolly istasyonu Sligo, Wexford ve Belfast’a servis yapmaktadır. Bu iki istasyon son dönemde birbirine, Luas adı verilen, tramvay ile bağlanmıştır. Dublin’in otogarı Busarus da, oldukça yoğundur. Otobüsle adanın her yerine sık otobüs seferleri bulunmaktadır.Karayolları
Dublin ülkenin karayolları ağının merkezidir. M50 otoyolu (İrlanda’nın en yoğun yolu), bir çeşit çevre yoludur. Şehrin güneyine, batısına ve kuzeyine uzanarak başkentten diğer bölgelere ulaşan en önemli ulusal ana yolları birbirine bağlar. Lucan köyü yakınında, Liffey nehrinin üzerinde yükselen iki köprüden oluşan Batı-Bağlantısı’nda ücret uygulanmaktadır (€1.90). M50’nin yapılması nerdeyse 20 yıl sürmüştür ve son kısmı Haziran 2005’te açılmıştır. Carrickmines Kalesi yakınlarındaki Ortaçağ harabelerinin yıkılmasıyla ilgili bir davadan dolayı yolun son kısmının tamamlanması gecikmiştir. M50’de şu anda birbirinin aksi yönde giden iki şerit bulunmaktadır ama N4 ve N7 kavşaklarında şeritleri üçe çıkarmak için çalışmalar yapılmaktadır. Ulusal Karayolları Otoritesi ayrıca üçlü kavşaklar inşaa ederek otoyolun en yoğun noktalarının kapasitesini arttırmayı amaçlamaktadır. Bu konuda çalışmalar başlamıştır.Çevre yolunu tamamlamak için “Doğu Geçidi” teklif edildi. Bu projenin ilk yarısı Dublin Liman Tüneli, yakın zamanda tamamlandı ve 20 Aralık 2006’da açıldı. Özellikle ağır taşıtlara yönelik hizmet veren bu tünel hafif araçlara ücretlidir. Şubat 2007’den beri, 5 dingilli araçların, bütün hafta boyunca, 7:00 - 19:00 saatleri arasında, şehir merkezi kordonundan geçmeleri yasaklandı. Sadece gerekli dağıtımlar için özel izni olanlar bu yolları kullanabilmektedirler.
Liman Tüneli, önceleri ağır araç trafiğine hizmet vermek için iki şeritli olarak tasarlanmış olsa da, daha sonra otoyol standartlarında iki ayrı tünel olarak yapılmış ve genel trafiğe açılmıştır. Ağır araçlardan ücret alınmamaktadır. Tüneller ilk düşünülenden 1 kilometre daha uzun ve civardaki yerleşim yerlerini en az rahatsız edecek şekilde daha derine yapılmış ve gerekli düzenlemelerle bu değişiklikler desteklenmiştir.
Başkent, Dublin Şehir Konseyi tarafından “dış” ve “iç” yörünge şeklinde adlandırılan yollarla çevrelenmiştir. “İç yörünge” yaklaşık olarak, şehrin George devrine ait kısmı olarak bilinen bölgenin kalbi, St. Stephen's Green’den Mountjoy meydanına ve King's Inns’den St Patrick's Katedrali’ne uzanmaktadır. “Dış yörünge,” Dublin’in iki kanalı (İrlanda’nın Büyük Kanalı ve İrlanda Kraliyet Kanalı) ile kuzey ve güney çember yollarının oluşturduğu doğal daireden geçmektedir.
Toplu Taşıma
2002 yılında Dublin ve civarında oturan ve çalışanların yaklaşık % 46’sı işe yürüyerek, bisikletle ya toplu taşımayla gidiyordu. Toplu taşıma sistemi yüzlerce otobüs hattından, beş yerel tren hattından ve iki tramvay hattından oluşmaktadır. Hükümetin Ulaşım 21 adı altında planladığı teşebbüs yüksek kapasiteli iki metro hattı kurmak, batıya giden elektrikli taşımacılığı genişletmek ve oldukça başarılı olan Luas tramvay sistemini geliştirmek için yapılanmıştır. Toplu taşıma sistemine Dublin Ulaşım Ofisi bakmaktadır.Otobüs
Dublin’in toplu taşıma sisteminin büyük bir kısmı, Bus Átha Cliath tarafından işletilen, yaklaşık 200 adet gündüz ve pazartesiden cumartesiye işleyen 24 gece otobüs hattından oluşmaktadır. Gündüz hatlarının 40, 40A, 40B, 40C, 40D numara ve harfli kodlamaları vardır. Gece hatları için numaranın yanına “N” harfi konmaktadır. Bazı turist otobüsleri dışında, Dublin otobüs servisleri bir kişi tarafından işletilir. Gündüz tarifeleri seyahat edilen durak sayısına göre belirlenir. Ücretler bozuk para ile ödenir ve sadece tam para geçerlidir. Fazla para veren yolcuya “para üstü biletleri” verilir. Daha sonra bu biletler O’Connell caddesindeki Dublin Otobüs İşletme ofisinde nakit paraya çevrilebilir. Otobüslerden ve acentelerden farklı paso ve bilet çeşitleri satın alınabilir. Bu biletler otobüse binilince kapının sağındaki makinelerde okutulur. Gece otobüsler seyahat edilen durak sayısına bağlı olmaksızın tek ücret alırlar. Ayrıca bazı ufak otobüs şirketleri de şehire hizmet vermektedir.Yerel Raylı Sistem/DART
Dublin yerel raylı sistem Dublin ve civarına hizmet veren beş hattan oluşmaktadır. Bu trenlerden bazıları Drogheda kasabasına kadar da gitmektedir. Hatlardan biri Dublin körfezi boyunca gider ve Dublin Bölgesi Hızlı Transit (Dublin Area Rapid Transit), DART, olarak bilinir. Ülkenin elektrikle çalışan tek demiryollarıdır. Her gün 80.000’in üstünde yolcu DART ile seyahat etmektedir.DART’ı genişletme planları yapılmaktadır. Şehir merkezinin altından geçen bir tüneli içeren Dublin ara-bağlantı raylı projesi, şehir merkezinden geçen kuzeye ve güneye giden, kuzeybatı ve güneybatı olarak iki ayrı DART hattı yaratacaktır.
Tramvay
2004 yılında iki hatlı bir tramvay ağı olan Luas açıldı ve hizmet verdiği alanlarda sıklıkla kullanılır hale geldi. İki hat arasındaki bağlantı yetersiz olsa da Luas hatlarını geliştirmek üzere, yedi projeli bir plan hazırlandı. Luas’ı günde ortalama 80.000 kişinin kullandığı tahmin ediliyor.2006’da Demiryolları Servis Ofisi, Luas’ın yapılmasından sadece bir yıl sonra, beklenenden çok daha önce hedeflenen gelire ulaştığını ilan etti. Luas, ülkede hükümet destekli işleyen tek toplu taşıma sistemidir. Bu açıdan Avrupa’da da az bulunan örneklerden biridir.
Gelecekte
İrlanda hükümeti, önümüzdeki 10 yıl içerisinde yaklaşık €34.4 milyara mal olacak olan Ulaşım 21 projesini başlattı. Bu miktarın büyük çoğunluğu Dublin Liman Tüneline, yedi Luas projesine, iki Dublin metro hattına, DART uzantılarına ve bütün servisleri St Stephen's Green’de bir araya getirecek bir yeraltı istasyonuna harcanacaktır. Bir diğer proje de Connolly ve Heuston istasyonlarını St Stephen's Green’de birleştirecek bir ara-bağlantılı raylı tünel sistemidir.Bu haritada Dublin ve çevresindeki raylı sistem ağının 2015'te gelmesi beklenen nokta gösterilmektedir. Ulaşım 21 tamamlandığında Dublin bölgesindeki bütün toplu taşıma sistemlerinde toplam olarak, yılda yaklaşık 365 milyon, günde de ortalama 1 milyon yolcunun seyahat etmesi beklenmektedir.
Endüstri ve Ekonomi
Dublin’deki en ünlü endüstri herhalde biracılıktır. Guinness, 1759 yılından beri Dublin’de, St. James's Gate semtinde üretilmektedir.Kelt Kaplanı hareketi yıllarında, yani 90’ların ortalarından sonlarına kadar, bir çok ilaç ve bilgi teknolojisi şirketi Dublin ve etrafında ofisler açtı. Microsoft'un Avrupa ve Orta Doğu merkezi, şehrin güneyindeki, Sandyford Endüstri Bölgesindedir. Buna ek olarak Google ve Amazon’un da şehirde şubeleri bulunmaktadır. Intel ve Hewlett-Packard’ın Dublin’in batısında kalan Kildare ilçesindeki bir mahallede (Leixlip) üretim atölyesi vardır. Google, Yahoo! ve PayPal’ın (ve daha bir çok şirketin) Avrupa merkezleri Dublin’de konuşlanmıştır. Kent, çok miktardaki yüksek teknoloji endüstri bölgeleri, iş ve finans merkezleriyle uluslararası platformda Avrupa’nın Silikon Vadisi olarak tanınmaktadır.
Dublin İrlanda ekonomisinin merkezidir. 2004 yılında Dublin ve çevresi ülkenin toplam gelirine €69.6 milyar katkıda bulunmuştur. Bu ekonominin yaklaşık %45’ini oluşturmaktadır. Bankacılık, finans ve ticaret şehrin ekonomisinin önemli bir bölümünü oluşturur. Uluslararası Finans Servisi Merkezi (IFSC) tek başına yılda €1 trilyonun üzerinde gelir getirmektedir. Ayrıca bir çok uluslararası firmanın Dublin’de merkezi bulunmaktadır (Citibank ve Commerzbank gibi). İrlanda Borsası (ISEQ), İnternet Tarafsız Kambiyo (INEX) ve İrlanda Yatırım Kambiyosu’nun da (IEX) merkezi burdadır.
2005 yılında Dublin ve civarındaki bölgede çalışan sayısı yaklaşık 800.000 kişiydi. Bunlardan 600.000’i hizmet sektöründe ve 200.000’i sanayide çalışmaktaydı.
Kelt Kaplanı patlaması inşaat sektöründe de hızlı bir yükselişe neden oldu. Şu anda, özellikle göçmenlerin yoğunlukta olduğu bu sektör, şehrin istihdamında önemli bir yere sahiptir. Dublin Rıhtımı ve Spencer Rıhtımı gibi büyük projelerle önemli bir yeniden yapılanma söz konusudur. "Dublin’e yeni bir kalp" ve benzeri projelerle, şehrin merkezinde bakımsız duran endüstriyel alanlar düzenlenmeye başlanmıştır. Dublin Şehir Konseyi yüksek binalar üzerindeki eski sınırlamalarını yumuşatmıştır. En yüksek bina olan Özgürlük Konağı sadece 59.4 m uzunluktadır, ama şu anda yapımı devam etmekte olan, Heuston Gate binası bittiğinde 117 m uzunlukta (anteniyle 134 m) olacaktır. 120 metrelik Britanya Rıhtım Kulesi ve yine 120 metrelik Gözlem kulesi onaylanmıştır. Gözlem kulesinin yapımına başlanmıştır.
Kardeş kentler
- } Barcelona İspanya
- } Budapeşte Macaristan
- } Liverpool İngiltere
- } Matsue Japonya
- } San Jose Amerika Birleşik Devletleri
- } Eskişehir Türkiye}
misafir - 9 yıl önce