şeriat
Türkçe şeriat kelimesinin İngilizce karşılığı.n. Moslem religious law
Şeriat, Arapça kökenli bir sözcük olup; "yol, mezhep, metod, adet, insanı bir ırmağa, su içilecek bir kaynağa ulaştıran yol" anlamına gelir. İslam dinindeki terimsel anlamı ise "ilahi emir ve yasaklar toplamı", "İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ın ayetleri, İslam'ın son peygamberi olan Muhammed'in söz ve fiilleri (sünnet/hadis) ve İslam bilginlerinin görüş birliği içinde bulundukları hususlara dayanan ilahi kanun"dur.
Şeriatta sorunların çözümü özellikle Kur’an-ı Kerim’de ve Hadislerde aranır. Bu iki kaynakta sorunla ilgili açık bir hükme rastlanmazsa hüküm bulunan başka bir sorunla kıyaslama yoluyla çözüm araştırılır.” İslam şeriatı ise; inanca, dünyevi işlerin ferdi ve toplumsal yaşantının tanzimine ve bazı suç ve cezaların tespitine yönelik hükümler getirmiştir.
Dolayısıyla şeriat, genel anlamıyla din bütünüdür. Bu açıdan devlet yapısının şeriata dayalı hale getirilmesi, sabit ve insanların iradesine bağlı olmayan bazı ilahi hükümleri de ihtiva etiği için laikliğe aykırıdır. Bu nedenle laiklik ilkesini benimseyen Cumhuriyetimizin Anayasası Kur’ana göre değil, modern hukuk esaslarına göre düzenlenmiştir.
Şeriatın Üç Ana Bölümü
Klasik İslam hukuku (fıkıh) alimleri, şeriatı üç ana bölümde incelemiştir: İbadetler, muameleler ve ceza hukuku.İbadetler: İbadet İslam'da, genel olarak Allah'ın hoşnut ve razı olduğu her çeşit eylemi kapsamına alır. Özel anlamda ise, ayet ve hadislerde özel şekil ve şartları belirlenen ibadetlerin uygulanması kastedilir. Namaz, oruç, hac, zekat ve kurban İslam'daki ibadete örnek olarak verilebilir.
Muameleler: İnsanlar arasında medeni, ticari, ekonomik ve sosyal bütün ilişkileri, insanların devletle ve devletlerin de birbirleriyle münasebetleri bu bölümde yer alır. İslam dini doğumdan ölüme kadar evlenme, boşanma, nafaka, velayet, vekalet, vesayet, miras, alış-veriş gibi toplum hayatının gereği olan tüm medeni muamelelere ve hatta devletler hukukuna ait hükümler getirmiştir.
Ceza hukuku: İslam şeriatının kullanımda olduğu bir İslam ülkesinde, İslam dininin emir ve yasaklarına uymayan ve/veya toplumsal düzeni bozmaya çalışan kimselere karşı verilecek bedeni, mali veya caydırıcı bazı cezai hükümleri kapsar.
İslam Şeriatının Kaynakları
İslam şeriatı klasik olarak temelde dört delile dayanır. Bunlar Şer'i deliller olarak da anılan: Kitap Kur'an, Sünnet, İcma' ve Kıyas'tır.- Kitap (Kur'an, içerdiği hükümler)
- Sünnet (İslam'ın son peygamberi Muhammed'in söz ve fiilleri)
- İcma' (İslam bilginlerinin görüş birliği içinde bulundukları konular)
- Kıyas (birbirine benzeyen meselelerin hükümlerinde de benzerlik bulunması)
Fakat azınlıktaki bazı İslam hukuku bilginleri bu dört temel delilden İcma' ve Kıyas'ı kabul etmemişlerdir. (Örneğin Zahiri mezhebi)
Bir hükmün İslami nitelik taşıması bu kaynaklardan birisine dayanmasına bağlıdır.
Şeriat hükümleri Kitap, Sünnet, İcma ve Kıyastan başka fer'i deliller adı verilen maslahat (toplum yararı), örf ve adet, İslam'dan önceki şeriatlar (Şer'ü men kablena), sahabe (Muhammed'in arkadaşlarının) görüşleri (Sahabi kavli) gibi delillere dayanılarak müctehitlerce bir sistem halinde açıklanmıştır.
İslam dininin en önemli İslam hukuku bilginlerinden olan; Ebu Hanife (ö. 767), Şafii (ö. 819), Malik b. Enes (ö.795) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 855)'in temsil ettiği İslam hukuku (fıkıh) ekolleri şer'i hükümleri bir bütünlük içinde sistemleştirmişlerdir.