Orta Dünya evreninin kozmolojik unsurları
Aşağıda, Tolkien'in kurguladığı Orta Dünya evreninin unsurları hiyerarşik olarak en yüce olandan en aşağı olana anlatılmıştır. Bazı unsurların birçok ismi vardır. Emin olunmayan isimlerin yanına soru işareti eklenmiştir: *Eru Ilíºvatar, (Ana madde: Eru Ilíºvatar) kendisi dışındaki varlığın yaratıcısı, Tanrı. Kendisinin başlangıcı yoktur. Bu konuda Silmarillion'un ilk cümlesi şöyledir: Önce Eru vardı... *
Sonsuz Salonlar, (Zamanötesi Salonlar)Eru'nun (Tanrı'nın), zamanın ötesindeki yeri. Kainatın (yaratılmışlar aleminin) dışındadır ve fizikötesi, maddeötesi bir nitelik arzeder. Sonsuz Salonlar'ın İnsanların ruhlarının gideceği yer olup olmadığı tam bilinmemekle beraber büyük ihtimalle -ruhlar madde alemine ait olmadığı için madde alemiyle bağı kesildiğinde (öldüğünde)- oraya gideceği tahmin ediliyor. Şurası bir gerçek ki, Adanel hikayesinde insanların Eru'ya döneceği belirtiliyor fakat hikayeden yola çıkarak bunun bir kural olarak alınabileceği tartışmalıdır. Christopher Tolkien, Silmarillion'un eklerinde bu konuyu ele almıştır.
*Boşluk, Avakíºma, Kíºma, Dış Karanlık, Kadim Karanlık, Sonsuz Karanlık - Varlık aleminin dışında, Sonsuz Salonlar'ın, Arda'nın ve bütün Eä'nın dışında soyut bir antivarlıktır. Tam olarak belirtilmemekle beraber, Eä'nın etrafını çevreleyen Boşluk'la -Eä'nın içinde yer alan- Arda'nın etrafını çevreleyen boşluk birbirinden farklıdır. Zira, birisi Eä'yı çevrelerken, diğeri Eä tarafından kuşatılmaktadır. Boşluk'ta hiçbir güç ve yetenek etkinlik gösteremez. Melkor, Öfke Savaşı'ndan sonra Boşluk'a atılmıştır, fakat efsaneye göre, dünyanın sonunun geleceği ahir zamanda dünyaya gelmenin bir yolunu bulacaktır ve Tíºrin Turambar tarafından ebedí olarak öldürülecektir.
).] *Eä, (Kainat) - Eä Quenya lisanında kainatı (yaratılmışlar alemini) ifade etmek için kullanılır. Kelimenin kökeni Quenya'da olmak fiilidir. Bu açıdan, Eä'nın mahiyetini ayırt etmek için "mevcut olmayan"ın zıttı olarak "mevcut olan" tanımlaması yapılır. Buradan yola çıkarak Eä'nın haricindeki herşey -Ilíºvatar'ın Sonsuz Salonları da dahil olmak üzere- atomdışı -dolayısıyla soyut ve mahiyeti anlaşılmaz- varlıklardır. -Eru'nun ilk yarattığı- Meleksi varlıklar Ainur, Eä'nın dışında iken Eä'yı "Küçük Krallık" olarak nitelemişlerdir. Buradan yola çıkarak, Eru'nun (Tanrı'nın) gözünde bütün yaratılmışlar alemi -yaratılmışlar alemi haricindeki varlığa kıyasla- görece çok küçük bir şeydir. Eru Ilíºvatar, yaratılmışlar alemini düşünceden gerçekliğe dönüştürmek için "Eä!" (Ol!) demiştir. **
Arda(Ana madde: Arda), (Dünya) dünya ve çevresindeki yıldızlı gök kastedilerek -geniş anlamda- "dünya".
***Vaiya, Ekkaia, Kuşatan Deniz, Çevreleyen Deniz, (Dış uzay) - İkinci Çağ'ın sonunda yaşanan tufandan önce dünyanın etrafını çevreleyen karanlık denizdir. Vaiya, dünyayı tamamen çevreler ve dünyanın altında bir deniz, üstünde de hava olarak mevcuttur. Arda, Vaiya'nın içinde -denizde yüzen bir gemi gibi- yüzen bir varlık olarak tasvir edilmiştir. Suların Efendisi Ulmo, Arda'nın köklerinin altında Vaiya'da yaşar. Vaiya, son derece soğuktur, öyle ki, Vaiya'nın suları ile Belegaer'in sularının kesiştiği Orta Dünya'nın kuzeyinde Helcaraxí« buzulu oluşmuştur. Ulmo'nun gemileri dışında Vaiya'da hiçbir gemi yüzemez. Níºmenorluların gemileri Vaiya'nın üzerinde yüzmeye çabalamış fakat batmıştır ve içindekiler boğulmuştur. Güneş, yerin etrafında dolanırken, Vaiya'nın su kesiminden geçerdi ve o zamanlar Vaiya'nın suları ısınırdı. Arda, yuvarlaklaştırıldığında Vaiya yok edilmiştir, bununla birlikte, üst atmosfer dönüştürüldüğü de tahmin edilmektedir.
****Ilmen, 'da Arda'nın batısı. Arda, Birinci Çağ'a gelindiğinde, ilk yaratıldığı halden çok farklıdır ve Ainur'un Müziği'nde tasarlanan mükemmel evren değildir. Morgoth ile Valar arasındaki savaşlar, Arda'yı iyilerin ve kötülerin yaşayabileceği yerler bulunan karmakarışık bir hale getirmişti.](Güneş Sistemi) - İkinci Çağ'ın sonundaki tufandan önce, ışıkla aydınlatılmış temiz havadan oluşan bir uzay alanıdır. Yıldızlar ve diğer gök cisimleri burada bulunur. Diğer deyişle "dünya dışındaki uzay"dır. Tolkien'in, Ilmen kelimesini Fince'de "hava" için kullanılan "ilma" kelimesinden türettiği tahmin ediliyor. Ay, Ilmen'in içinde dolaşarak dünya etrafındaki seyrini tamamlar ve daha sonra Ilmen Uçurumu'ndan yörüngesinin başladığı yere döner.
*****Alcarinque, Morwen, Silindo, (Jüpiter?)
*****Anarrima
*****Anor, Ur, Güneş.
*****Borgil, (Aldebaran?)
*****Carnil, (Mars?)
*****Eärendil Yıldızı, Gil-Amdir, Gil-Oresetel, Gil-Orrain, (Venus)
*****Eksiqilta, Ekta-, (Orion Kuşağı)
*****Elemmire, (Merkür?)
*****Helluin, Gil, Nielluin, Nierninwa, (Akyıldız)
*****Ithil, Silmo, (Ay)
*****Luinil, (Uranüs?)
*****Lumbar, (Satürn?)
*****Menelvagor, Daimord, Menelmacar, Mordo, Göğün Silahşörü, Taimavar, Taimondo, Telimbektar, Telimektar, Telumehtar, (Orion) - Tíºrin Turambar'ı ve her şeyin sonu geldiğinde dünyaya geri dönerek Son Savaş'ta Melkor'u yeneceği kehanetini temsil eder. Telumehtar ismi kullanımını yitirdiğinde, Menelmacar ismi kullanılmaya başlandı. Daha sonra bu isim de dönüşerek, Sindarin dilinde Menelvagor olarak anılmaya başlandı.
*****Morwinyon, (Arcturus)
*****Nenar, (Neptün?)
*****Remmirath, Itselokte, Sithaloth, (Ülker)
*****Soronume
*****Telumendil
*****Til
*****Valacirca, Vaların Orağı, Yanan Çalı, Durin'in Tacı, Edegil, Otselen, Saban, Yedi Yıldız, Yedi Kelebek, Gümüş Orak, Timbridhil, (Büyük Ayı / Büyük Kepçe) - Varda tarafından -Melkor ve hizmetkarlarına bir uyarı olarak göğe yerleştirilmiş ve Elflerin Uyanışı'nı hızlandırmış yedi yıldızlı bir takımyıldız. Bu takımyıldız ayrıca, Moria'nın girişinde kendisini görmüş olan Durin'in sembolüdür. Beren'in bir meydan okuma şarkısına ilham olmuştur. Silmarillion'da anlatıldığına göre Valacirca kuzey gök küreye, Melkor'a bir felaket işareti, elflere ise bir ümit işareti olarak yerleştirilmiştir. Valacirca, Tolkien'in kitaplarda adını söylediği çok az takımyıldızdan birisidir. Diğer bir önemli takımyıldız Menelmacar'dır.
*****Wilwarin, (Kraliçe takımyıldızı?)
*****Vista, Hava, (Atmosfer) - Vista, atmosferin solunum yapılabilen kısmıdır.
******Fanyamar, Bulutlar Ülkesi, Bulutların oluştuğu yukarı atmosfer.
******Aiwenórí«, Kuşlar Ülkesi - Kuşların rotalarının yer aldığı aşağı atmosfer.
*******Ambar, Imbar, (Yeryüzü) - Dünyanın atmosfer hariç kısmı, karalar ve denizler. Orta Dünya Ambar'daki kıtalardan birisidir. Tolkien'in anlattığı öykülerin birçoğu bu kıtada geçtiği için Tolkien'in kurgusal evrenine de Orta Dünya evreni, Orta Dünya efsanesi gibi adlar verilmiştir.
*******í‹ar, (Okyanuslar) - Dünyanın karalarla çevrili olmayan bütün denizlerinin ve okyanuslarının toplu adı.
Notlar
}Kaynaklar
VikipediOrta Dünya evreni"niBu hayalí evreni adlandırmak için "Tolkien evreni", "Tolkien mitolojisi", "Tolkien efsaneleri", "Orta Dünya efsaneleri" gibi başka adlar da kullanılmaktadır. kurgulamıştır.Tolkien'in kurguladığı Orta Dünya evreni için bazı hayranları tarafından Orta Dünya mitolojisi tabiri kullanılmaktadır . Yüksek fantazi sınıfına giren kurgulamalar insanlar ona inanmadıkları ve ruhani (veya psikolojik) yaşantıyla bir bağ kurulmadıkça, bili
False
2367068
TRBot
12.09.2009 20:06:42
12.09.2009 20:06:42
2
12133
True
True
True
86