Açıklama
Ağın İlçesinin tarihinin M.Ö. XVI-XIV yüzyıllarda yöreye yerleşen Hurrilere kadar uzandığı bilinmektedir. Yörede hakimiyet kuran çeşitli kavimlerin egemenliğinde kalan Ağın, 1071 yılından sonra Türklerin Anadoluya girmesiyle 1115-1234`e kadar Artukoğulları yönetiminde kalmış, 1514 Çaldıran Savaşı`ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. "Kamus-ül Alamida İlçeye ilişkin şu bilgiler yer almaktadır. "Mamuret-ül Aziz" (Elazığ) sancağında Eğin İlçesine bağlı bir bucaktır. 52 köyden oluşmuştur. 1954 yılında Elazığ`a bağlı olarak bir ilçe olmuştur. Şu anda 16 köyü bulunan İlçenin, 1997 yılı nüfus sayımına göre 2103`ü ilçe merkezinde olmak üzere toplam nüfusu 3198`dir.Elazığ ilinin Kuzeybatısında bulunup İl`e uzaklığı 77 km.dir. Ağın doğudan Çemişgezek, batıdan Arapgir, güneyden Keban, kuzeyden yine Arapgir ve Kemaliye ile çevrildir. Yüzölçümü 526 metrekare olup kuzey yönünde Hekemat Tepesi, güney yönünde Osman Tepesi, batı yönünde ise Aliuşağı tepelerinin arasında küçüklü büyüklü dereler arasına yerleşmiştir. Dereleri sulak olduğundan yeşilin her rengine rastlamak mümkündür. Fırat`ın bir kolu olan Karasu, İlçenin Doğu sınırı boyunca uzanmakta ve Keban civarında Murat nehri ile birleşerek asıl Fırat`ı teşkil etmektedir. Daha önceleri tipik karasal Doğu ikliminin etkisinde olan ilçenin Baraj Gölünün oluşmasıyla ikliminde önemli bir yumuşama görülmüştür. Elazığ`dan 77 km.uzaklıkta olan Ağın`a ulaşım karayolu ile yapılmakta olup, Keban Baraj gölü üzerinden de feribotla sağlanmaktadır. İlçenin yaz ve kış İl yolu ve köy yolları ulaşıma açıktır.
Konumu
Ağın doğudan Keban Barajı, kuzeyden Erzincan, batıdan Malatya, güneyden Keban ilçesi çevrelemektedir.Coğrafya
1954 Yılında kurulmuştur. Arapgir, Kemaliye, Çemizgezek ve Keban İlçeleri ile komşudur. Yüzölçümü 268 Km2, kıyı şeridi 70 km dir. Ağın, Elazığ ilinin kuzey batısında bulunup, ile yaklaşık 85 km uzaklıktadır. Yüz ölçümü 268 Km2 dir. Rakım 955-1005 arasında değişmektedir. Ağın çevresi, genelde bir plato özelliği gösterir. Bu platolar, yükseltileri 3000 m.yi geçen Munzur Dağlarının güney yamaçlarından Keban Baraj gölüne doğru gittikçe yükselti kaybeden ve basamaklı bir yapıdaki platoların baraj gölü çevresindeki en alçaklarına tekabül eder. Ağın İlçe merkezi Ortalama 900-1100 m. arasında uzanan bu alçak plato yüzeylerinin ve kuzeyden gelen Beyelması Deresi`nin ve batıdan gelen Akpınar derelerinin Keban Baraj Gölü`ne ulaşmadan hemen önceki tabanlı vadilerinin içinde kurulmuştur. Aynı zamanda bu kısım, bu iki derenin birleşmesiyle oluşan Ağın Deresi`nin kazdığı vadiyi günümüzde Keban Baraj Gölü`nün doldurmasıyla meydana gelen körfezin kuzeyinde yer alır. Keban Baraj Gölü`nün yapımıyla ilçe yarımada görüntüsü kazanmıştır.Tarih
İlçe tarihinin (M.Ö.XVI- XIV) yüzyıllarda yöreye yerleşen Hurrilere kadar uzandığı bilinmektedir. Yörede hakimiyet kuran çeşitli kavimlerin egemenliğinde kalan Ağın, 1071 yılından sonra Türklerin Anadolu`ya girmesiyle 1115-1234`e kadar Artukoğulları yönetiminde kalmış, 1514 Çaldıran Savaşı`ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ağın ilçesi tarihi yapıları ve höyükleri ile ünlü bir ilçedir. Bunlardan bazıları, Ağın Nekropolü, Hastek Kalesi, Kaya sığınağı, Roma devrinden kalma kaya mezarları. Keban Barajı dolayısiyle yapılan kurtarma kazıları sırasında, yontma taş çağından Bizans dönemine varan birçok eser bulunmuştur.Bu kazılarda Kalaycık, Hoşirikler ve Kilise yazısı civarlarında Roma döneminden kalma kale, hamam ve kilise kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Bu, bölgenin o dönemlerde büyük istilalara uğradığını göstermiştir. Yine, Yenipayam ve Bademli köyleri civarında oyma kaya sığınakları, kaya mezarları Roma dönemini tarihlemektedir. Bölgede Hititler`a ait yerleşim kalıntıları ve bazı eserler bulunmuş olup, ilçe Hitit ve Urartular arasında sınır teşkil ettiğinden, İlçe de her iki kavime ait sanat izlerine rastlanır. Romalılar burada kale karakolları kurarak bölgeyi denetimleri altında tutmuşlardır.
Bizanslılar döneminde imparatorluk, bölgedeki karışıklıkları önleyememiştir. Selçuklular`ın bu topraklara girişi 1018 yıllarına rastlar. 1071 yılından sonra Ağın, Arapkir ve Kemaliye bölgesi Mengücekler`in eline geçer. 1120 yılında Harput`a hakim Artukoğulları ile Mengücekler arasında bu bölge yüzünden çıkan savaşta Mengücekoğulları yenilir.
Ağın ve çevresi Artuklular`ın eline geçmiş olur. 1228 yılında burası Anadolu Selçuklu sınırlarına katılır. Yavuz Sultan Selim`in doğu seferi sırasında 1514 de Osmanlıların eline geçer. Bu dönemde Ağın, Arapgir ve Kemaliye`ye bağlı bir bucaktır. Cumhuriyetle birlikte Elazığ`ın Keban İlçesine bağlı bir bucak olan Ağın 1954 yılında çıkarılan bir kanunla Elazığ`ın 7.ilçesi olur.
Eski ve Şimdiki Köyleri
}- Altunayva (Ea: Ağdunut)
- Armutlu (Ea: Ecüzlü - samançay(küzne)ye baglı)
- Ayvacık (Ea: Kohpinik - Baraj Gölü Altında Kaldı)
- Bademli (Ea: Payamlu)
- Bahadırlar(Ea: Zabulbar)
- Balkayası (Ea: Şıghlar)
- Beyelması (Ea: Hozakpur)
- Bükler (Ea: Süderek - Baraj Gölü Altında Kaldı)
- Çamgıran (Baraj Gölü Altında Kaldı)
- Demirçarık(Ea: Gemuhu)
- Dibekli (Ea: Dingidar)
- Dürümlü (Ea: Mıneyik - Keban`a Bağlandı)
- Gümüşsuyu (Ea: Havna - samancay(küzne)ye bagşi)
- Kaşpınar (Ea: Pağnik)
- Kopuzlu (Ea: Hörenek - Keban`a Bağlandı)
- Konak (Saraycık`a Bağlı)
- Kurtulus (Ea: Hünü - Gırani`ye Bağlı)
- Küzne (Harabe ve terk edilmiş durumda)
- Modanlı
- Orta Yabanlı
- Öğrendik (Ea: Gırani)
- Pul
- Salkımlı (Ea: Venk)
- Samançay
- Saraycık (Ea: Saracugh)
- Tarlabaşı (Ea: Haskini)
- Uzunyol (Ea: Bahadin - Baraj Gölü Altında Kaldı)
- Yabanlılar(Aşağı Yabanlı)
- Yedibağ (Ea: Paşikli)
- Yenipayam (Ea: Hastek)
Kaynaklar
- Ağın Kaymakamlığı http://www.agin.gov.tr/