Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Tahkimat

Kısaca: Tahkimat, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askeri yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık tarihinde çok çeşitli şekillerde savunma amaçlı yapı inşa etmiştir. Terimin aslı Latince ''fortis'' ve ''facere'' kelimlerinden türetilmiştir. ...devamı ☟

tahkimat
Tahkimat

Tahkimat, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askeri yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık tarihinde çok çeşitli şekillerde savunma amaçlı yapı inşa etmiştir. Terimin aslı Latince fortis ve facere kelimlerinden türetilmiştir. Adlandırma Savunma amaçlı yapılmış olan askeri yapılar çok çeşitlidir. Hisar, kale, müstahkem mevki, sur bunlardan bazılarıdır. Savunma amaçlı yapılan bu tahkimatlar genelde ikiye ayrılabilir. Kalıcı tahkimatlar, bir devletin sahip bulunduğu kaynaklarla uzun süre ayakta kalabilecek malzemelerle, mühendisler tarafından inşa edileir. Geçici tahkimatlar ise seferdeki birlikler tarafından yerel olarak temin edilebilecek işgücü ve malzemelerle kısa vadeli ihtiyaçları gidermek üzere yapılır. ==TarihçeEski çağlar Çok eski dönemlerden beri yerleşim yerleri için korunma duvarları temel bir ihtiyaç olagelmiştir. Bilinen en eski duvarlarla çevrili kent Mezopotamya'da hüküm sürmüş olan Sümerlere ait Uruk kentidir. Antik Mısır'da Nil Deltası'ndan gelebilecek olan saldırılardan korunmak üzere kaleler kurulmuştur. Antik Çağdaki tahkimat çoğunlukla kerpiçten olduğu için günümüze çoğunlukla sağlam şekilde ulaşan örneği bulunmamaktadır. İndüs Vadisi'ndeki MÖ 3500 dönemindeki uygarlıklarda yerleşim yerlerinin tahkim edildiği bilinmektedir. Bu kentlerin çoğu planlı caddelere ve surlara sahiptir.

Eski çağlar

a ait en önemli kentlerden Babil'de Nebukadnezar tarafından yaptırılan İştar Kapısı çok önemli bir tahkimattır. Tahkim edilmemiş çok az sayıdaki şehirler arasında en bilinenleri Sparta ve Roma şehirleridir. Bu şehirler çok uzun dönem savunma tahkimatları yerine askeri birliklerine güvenmeyi tercih etmişlerdir. Antik Yunanistan'da surlarda büyük kaya parçaları kullanılmıştır. Bunun en bilinen örneği Atina'nın Pire limanına kadar uzanan paralel koridor şeklinde surlardır. Orta Avrupa'da Keltler oppida ismi verilen büyük tahkimatlı yerleşim yerleri kurmuşlardır. MÖ 600 civarında Almanya'nın Heuneburg bölgesinde surlarının yüksekliği 6 metreyi bulan tahkimatların yapıldığı bilinmektedir. Çin'de MÖ 15. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş olan Shang Hanedanı döneminde olağanüstü surlar inşa edilmiştir. İzleyen dönemlerde tahkimat yapıtaşı olarak taş kullanılmaya başlansa da tamamen taştan tahkimatlar Tang Hanedanı zamanında (MS 7. yüzyıl ile birlikte) gerçekleşir. Çin'in en uzun ve en etkileyici tahkimatı olan Çin Seddi Qin Hanedanı zamanında (MÖ 221-207) başlamış, bugünkü haline ise MS 14. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş olan Ming Hanedanı sırasında gelmiştir. Benzer şekilde Beijing içindeki Yasak Şehir ünlü tahkimata sahiptir. Romalılar şehirlerini taştan duvarlarla korurlardı. Bunlardan en bilinenleri Roma'daki Aurelian Surları ile Konstantinopolis'deki II. Theodosius tarafından yapılmış olan surlardır. Ayrıca Roma İmparatoru Hadrianus tarafından kuzey İngiltere'yi boydan boya kesen Hadrian Duvarı da önemli bir tahkimattır. Dosya:Ishtar Gate at Berlin Museum.jpg|Bergama Müzesi'ndeki İştar Kapısı Dosya:Pelopennesian War, Walls Protecting the City, 431 B.C..JPG|Atina ile Pire arasındaki surdan koridor Dosya:Car bed kap deu2.jpg|İstanbul Surları Dosya:Celio - le mura tra porta san Sebastiano e porta Ardeatina 1974.JPG|Roma Surları Dosya:Hadrian's wall2.jpg|Hadrian Duvarı Dosya:GreatWall 2004 Summer 4.jpg|Çin Seddi

Orta Çağ

Özellikle Avrupa'daki kalelerin öncülleri Roma dönemindeki tahkimatlardır.

Orta Çağ

boyunca genellikle kentler kalelerin etrafında kurulmaktadır. Ticaretin gelişmesiyle şehirler ve pazar yerleri zamanla gelişecek, tahkimatlar da bu gelişmeye ayak uyduracak şekilde gelişecektir. Rönesans döneminde Venedik Cumhuriyeti denetimindeki kentleri özellikle Osmanlı İmparatorluğu saldırılarından korumak amacıyla büyük surlar inşa etmiştir. Bu surların günümüze gelen en güzel örnekleri Kıbrıs'daki Lefkoşa ve Girit'teki Hanya kentlerinde görülebilir.

Erken modern dönem

Orta Çağ

boyunca inşa edilen tahkimatlar 14. yüzyılla beraber savaş sahnesine topların gelmesiyle önemlerini kaybetmeye başlamıştır. Bu dönemde tahkimatlar daha alçak ve dayanıklı yapılar tercih edilmiş, düşman topçu ateşine dayanabilecek özellikler öne çıkartılmaya çalışılmıştır. Tahkimatlardaki mühendislik bu dönemde daha da öne çıkmış, surların doğrudan ateşe maruz kalmaması için uğraşılmıştır. Tahkimat geometrisi bu gerekçelerle değişmiştir. Özellikle Rodos'daki tahkimatlarda görülen bu anlayış hem geleneksek kale hem de her açıyı kapatan geometrilerin beninsenmesini yansıtır. Ayrıca derinlikli savunma hattı anlayışı da savunmacıların kullandığı toplar sayesinde saldırgan topçunun yaklaşması engellenmeye çalışılır. Savunma amaçlı topların uç kısmına konulduğu yıldız tipi tahkimatlar bu anlayışın yansımasını taşır. Dosya:Walls of Dubrovnik-3.jpg|Dubrovnik surlarının önündeki daha alçak surlar topçu ateşinden korunmak içindir Dosya:Rhodes-WallAndBastionsFromMoat.JPG|Rodos'taki surlar Dosya:Coxons Tower - geograph.org.uk - 535210.jpg|Berwick-upon-Tweed tahkimatının uç noktasında topçunun bulunduğu kale Dosya:Beaumaris aerial.jpg|Galler'deki Beaumaris Kalesi topçu ateşinin etkisini azaltmak için yapılmış alçak surlara sahiptir Dosya:Olomouc map 1757.jpg|Olomouc'da yıldız şeklinde kale tahkimatı Dosya:Plan of Tvrdja in Osijek 1861.jpg|Osijek'deki yıldız şeklinde kale tahkimatı

19. yüzyıl

19. yüzyıl

la beraber savaş alanında kullanılmaya başlanan patlayıcı mermi ile tahkimatların bir kez daha evrim geçirmesi kaçınılmaz hale gelir. Yıldız şekilli kaleler bu yeni silaha karşı savunmasız kalmakta savunma amaçlı toplar etkisiz hale getirilebilmekteydi. Tahkimat önündeki hendek gibi engeller de kolaylıkla etkisiz hale getirilebilmekteydi. Askeri mühendisler bu yeni durum karşısında hendekleri daha derin hale getirip, doğal kayalık bölgeleri tercih etmeye başladırlar. Poligon şeklinde tahkimat oarak adlandırılan bu tür tahkimatlarda kalenin yüksekliği oldukça azaltılmış, çoğunluğu yerin altına alınmıştır. Aşılamayacak kadar geniş ancak düşman için hedef olamayacak kadar dar olan hendek içinden de saldırmak için uygun mazgallar bulunmaktaydı. Topçu ateşi için ise ilk kazamatlar bu dönemde yapılmıştır. Bu dönemde teknolojik ve mühendislik uygulamaları yaşansa da sömürge savaşlarında çoğunlukla Avrupa orduları geleneksel kaleleri yerli halkların saldırılarından korunmak için kullanagelmiştir.

20-21. yüzyıl

20. yüzyılla beraber çelik ve beton tahkimatlar yaygınlaşsa da I. Dünya Savaşı ile birlikte modern savaş teknolojisindeki gelişmeler bu tahkimatları korunmasız hale getirmiştir. Modern savaşlarda ancak yerin altındaki sığınak türü tahkimatların bir dereceye kadar korunma sağladığı kabul edilmektedir.

Eski çağlar

a ait çok sayıda tahkimat günümüzde tahrip edilmiş olsa da azımsanmayacak sayıda tahkimat yapı turistik amaçlarla korunmaktadır. Kalıcı tahkimatların günümüzde atıl olarak kalmasının öne çıkan bazı sebepleri vardır. Topçu, roket ve savaş uçaklarının silahlarının hız, güç ve kabiliyetinin artışı sonucunda artık nerdeyse her türlü hedef yeterince şiddetli bir saldırı sonucu tahrip edilebilmektedir. II. Dünya Savaşı ile birlikte özel olarak sığınaklara karşı silahlar özelleşerek gelişmiştir. 1950'li yıllarla beraber gündeme gerçek bir tehdit olarak gelen nükleer silahlar kentleri tamamen ortadan kaldırabilecek güce ulaşmıştır. Bu silahlar sivil amaçlı sığınakların inşasına yol açmıştır. Kalıcı tahkimatların artık geçerliliğini yitirmesinin bir başka sebebiyse II. Dünya Savaşıyla beraber muharip kuvvetlerin son derece hareketli olabilmesidir. Güçlü savunma hatları saldıran kuvvet tarafından belirli bir noktaya yoğunlaşılarak delindiğinde tüm savunma hattı aşılmış olduğu görülmüştür. Bu sebeplerden dolayı günümüzde derinliğine savunma hatları oluşturacak şekilde tahkimat inşa edilmektedir. Geçici olduğu kabul edilen bu savunma taktiği sayesinde eğer hat geçilirse savunma geride yeniden kurulabilecektir. Savunulan bölgedeki arazi yapısı ve savunmanın o bölgedeki gücü uygulanacak stratejiyi belirlemektedir. Saldırıda olduğu gibi savunma birlikleri de hareketli olmakta, özellikle zırhlı birlikler bu şekilde kullanılmaktadır. Bu tarz savunmada savunma hattı ne kadar zayıf olsa da geride yedekte bekleyen hareketli savunma birlikleri olası geçiş bölgelerine kaydırılabilmektedir. Savunulan bölgenin yapısı ilerlemeye uygunsa savunmanın saldırının harekatına cevap vermesini güçlendirebilmektedir. II. Dünya Savaşı'nın ardından geliştirilen dünya üzerindeki herhangi bir hedefi vurabilecek kabiliyetteki kıtalararası balistik füzelerin ortaya çıkmasıyla birlikte savunma hızı çok önemli bir belirleyen olarak ortaya çıkmıştır. Füzeler, savaş uçakları, uçak gemileri, denizaltılar ve erken uyarı sistemleri hem saldırı hem de savunma için çok önemli hale geldi. Kara harekatına karşı döşenen mayınlar da savunma tahkimatı değerlendirilebilmektedir. Günümüzde saldırganların teknolojik silah kabiliyetinin düşük olduğ durumlarda eskiden kullanılan tahkimatlar kullanılabilmektedir.

19. yüzyıl

a ait kum torbası, kerpiç duvarlar gibi tahkimatlar günümüzde Afganistan Savaşı'nda ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. ==Askeri hapishane ve diğer yapılarNadiren de olsa askeri üsler ve tahkimatlar askeri hapishane olarak kullanılabilmektedir.Galeri== Image:Klis 0807 3.jpg|Klis Kalesi Image:Opera 10.2bComelico.jpg|İtalya'nın kuzeyindeki Vallo Alpino tahkimatı Image:Krak des Chevaliers landscape (cropped).jpg|Krak des Chevaliers Image:Baba Vida Klearchos 1.jpg|Vidin'deki Baba Vida Kalesi Image:Lions-Gate-Mycenae.jpg|Miken başkentindeki Aslanlı Kapı Image:20090529 Great Wall 8185.jpg|Çin Seddi Image:Exterior view of Rumeli Hisarı (2).jpg|Rumeli Hisarı Image:BrestFortress7.JPG|Brest Kalesi Image:Maginot line 1.jpg|Majino Hattı Image:Bundesarchiv Bild 146-1987-017-29A, Frankreich, Atlantikwall.jpg|Atlantik Duvarı Image:St Fagans Celtic village palisade.jpg|Kazıklı duvar Image:Westwall03.jpg|Siegfried Hattı'ndaki tank engelleri Dosya:Redsandsforts.jpg|İngiltere'de II. Dünya Savaşı'nda kıyıları korumak için yapılan Maunsell Kaleleri Dosya:Prasad Vaidya Shaniwarwada Spikes.jpg|Hindistan'da kale kapılarının filler tarafından yıkılmasını engelleyen tahkimat Dosya:Evolusie van motte noar stad.jpg|Kalelerin tarihsel evrimini içeren resim Dosya:Kremlin of Novgorod, 2009.jpg|Rusya'da görülen şato tarzı kremline örnek Novgorod Kremlini Dosya:Vienna flak tower dsc01594.jpg|II. Dünya Savaşı sırasında Nasyonel Sosyalistlerce kullanılan uçaksavar kulesi Dosya:Cheshire Regiment trench Somme 1916.jpg|Somme Muharebesi'nde bir mevzi ==Kaynakça== ==Ayrıca bakınız== *Kale

Dış bağlantılar

* Askeri mimari ile ilgili internet sitesi 3 Ağustos 2012 tarihinde erişilmiştir

Kaynaklar

Vikipedi

tahkimat


1 . Bir yeri düşman saldırısına karşı koyabilecek duruma getirmek için yapılan türlü haberleşme, hendek, siper vb. savunma tesisleri.
2 . Maden yatağında açılan bir kanalın çökmesini önlemek amacıyla sağlamlaştırma.

tahkimat

Türkçe tahkimat kelimesinin İngilizce karşılığı.
fortifications

tahkimat

bir yeri düşman saldırısına karşı koyabilecek duruma getirmek için yapılan türlü haberleşme, hendek, siper gibi savunma tesislerine verilen ad.

tahkimat

Türkçe tahkimat kelimesinin Almanca karşılığı.
die Befestigung

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Tahkimat
3 yıl önce

Tahkimat veya istihkâm, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askeri yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık...
Tuzak hendek
7 yıl önce

loup), dibinde punji kazığı olan bubi tuzağı olarak kullanılan bir kazıklı tahkimat şeklidir. Genellikle hendeğin üzeri hafif doğal bitki örtüsüyle örtülerek...
Demir dikeni
3 yıl önce

Demir dikeni (Latince: calcitrapa), özellikle tahkimatlarda korumayı artırmaya yarayan anti personel silahı ve engelidir. İki veya daha çok çivi veya...
Kazıklı duvar
7 yıl önce

olarak süvari saldırılarına karşı kullanılan ahşaptan sabit ve hareketli tahkimattır. Terime Avrupa dillerinde kaynaklık eden Fransızca Cheval de frise Seksen...
Kahraman şehir
7 yıl önce

şehirlere bu unvanı vermiştir. Brest Kalesi ise benzer şekilde "kahraman tahkimat" unvanına layık görülmüştür. Unvan, kişilere verilen Sovyetler Birliği...
Köprü kalesi
7 yıl önce

sağlayan, ayrıca gözetleme ve bölgesel güvenlik açısından da kullanılan tahkimat çeşididir. Bu tür kaleler doğrudan köprünün üzerine veya çok yakınına inşa...
Korugan
3 yıl önce

savaşlarda yaygın olarak kullanılan betondan yapılmış mevzilerden oluşan tahkimat çeşididir. Korugan kelimesinin İngilizce ismi olan pillbox dönemin ilaç...
Kuşatma
3 yıl önce

casusluk ve muharebe gibi pek çok aşamayı içeren bir süreçtir. Bu yollarla tahkimatın ele geçirilmesi planlanır. Kuşatmaların amacı değişkenlik gösterir: bu...