Savaşın nedenleri
Kanuni Sultan Süleyman'ın 1526 yılında Mohaç Savaşı'nı kazanarak Macar Krallığı'nı yıkmasından sonra Macaristan'ın büyük bir bölümü 150 yılı aşkın bir süreyle Osmanlı Devleti'nin elinde kalmıştı. Macaristan'ın geri kalan bölümü ise Habsburglu Avusturya İmparatorluğu'nun elindeydi. Katolik Avusturyalılar kendi yönetimleri altındaki Protestan Macarları Katolikleştirme siyaseti güdüyorlardı. Avusturya'daki Protestan Macarlar Tökeli İmre liderliğinde ayaklandılar, bazı bölgeleri ellerine geçirerek Orta Macaristan'da bir krallık kurdular. Tökeli İmre defalarca Osmanlılar'dan yardım istedi fakat isteği kabul edilmedi. Sonunda Avusturya'yı yenerek şöhret kazanmak isteyen Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, IV. Mehmet'i Tökeli İmre'nin yardım isteğini kabul etmeye ve Avusturya'ya savaş açmaya ikna etti.
II. Viyana Kuşatması
Anamadde
Osmanlı ordusu 1683'de Avusturya'ya karşı sefere çıktı. Ordunun yol üstünde stratejik önemi bulunan kaleleri ele geçirmesi beklenirken Kara Mustafa Paşa doğrudan Viyana'yı kuşatmaya karar verdi. Kuşatma iki ay sürdü. Sadrazamın Yeniçerilerin kenti talan etmelerini önlemek için kentin kendiliğinden teslim olmasını beklediği ve o yüzden taarruza geçmediği bilinmektedir. Ayrıca Kırım hanı Murat Giray Tuna nehrinin kuzeyinden gelen yardımı önlemekte etkisiz kaldı. Sonunda Lehistan kralı III. Jan Sobieski 25.000 askerlik bir orduyla Viyana'nın yardımına yetişti. İki ateş arasında kalan Osmanlı birlikleri ağır bir yenilgi alarak Belgrad'a geri çekilmek zorunda kaldı.
Kutsal İttifak'ın kurulması
Papa XI. İnnocentius, ısrarlı çabalarıyla Lehistan kralı III. Jan Sobieski'yi Viyana'nın yardımına koşmaya ikna edenlerin başında geliyordu. Osmanlı ordusunun Viyana'dan geri püskürtülmesi üzerine XI. İnnocentius bu sefer Osmanlılar'ın Macaristan'dan geri püskürtülmesi için elinden geleni yaptı. Sobieski'nin hemen kuşatma sonrası "Geldik, gördük ve Tanrı fethetti" mektubu Viyana'da atılmış olan ittifak tohumunun Vatikan'a sıçramasına yetti, Papa bu savaşlar için milyonlarca scudo harcamaktan çekinmedi.İttifaka katılacak bir diğer ülke olan Venedik Cumhuriyeti'nde ise bazı çevreler hükumetin fazla barışçı davrandığını iddia ediyordu, özellikle 1669'da Girit'in kaybından sonra başıbozuk Venedik kuvvetlerinin Osmanlı topraklarına akın düzenlemesi sonucu İstanbul'dan gelen tazminat talebine hükümetin boyun eğmesi barış karşıtlarını kızdırmıştı. Viyana'daki zafer ise barış karşıtlarınının elini daha çok güçlendirdi.
Sobieski ve I. Leopold'ün İtalya'daki elçilerinin uzun uğraşları sonucu, bu devletlerin ve Papa'nın temsilcileri 1684'te Linz'de bir araya geldi. Sobieski ve Leopold, Venedik'in doğrudan Çanakkale'ye taarruz etmesini istiyordu. Bu istek gerçekleşmese de sonunda 5 Mart 1684'te ittifaka Venedik katıldı. Avrupa'da bu üç ülkenin Balkanlar'a üç koldan taarruz etmesi kararlaştırıldı.
Linz'de yapılan görüşmede Moskova ve Safevi Devleti ile de görüşme yapılması istendi. O yıllarda Lehistan'da bulunan Nahcivan Katolik piskoposu Dominiken Sebastian Knabb, İran şahı Süleyman Şah ile Sobieski arasındaki temasları sağlıyordu. Papalık, İran ile birlikte Etiyopya Hristiyanları'nın da kışkırtılarak Mısır'a taarruz etmesini istiyordu. Ama Süleyman Şah da, Etiyopya Hristiyanları da ittifaka katılmadı.
İttifakın kuzey cephesinde savaşması düşünülen Rusya ise başlarda aktif olarak savaşa katılmadı, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda yapılan antlaşmaya sadık kaldı. Daha sonra ise 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı'nı başlatarak I. Petro önderliğinde 1687-1689 Kırım, 1695-1696 Azak seferlerine girişti.
Sobieski, Papa'ya Hollanda ve İngiltere donanmalarının da Papalık bayrağı altında bu sefere katılmaları çağrısı yaptı. Papa bu öneriyi desteklemese de dinine bağlılığıyla bilinen Fransızların "Güneş Kral"ı XIV. Louis'ye donanmasını ortak düşman üzerine göndermesi çağrısında bulundu. Viyana Kuşatması öncesinde ve Kutsal İttifak süresince Avrupa'da Osmanlı lehine tek dengeleyici unsur olan Fransa bu öneriyi kabul etmedi.
Savaşlar
Kutsal İttifak daha fiilen kurulmamış olsa da, kuşatma ertesinde Viyana'da toplanan İttifak güçleri kuşatmadan geri çekilen bitkin Osmanlı-Macar kuvvetlerini yakalayıp onlara önemli bir darbe vurmak amacıyla zaman kaybetmeden Osmanlı-Macar topraklarına saldırıya geçtiler.1683-1689 yılları arası savaşlar
2 Ekim 1683 günü Jan Sobieski ve Lorraine Dükü V. Charles Macaristan'daki Haçlı birlikleri ve Türk savunma hatları hakkında bir görüşme yaptılar ve saldırı bölgesinin neresi olacağına karar verdiler. Asıl hedefleri olan Uyvar (Nove Zamky) yöresinin yağış nedeniyle sularla kaplanması üzerine Ciğerdelen'e (Parkany) ilerlemeye karar verdiler.Ciğerdelen Savaşı
Anamadde 7 Ekim 1683 günü Ciğerdelen'de meydana gelen savaşta kale muhafızı Kara Mehmet Paşa ilk saldırıya geçen Sobieski'nin kuvvetlerini başarıyla püskürttü, Sobieski ve kurmayları esir alınma tehlikesi ile burun buruna gelerek geri çekildiler. Ama iki gün sonra hemen arkada konuşlanan ve sayıca Osmanlılar'dan üstün olan ittifak kuvvetleri büyük bir taarruza geçti ve Osmanlı ordusuna büyük kayıp verdirerek bölgeyi ele geçirdi.Ciğerdelen Savaşı'nı takiben 1 Kasım'da Habsburg ordusu Estergon Kalesi'ni kuşattı ve ele geçirdi. Bu süre zarfında Osmanlı tarafında kuşatmada hata yapan komutanlar azlediliyor ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa dağılan askerleri toplamaya çalışıyordu.
Dalmaçya'dan Budin'e
1684 yılında Venedik Kutsal İttifak'a katıldı ve Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti. Peşinden Dalmaçya'da Vişgrad, Ayamavri gibi kaleleri ele geçirdi. Dalmaçya'daki Venedik ilerleyişine Osmanlılar sadece Sing zaferi ile cevap verebildi.15 Temmuz 1684'te ise Habsburg ordusu Budin Kalesi'ni kuşattı. Kale komutanı Kara Mehmet Paşa direnirken şehit oldu ve yerini Damat İbrahim Paşa'ya bıraktı. Kendisine eski sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından "Şeytan" lakabı takılmış olan İbrahim Paşa huruç hareketleriyle düşmanı yıpratarak geri çekilmeye zorladı ve 2 Kasım günü Habsburg ordusu Budin'den çekildi. Bu başarı üzerine padişah IV. Mehmet İbrahim Paşa'ya gönderdiği mektupta "şeytan" lakabını "melek" olarak değiştirdiğini bildiriyordu.
19 Ağustos 1685'te Uyvar kalesi 50 günlük kuşatmanın ardından Habsburg ordusu tarafından ele geçirildi ve 22 yıllık Osmanlı egemenliğinden çıktı.
Bir sene sonra Haziran 1686'da Venedik ordusu Navarin Kalesi'ni işgal edip bir süre dinlenmeye geçerken aynı ay Lorraine dükü V. Charles komutasındaki Habsburg kuvvetleri Budin'e saldırdı. 70 yaşındaki son Budin Beylerbeyi Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa 15 bin askeriyle on sekiz düşman taarruzunu püskürttü.
Kuşatmanın üçüncü ayında 2 Eylül 1686 günü Kutsal İttifak birlikleri altı koldan genel taarruza geçti. Abdurrahman Abdi Paşa şehit olana kadar direndi ama şehrin düşmanın eline geçmesini engelleyemedi. Budin'de Kanuni Sultan Süleyman ile başlayan Türk hakimiyeti son buldu. Bu da Osmanlı Devleti'nin Macaristan üzerindeki hakimiyetini büyük ölçüde kaybetmesine yol açtı. Kasım 1686'da Avusturya ordusu Eğri Kalesi'ni ele geçirdi.
II.Mohaç Savaşı
Anamadde Her cephede ilerleyen Kutsal İttifak kuvvetleri 12 Ağustos 1687'de Osmanlı ordusunu Mohaç Savaşı'nda mağlup etti ve Valpo, Posega gibi kaleleri alarak ilerlemeye devam etti. Osmanlı cephesinde art arda gelen yenilgiler giderek daha büyük endişelere yol açtı. Ağustos'taki Mohaç yenilgisinden sonra ordu, padişahın "devlet işleriyle ilgilenmediği" gerekçesiyle cepheyi bırakıp İstanbul'a yürüdü, "Avcı" lakaplı sultan IV. Mehmet tahttan indirildi, yerine II. Süleyman geçirildi.II. Süleyman ve II. Ahmet Dönemi
Osmanlı Devleti karmaşanın içerisindeyken Habsburg ordusu 1688 yılı Eylül ayında Belgrad'ı ele geçirdi ve halkı katletti. Buna cevaben Sultan II. Süleyman Avusturya seferine çıkarak Gladova ve Orşova kalelerini aldı.Viyana Barış Görüşmesi
II. Süleyman tahta geçtiğinde Zülfikar Ağa isimli bir Osmanlı elçisi hem padişahın cülusunu bildirmek, hem de olası barış görüşmelerine katılmak amacıyla Viyana'ya gönderildi.Zülfikar Ağa Viyana'da saygıyla karşılandı, imparator I. Leopold'un danışmanlarıyla görüştü ve 10 Şubat 1689 günü bir barış toplantısı yapılmasına karar verildi.
10 Şubat'taki konferansa Zülfikar Ağa ve yanındaki on kişilik Osmanlı heyeti ile Venedik, Lehistan ve Avusturya temsilcileri katıldı. Konferansta Venedik temsilcisi ülkesinin fethettiği yerler ile Eğriboz ve Zanta adalarını isterken, Avusturya temsilci Temeşvar ve Arad'ı, Lehistan temsilcisi ise Podolya'nın tamamını istediğini bildirdi.
Bu istekler karşısında Zülfikar Ağa barış görüşmesinin sonuçlanmayacağını anlamış ve Kutsal İttifak elçilerine alaycı bir yanıtla cevap vermiştir
Ekselanslar! Bizi Devlet-i Aliyye'nin sahibi zannediyor olmalısınız. Şaşıyorum! Acaba payitaht-ı cihan olan Dersaadet'i niçin istemiyorsunuz?
Kırım Cephesi
Rus Çarlığı'nın 1686'da Kutsal İttifak'a katılıp Osmanlı Devleti'ne savaş açması ile Kırım'da da bir cephe açıldı. Çar naibi Sofia Alekseyevna'nın başkanlık ettiği Boyar hükümetinin emriyle Rus ordusu, 1687 ve 1689'da Osmanlı Devleti'ne bağlı Kırım Tatar Hanlığı'nın topraklarında iki büyük işgal harekatı gerçekleştirdi.Mayıs 1687'de Knez Vasily Golitsyn komutasındaki yaklaşık 100.000 kişilik Rus ordusu, Zaporozya ve Don Kozakları'nı yanına alarak Tatar topraklarına yürüdü. Bu saldırıya hazırlanmış olan Tatarlar, bozkırlarını terketmişler ve olası ganimetleri de yanlarına alıp çekilmişlerdi. Bu belirsizlik üzerine Rus ordusu geri döndü.
1688'de ikinci bir seferin hazırlığı başladı. 1689'da bu defa 150 bin kişiye sahip olan bir Rus ordusu güneye ilerledi. Karşılarına ilk çıkan Tatarlar'ı püskürttüler ve 20 Mayıs'ta Tatarlar'ın kontrolündeki Perekop kalesine ulaştılar. Uzun süren kuşatma sonucu Ruslar hiçbir önemli başarı elde edemeyince kuşatma kaldırıldı. Başarısızlık üzerine Sofia Alekseyevna hükumeti düşürüldü ve bu tür seferlerin altından kalkabilecek tek kişi olarak görünen I. Petro tahta geçirildi.
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'nın Seferleri
II. Viyana Kuşatması'nda Köprülü ailesinden Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın yenilmesi ve idam edilmesi, aynı aileden olan Fazıl Mustafa Paşa'yı hırslandırmıştır. 1689'da sadrazam olan Fazıl Mustafa Paşa, önce orduda yeniliklere gitmiş, başıbozuk askerleri cezalandırmış, daha sonra Baruthane-i Amire'de gerekli düzenlemeyi yapıp, bütçeyi denkleştirerek sefere çıkmıştır.Avusturya ordusu 11 Temmuz 1690 günü Kanije Kalesi'ni ele geçirmişti. Paşa'nın komutasındaki Osmanlı Ordusu, Kırım Hanı Selim Giray'ın yardımcı kuvvetleriyle 21 Ağustos'ta Zernecht çarpışmasını kazandı. Daha sonra Belgrad'a ulaşan Osmanlı ordusu, 8 Ekim 1690 günü Belgrad'ı geri aldı. Savaş sırasında 15 bin, savaştan sonra ise 10 bin Avusturya askeri öldürüldü.
Salankamen Savaşı
Anamadde Avusturya seferindeki Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen'de düşman ordusuyla karşılaştı. Çok yoğun çarpışmalar sonucu Avusturya ordusunda ilk dağılmalar başladı, bu arada Kırım Hanı'nın ordusu da Osmanlı ordusunun yanında savaşmak için ilerliyordu.Tam savaş devam ederken Paşa'nın alnına isabet eden bir kurşun sebebiyle ölmesi Osmanlı hatlarının çözülmesine yol açtı. Osmanlı ordusunun bocaladığını gören Habsburg kuvvetleri tam taarruza geçtiler. Kırım Hanı savaş yerine geldiğinde dağılmış Osmanlı ordusuyla karşılaştı.
1692-1694 yılları
Sadrazam ve serdar-ı ekrem Fazıl Mustafa Paşa'nın ölmesi Osmanlı ordularının gerilemesine ve Kutsal İttifak güçlerinin yeni taarruzlarına neden oldu. 1692 ve 1693 yıllarında Lehler Tuna'ya inip Kamaniçe ve Varat'ı aldılar. Venedikliler ise Dalmaçya'da ilerlediler ve Gabella Kalesi'ni aldılar.21 Eylül 1694 günü Venedikliler Sakız Adası'na asker çıkardı, ada çatışma olmaksızın teslim edildi, çatışma yaşanmadığı için Müslüman halka dokunulmadı ve adadaki Müslümanlar gemilerle Çeşme'ye nakledildi.
II. Mustafa Dönemi
1695'te tahta çıkan II. Mustafa döneminde Osmanlı cephesinde Mezomorto Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının başarıları ve Amcazade Hüseyin Paşa'nın çabaları göze çarparken, İttifak cephesinde ise Savoy Prensi Eugen öne çıkar. Padişah II. Mustafa ise Avusturya seferlerinde ordusunu başarıyla yönetmiş olmasına rağmen Zenta yenilgisi ile ordusunu kaybetmiştir.Venedik-Osmanlı deniz savaşları
9 Şubat 1695'te Mezomorto Hüseyin Paşa Koyun Adaları Deniz Savaşı ile Sakız Adası çevresindeki Venedik ablukasını kaldırdı. Hemen peşinden, 18 Şubat'ta Osmanlı donanması, Sakız Adası'nı Venedikliler'den geri aldı. Mezomorto Hüseyin Paşa kaptan-ı deryalığa, kaptan-ı derya Amcazade Hüseyin Paşa ise Sakız Adası muhafızlığına getirildi.19 Eylül 1695'te Sakız ve İstanköy'ü vurmak üzere gelen 96 gemilik Venedik donanması Midilli Adası'nın Zeytinburnu karşısında tekrar mağlup edildi. Zeytinburnu Deniz Savaşı olarak anılan bu çarpışmada Venedikliler'in on kalyonu battı ve Venedikliler Ege Denizi'nden çekildi. 5 Temmuz 1697'de Bozcaada önlerine gelen Venedik Donanması, Bozcaada Deniz Savaşı'nda tekrar yenilgiye uğratıldı.
Azak Çarpışmaları
1695 ve 1696 yıllarında Rusya, Çar I. Petro komutasında Osmanlılar'ın kontrolündeki Azak bölgesine iki sefer düzenledi.1695 ilkbaharında I. Petro 31.000 asker ve 170 topla, Azak'taki 7.000 kişilik Osmanlı garnizonuna saldırmak için yola çıktı. Bu ordu sadece kaleye saldıracak olan orduydu, bunun dışında Boris Sheremetev komutasındaki 120.000 kişilik bir ordu da Kırım Hanlığı'ndan gelebilecek bir saldırıyı önlemek için Dinyeper nehri kıyılarına yerleştirilmişti.
7 Haziran'da kale kuşatıldı ama Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşa ve Kırım prensi Kaplan Giray'ın emrindeki Osmanlı ordularının direnişi yüzünden bir sonuç elde edilemedi ve kuşatma kaldırıldı.
1695 sonlarında Rusya'da ikinci bir sefer hazırlığı başladı. İlkbahara gelindiğinde kuşatmaya denizden yardımcı olacak, 2 ana muharebe gemisi, 4 alev gemisi ve 23 kadırgadan oluşan bir "Azak Filosu" inşa edildi. Komutan Boris Sheremetev'in 75.000 kişilik süvari ordusu yeniden Dinyeper kıyılarına yerleştirilirken, Aleksei Shein'in komutasındaki 75.000 kişilik ana kuvvet 23-26 Nisan tarihlerinde hem karadan hem de Voronezh ve Don nehirleri üzerinden Azak Kalesi'ne doğru ilerledi. Çar I. Petro ise kadırga filosundaydı, o da filosuyla 3 Mayıs'ta Azak'a doğru hareket etti.
Azak Kalesi karadan ve denizden devamlı bombardıman edilirken 14 Temmuz'da Türk filosu bölgeye geldi, ama muharebede iki gemi kaybedince savaştan çekildi. İlk kuşatmada zaten oldukça harap olan kaledeki destek kuvvet alamayan Türk garnizonu 17 Temmuz günü Ukrayna ve Don Kozakları'nın dış suru tamamen ele geçirmesine engel olamadı. Sonunda 19 Temmuz'da kale garnizonu teslim oldu.
II. Mustafa'nın Avusturya Seferleri
II. Mustafa, kendinden önceki padişahların yapmadığını yaparak, ordusunun başında sefere çıkmak istiyordu. Aynı dönemlerde gelen Mezomorto Hüseyin Paşa'nın başarıları ve ilk Azak direnişi de padişahı yüreklendirmişti. Haziran 1695'te ilk seferine çıkan sultan II. Mustafa'yı, Temeşvar'ı kuşatmak için bekleyen Habsburg ordusu komutanı Kont Veterani ve Saksonya Elektörü I. Frederick Augustus bekliyordu. Ordunun başına geçen Veterani, iki Osmanlı taarruzunu püskürttü, ama üçüncü saldırıda yaralanıp öldü ve ordusu dağıldı, böylece 22 Eylül günü Lugoş'ta (Lugoj) Avusturya ordusu mağlup edildi, Lugoş Kalesi de fethedildi. 3 Ağustos 1696'da Frederik'in tekrar Temeşvar'a saldırması üzerine ikinci seferine çıkan II. Mustafa, 27 Ağustos'ta Ulaş'ta (Olasch) Habsburg ordusunu tekrar yenilgiye uğrattı.Bu sırada Avusturya uzun süredir içinde bulunduğu ve Fransa'ya karşı savaştığı 9 Yıl Savaşları'nı 1697'de bitirmiş ve Osmanlı Devleti'ne barış teklifi götürmüştü. Bu sırada ölen Jan III. Sobieski'nin yerine Lehistan tahtına Saksonya Elektörü Frederick geçmiş, onun yerine, yani Avusturya ordusunun başına ise Fransız asıllı başarılı komutan Savoylu Eugene getirilmişti. II. Mustafa da barış teklifini reddetmiş, Avusturya'ya üçüncü sefer için hazırlıkları başlatmıştı.
13 Nisan 1697'de Edirne Sarayı'ndaki Arz Odası'nın önüne tuğlar dikildi. 18 Nisan'da Sultan II. Mustafa 100.000 kişilik bir kuvvetle üçüncü seferine çıktı. Yol üzerinde, Avusturyalılar'ın Bihke Kalesi önünde bozguna uğradığı ve Hersek'te Venedikliler'in çekildiği haberleri ordunun moralini yükseltti.
11 Ağustos'ta Belgrad'a ulaşan padişah, komutanlarını alarak 12 Ağustos'ta bir harp meclisi topladı. Mecliste iki görüş ortaya çıktı: ya Sava üzerinden Varadin'e geçilecek, ya da Tisa'dan karşıya geçilecekti. Amcazade Hüseyin Paşa "Üç keredir sefer yapıp düşmandan bir karış toprak almadan evinize dönüyorsunuz. Eğer yeterince teçhizatınız varsa Varadin'i muhasara ediniz" diye görüş belirtti. Ama bu görüş kabul görmedi.
Daha sonra Temeşvar muhafızı Cafer Paşa ordugaha geldi ve meclise katıldı. Cafer Paşa da Titel Kalesi'nin bulunduğu yerden Zenta yönünde gidilmesi ve Macar topraklarında büyük çaplı operasyon gerçekleştirildikten sonra, en son, Varadin'e geçilmesi yönünde görüş belirtti. Amcazade Hüseyin Paşa ve Anadolu Beylerbeyi Mısırlızade İbrahim Paşa bu planı tehlikeli buldularsa da Cafer Paşa'nın II. Mustafa ile önceden beri var olan yakın ilişkileri nedeniyle Zenta yönünde gidilmesine karar verildi.
Zenta Savaşı
Anamadde Osmanlı ordusu ilerlerken Prens Eugen Varadin'e çekilmişti. Sadrazam Elmas Mehmed Paşa Avusturyalılar buraya daha yeni yerleşirken hemen saldırma teklifinde bulundu ama teklif kabul edilmedi. Osmanlılar'ın Tisza yönünde ilerlediğini duyan Eugene hızla Tisza'ya yöneldi, burada Osmanlı ordusunun büyük kısmı köprüden geçmemişti. Eugen'in geldiği haberi alınınca geçiş hızlandı ama bu yeterli olmadı, kurulan köprü aşırı yük almış ve dayanıksızlaşmış, yer yer de parçalanmıştı. Sonunda çarpışma başladı, nehri geçemeyen Osmanlı ordusu mevzi almaya karar verdi, bu ise Avusturya topçusunun karşı kıyıları hiçbir karşılık almadan bombalamasına yol açtı. Sonunda ordu otuz bin kayıp vererek dağıldı. Veziriazam Elmas Mehmed Paşa şehit oldu. Fikirlerinin doğruluğu anlaşılan Amcazade Hüseyin Paşa ise sadrazamlığa getirildi. Zenta Savaşı Kutsal İttifak Savaşları'nın son önemli çarpışmasıdır.Sonuçlar
1698 yılında İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda, Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü.Zenta Savaşı'ndan sonra son Osmanlı kuvvetleri de dağılmış, Habsburg orduları Macaristan şehirlerini ve buradaki Osmanlı kale ve tahkimatlarını ele geçirmişti. Bu şehirlerdeki Osmanlı garnizon kuvvetleri ve Müslüman halk düşmana direnememiş, çoğunlukla yok edilmişti. Rusya hedefi olan Azak ve çevresini 1696'dan beri elinde tutuyor, Venedikliler Dalmaçya kıyılarında hakimiyet kurmuş, Leh orduları ise Podolya'yı işgal etmişti.
Ateş gücü yüksek Kutsal ittifak orduları hızlı hareket edip kendilerine yakın olan Osmanlı noktalarına hızlı akınlar düzenlerken, sefere çıkmak için İstanbul'dan büyük ordularla hareket etmek zorunda olan Osmanlı ordusu zayıf ve hantal yapısıyla yenilgiye mahkum olmuştu.
Osmanlı tarafında son umut olan II. Mustafa'nın Avusturya seferleri başarısız olunca padişah savaşlarla ilgilenmeyi bırakmıştı. Bu yüzden yenilginin nedenleri ve sonuçları iyi tahlil edilememiş, bu savaşlar sonrasında herhangi bir yenilik hareketi görülmemiştir.
Karlofça Barış Antlaşması
Osmanlı Devleti ve Avusturya, Lehistan, Venedik, ve Rus Çarlığı arasında başlayan görüşmeler iki ay sürdü. Sonunda 26 Ocak 1699 günü Karlofça Barış Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya göre Avusturya; Macaristan ve Transilvanya'nın büyük kısmını aldı. Lehistan Podolya'yı, Venedik ise Dalmaçya kıyıları ile Mora Yarımadasını almış oluyordu.Antlaşma özellikle Balkanlar ve Orta Avrupa'daki Osmanlı üstünlüğünün sona erip Habsburg üstünlüğünün başladığının işareti habercisi oldu.
İstanbul Antlaşması
Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı 1700 yılında İstanbul Antlaşması adında ayrı bir antlaşma imzaladılar. Antlaşmaya göre Azak Kalesi ve çevresinin Rusya'da kalması Osmanlılar tarafından kabul edildi.Azak'ın alınması Rusya'da uzun süren savaşa ve kayıplara bakıldığında küçük bir kazanç gibi görünse de ileride Rusya'nın bir donanma gücüne dönüşmesinde çok önemli bir etken oldu ve Karlofça ile İstanbul antlaşmalarında Rusya'nın elinde önemli bir koz oldu. Azak'ta bir deniz üssü kuran Petro, bunu da yeterli gömeyip Taganrog'da yeni bir üs kurdu ve Rus Karadeniz Donanması'nın temellerini attı. Yine de Kırım'da devam eden Osmanlı hakimiyeti yüzünden Azak, o yıllarda Rusya'nın Karadeniz'e tam açılımını sağlayamadı.
Azak'ın alınması ve bunun Osmanlılar tarafından kabul edilmesi sayesinde, I. Petro Osmanlı cephesini kapatıp, ilgisini Baltık Denizi'ne yöneltti ve kuzeyde İsveç ile savaş başlattı.
Savaşların kronolojisi
- 1683 - Viyana'da toplanan Kutsal İttifak Osmanlı topraklarına saldırıya geçti. Tuna üzerinde yapılan Ciğerdelen Savaşı'nda Kara Mehmet Paşa Sobieski'nin ordusunu durdurdu, fakat arkadan gelen kalabalık orduya yenildi (7 Ekim). Habsburg ordusu Estergon Kalesi'ni ele geçirdi (Kasım).
- 1684 - Venedikliler Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ettiler, Vişgrad, Ayamavri ve Dalmaçya'da bir çok kale Venedikliler'in eline geçti (Haziran-Eylül).
- 1685 - Osmanlı Ordusu Venediklilere karşı Dalmaçya'da Sing Zaferi'ni kazandı (Nisan).Uyvar Kalesi kaybedildi (Ağustos).
- 1686 Venedikliler Navarin Kalesi'ni işgal ettiler (Haziran). Lorraine Dükü V. Charles komutasındaki ittifak güçleri Budin'e saldırdı (Eylül). Budin kalesi Habsburglar'ın eline geçti. Macaristan'da Osmanlı hakimiyeti kayboldu.
- 1687 - Mohaç Savaşı'nda Osmanlı ordusu 20 bin kayıp vererek yenildi (12 Ağustos). Valpo, Posega gibi 15 kale düşmana teslim edildi. Venedikliler Atina'yı zaptetti (Eylül). Sultan IV. Mehmet tahttan indirildi, yerine II. Süleyman geçti (8 Kasım). Habsburg ordusu Eğri kalesi 'ni fethetti (Kasım).
- 1688 - İstolni Belgrad kalesi elden çıktı (Eylül). Belgrad'ı kuşatan Habsburg ordusu kaleyi ele geçirdi, kaçmaya çalışan halk kılıçtan geçirildi.
- 1689 - Sultan II. Süleyman Avusturya seferine çıktı (Haziran). Sultanın komutasında Gladova ve Orşova kaleleri alındı.
- 1690 - Kırım Hanı Selim Giray Rumeli'yi düşman istilasından temizledi ve Edirne'ye geldi (Şubat). Kanije kalesi düşman eline geçti (Temmuz). Erdel'de Avusturyalılara karşı Zernecht zaferi kazanıldı (Ağustos). Sadrazam Fazıl Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Belgrad'ı geri aldı. (8 Ekim).
- 1691 - Avlonya kalesi Venedikliler'den geri alındı (Mart). II. Süleyman öldü ve yerine II. Ahmet geçti (22 Haziran). Avusturya seferindeki Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen'de düşman ordularına yenildi ve savaş meydanında öldü (19 Ağustos).
- 1694 - Venedikliler Sakız Adası'na asker çıkardı, ada çatışma olmaksızın teslim edildi (21 Eylül).
- 1695 - II. Ahmet öldü ve yerine II. Mustafa tahta geçti (6 Şubat).Kaptan-ı Derya Mezomorto Hüseyin Paşa Koyun Adaları Deniz Savaşı ile Sakız Adası çevresindeki Venedik ablukasını kaldırdı (9 Şubat). 18 Şubat'ta da Sakız Adası'nı Venediklilerden geri aldı. Takip edilen Venedik Donanması Zeytinburnu Savaşı'nda tekrar yenildi ve Venedikliler Ege Denizi'nden çekildi (18 Eylül). Haziran'da ilk seferine çıkan sultan II. Mustafa Lugoş'ta Kont Veterani komutasındaki Avusturya ordusu'nu mağlup etti, Lugoş Kalesi'ni fethetti (22 Eylül). Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşa ve Kaplan Giray Azak Kalesi'ni Rus kuşatmasından kurtardı (13 Ekim).
- 1696 - Rus ordusu harap haldeki Azak Kalesi'ne saldırdı ve ele geçirdi (6 Ağustos). II. Mustafa, ikinci seferinde Avusturya ordusunu Olaş'ta yenilgiye uğrattı. (27 Ağustos).
- 1697 - Mezomorto Hüseyin Paşa Bozcaada'da düşmanı tekrar yenilgiye uğrattı (5 Temmuz). II. Mustafa komutasında üçüncü kez sefere çıkan Osmanlı ordusu Zenta Savaşı'nda Savoylu Prens Eugene'in kuvvetlerine yenildi. Veziriazam Elmas Mehmed Paşa şehit oldu (Eylül).
- 1698 - İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü.
Kaynaklar
- http://www.populertarih.com.tr Popüler Tarih
- Osmanlı Tarihi, Boyut Yayınları
- Viyana Kuşatması, John Stoye
- Bin Atlının Akınları, Prof. Dr. İsmet Miroğlu
- http://en.wikipedia.org/wiki/Crimean_campaigns
- http://en.wikipedia.org/wiki/Azov_campaigns
- http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Karlowitz
- http://en.wikipedia.org/wiki/Podolia
- http://www.arnavutum.com/ Arnavutum.com
- Vikipedi
