ikonuna tıklayınız.
Fransa
Türkçe Fransa kelimesinin İngilizce karşılığı.n. France
 | |
| Ulusal ilke: Liberté, Egalité, Fraternité (Liberty, Equality, Brotherhood) | |
 | |
| Resmi dili | Fransızca |
| Başkent | Paris |
| En büyük şehri | Paris |
Yüzölçümü - Toplam - % su | 47. sırada 547,030 km²¹ 0.26% |
Nüfus - Toplam (2003) - Yoğunluk | 19. 64,057,000 ¹ 110/km² |
| Euro(€)² | |
| Yerel saat | UTC +1 (CET) (DST +2) |
| Milli marş | La Marseillaise |
| Internet TLD | .fr¹ |
| Ülke telefon kodu | 33¹ |
(1) Data for European (metropolitan) France (2) 1999 yılına kadar ki para birimi frank | |
Politika
Beşinci Cumhuriyet'in anayasası 28 Eylül 1958'de halk oyuyla onaylandı. Yeni anayasa, icra merciinin gücünü (parlamentoya göre) artırmıştır. Anayasaya göre devlet başkanı 5 yıllık bir süre için doğrudan seçilir. Devlet başkanının tasarrufu, devletin düzgün çalışmasını ve devamını sağlar. Devlet başkanı, başbakanın atamasını yapar, orduyu yönetir ve uluslararası anlaşmaları onaylar.Fransız Parlamentosu (Assemblée Nationale) Fransa'nın ana yasama organıdır. Milletvekilleri 5 yıllık süre için doğrudan oyla seçilir ve her seçimde tüm koltuklar için oylama yapılır. Senatörler ise Parlamento tarafından 9 yıllığına seçilir. Senato seçimleri her 3 yılda bir yapılır ve her seçimde senatonun üçte biri yenilenir. Senato'nun yasama gücü sınırlıdır: Senato ile Parlamento arasında anlaşmazlık olması durumunda son söz Parlamento'ya aittir. Parlamento'nun gündemini belirlemede hükümetin büyük etkisi vardır.
Avrupa kıtasının, toprakları en geniş ülkelerinden biri. Akdenizde ve Atlas Okyanusunda geniş kıyıları vardır. Kuzeyinde Manş Denizi ile Kuzey Denizi, güneyinde İspanya ve Akdeniz, batısında Atlas Okyanusu, doğusunda İtalya ve İsviçre, kuzeydoğusunda Almanya, Lüksemburg ve Belçika yer alır. İtalyaya daha yakın olan Korsika Adası da Fransaya aittir. Batı Avrupanın büyük devletlerinden biri. Kuzeyden Manş denizi, Calais boğazı ve Kuzey denizi, kuzeydoğudan Belçika. Lüksemburg ve Almanya, doğudan Almanya, İsviçre ve İtalya, güney. den Akdeniz ve İspanya, batıdan da Atlas okyanusu ile sınırlıdır. Yüzölçümü 551.255 kilometrekare nüfusu 44.970.000 dir. Cumhuriyetle yönetilmektedir. Baş şehri Paristir.
Tarihi
M.Ö. birinci yüzyıla kadar Fransa hakkında pek az bilgi vardır. O zamanlar bu ülkeye Gallia ismi verilirdi. Galliada, Galluslar, Keltler ve şimdiki Gaskonyanın Boskları yaşarlardı. Gallia kabile başkanları tarafından idare edilirken M.Ö. 51-58 yılları arasında Caesar tarafından fethedilmiş ve 500 yıl Roma idaresinde kalmıştır. Romanın tesiriyle yeni bir Gallia-Roma medeniyeti doğmuş, Hıristiyanlık da hızla yayılmıştır. Beşinci yüzyıl başlarında Germen boyları Romayı istilaya başlayınca Galliaya da gelmişlerdir. Galliaya ilk gelen Germen boyları Vizigotlar, Franklar ve Burgundlardır. Roma İmparatorluğunun ortadan kalkma tarihi olan 476dan on sene sonra, yani 486'da Clovis idaresindeki Franklar, Gallianın son Roma varisi Syagrrusun kuvvetlerini Sorssunsda bozguna uğratmışlar ve Clovis, Frankların kralı olmuştur. Clovis, daha sonra Güney Galliayı Vizigotlardan almış ve 496 yılında Almanyaya hakim olarak Merovenj sülalesini kurmuştur. Ölümünden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırdığı için, ölümünden sonra bir daha birlik sağlanamamış, yıllarca kardeş kavgaları devam etmiştir.Merovenj krallarının zalimane ve sefih bir hayat sürerek birbirleriyle sürdürdükleri mücadele, Gallia ülkesini fakir, harap bir hale getirmiştir. Merovenj kralları adına ülkeyi idareye başlayan Caroling sülalesinden Karl Martel, Franklarda tekrar bütünlüğü sağlamış, hatta İspanyada devlet kurmuş olan Emevilerin bir ordusuyla 732 yılında Poitiers-touıs arasında yaptığı savaşı kazanmıştır. Oğlu olan Bodur Péppin, son Merovenj kralını tahtından indirerek kendini 751'de kral ilan etti. Papa tarafından da kral olarak takdis edildi. Oğlu Büyük Karl zamanında ülke toprak olarak genişledi. Oğlu olan Birinci Ludvige gelişmiş, büyümüş bir Fransa ile Almanya bırakmıştır. Birinci Ludvigin ölümü ile ülke üçe bölündü. 843 yılında üç kardeş Verdun Antlaşması ile ülkeyi taksim ettiler. Ülke kendini meydana getiren üç millete (Fransız, İtalyan ve Alman) birer papa düşecek şekilde bölündü. Bugünkü Fransa, Dazlak İkinci Charles (Kel Şarl)'ın payına düşen kısımdadır. Ülkeye Francie (Fransa) ismi bu zamanda verildi.
Bundan beş asır sonra 1337de İngiltere Kralı Üçüncü Edwardın Fransa tahtında hak iddiası ile ülkenin bir kısmını işgal etmesi bu iki ülke arasında "100 Yıl Savaşları" adı verilen uzun süreli bir harbin meydana gelmesine sebep oldu. Bu savaşlar 1420 senesinde Fransanın kendi topraklarını kurtarması, İngilterenin ise iddia ettiği hakkını alamaması ile nihayet buldu. Bu zamandan sonra 1422de başa geçen yedinci Charles, ülkeyi kuvvetlendirmek için çalışmalarda bulundu. Daha sonraları 1498 senesinden 1547 senesine kadar ülkeye hükmeden On İkinci Louis ve Birinci François zamanında ülke, Almanya ve İtalya ile her seferinde aleyhinde neticelenen uzun süreli savaşlara girdi.
On altıncı asırda, her geçen gün bozulan Hıristiyanlık dininin daha değişik ve bozuk mezhebi olan Protestanlık, Fransada yayılmaya başladı. Yeniçağda ortaçağ zihniyetinin hakim olduğu asiller ve avamlar şeklinde insanların hürriyet ve haklarının son derece sınırlı olduğu bir sosyal yapıya sahip olan Fransada kilise ve kral, 1572de ülkede büyük bir Protestan katliamına girişti. 1600lü yıllardan itibaren ülkede sömürgecilik zihniyeti yoğunlaştı. Dünyanın çeşitli yerlerinde ülkeleri kendi refah ve rahatları için insanlık dışı muamelelerle sömürmeye başladılar. On yedinci yüzyılın sonlarında diğer Avrupa devletlerinden İspanya, Hollanda ve İngiltere ile uzun süreli savaşlara giren Fransada daha sonra 1774'te, Kral Onaltıncı Louis zamanında, sonu tarihte çok meşhur olan, yakınçağın başlangıcı kabul edilen 1789daki ihtilalle neticelenen iç karışıklıklar yoğunlaştı. 14 Temmuz 1789'da Paris halkı, kral ve asillere karşı ayaklandı. Siyasi mahkumların bulunduğu Bastılle Hapishanesini basan isyancılar, buradaki mahkumları serbest bıraktılar. Kral devrilerek bir ay sonra meclis "Vatandaş ve İnsan Hakları Beyannamesi"ni yayınladı (Bkz. Fransız İhtilali).
Bu hadisenin devamı olarak 1797 senesinin Eylül ayında ülkede Cumhuriyet ilan edildi. Fransada bu yeni siyasi değişiklik, komşu devletleri telaşa düşürdü. Bunlardan İngiltere başta olmak üzere toplam beş ülke ile savaşmak zorunda kaldı. Ülkedeki yeni yönetime geçilmesi üzerinden fazla bir zaman geçmeden 1799da başa geçen General Napolyon Bonapart, ülke idaresinde tek söz sahibi olan kişi durumuna geldi. Bunun neticesi olarak da 1804te kendisini Fransa İmparatoru ilan etti. Napolyon Bonapart, kuvvetli bir ordu teşkil ederek dünya hakimiyetini ele geçirmek için İngilizlere ve Avrupanın çeşitli yerlerine aralıksız seferler düzenledi. Osmanlılara karşı Mısırda Akka Kalesinde yapılan savaşta büyük bir hezimete uğrayan Bonapart, kendisini tekrar toparladıktan sonra 1812de 500.000 kişilik düzenli bir ordusu ile bu sefer de Rusya üzerine yürüdü. Fransadan Moskovaya kadar ilerleyen Napolyon, kazandığı zaferlerini Moskovanın soğuğuna kaptırdı. Fransızların alışamadığı soğuk havada Rusların küçük saldırılarından çok perişan oldu. Moskovayı işgal eden zamanının en büyük ordusu, perişan bir vaziyette geri çekilmeye başladı. Fransaya ordunun ancak % 15i dönebildi.
1812 yılı sonlarında Parise dönen Napolyonun elinde İmparatorluğunu ayakta tutacak düzenli bir ordusu kalmamıştı. Hemen yeni bir ordu kurulması hazırlıklarına başladı. Napolyonu toparlanmadan bastırmayı planlayan Avrupa devletleri, bir ittifak kurdular. Rusya, Prusya, İngiltere, İsveç ve Alman devletleri bu ittifaka katıldılar. Bu durum üzerine Napolyon hazırladığı ordusu ile Almanyaya girdi. Rus ve Prusya ordularını arka arkaya iki defa yendikten sonra Saksonyayı işgal etti. Elinde yeteri kadar kuvvet bulunmadığından ateşkes antlaşması yaptı. 1813 yılında ateşkes bozularak savaş yeniden başladı. İttifak devletlerinin orduları 19 Ekim 1813 tarihinde yapılan Leibzig Savaşında Napolyonu yendiler. Bu mağlubiyet üzerine Napolyon çekilmeye başladı; ittifak devletleri ilerlemeye devam ettiler. 30 Mart 1814te Parise girdiler. Bu gelişmeler karşısında Fransız halkı Napolyonun aleyhine döndü. Fransız Senatosu Napolyonu imparatorluktan istifaya çağırdı. Bunun üzerine Napolyon tahttan çekildi. 20 Nisan 1814te Elbe Adasına sürüldü. Bundan sonra krallık tekrar kurularak, tahta Onsekizinci Louis getirildi. Bir ara Napolyon tekrar idareyi ele aldı. 1815teki Waterloo Savaşını kaybetmesiyle 100 günlük saltanatı tekrar sona erdi. Amerikaya gitmek isterken, İngilizlere teslim oldu. Tahta tekrar Onsekizinci Louis geçti (1814-1824). Krallık idaresi 1848 yılına kadar devam etti.
1848'den 1852'ye kadar süren bir Cumhuriyet idaresi tesis edildi. Almanyaya karşı 1870'te Fransanın açtığı savaş, hezimet ve ağır şartlar ihtiva eden bir antlaşma ile son buldu. Savaş sonunda 1871'de Cumhuriyet üçüncü defa ilan edildi. Yeni rejim Asya ve Afrikadaki sömürgelerine daha insafsızca muamele etmek suretiyle savaş tazminatı borçlarını çok kısa bir sürede ödedi. Birinci Dünya Savaşına İngiltere ve Rusyanın müttefiki olarak girdi. Bağlı bulunduğu ittifakın savaştan galip çıkmasına rağmen Fransa kendi bünyesinde çok büyük zarar gördü. İkinci Dünya Savaşında da İngiltere, Rusya ve Amerika safında yer alan Fransa, harbin başında Almanya tarafından işgal edilmiş fakat harbi müttefikler kazanınca işgalden kurtulmuştur. 1946 yılında, dördüncü defa cumhuriyet ilanından sonra savaş masraflarıyla çok bozulan mali durum, Amerikan yardımlarıyle düzeltilebilmiştir.
Fransa içte ve dışta güçlenmeye çalışırken denizaşırı sömürgelerini yavaş yavaş kaybetmeye başladı. Önce Suriye ve Lübnan, sonra Çin hindi, Tunus ve Fas bağımsızlıklarını kazandılar. Bu sömürgelerinin elden gitmesinin hemen akabinde, Cezayir de bağımsızlık için ayaklanınca, bu ülkede uzun zamandır yaşayan Fransızların çokluğu bütün Fransayı harekete getirmiş, 1958 yılında ordu bir darbe yaparak on iki yıldır iktidardan uzak kalan General de Gaulleü geniş yetkilerle göreve çağırmıştır. De Gaulleün halk oyuna sunduğu anayasa ile beşinci cumhuriyet kurulmuştur. De Gaulle, Fransa tarihinde en fazla başkanlıkta kalan kimse olarak 11 yıl ülkeyi idare etmiş, içte ve dışta Fransayı parlak bir duruma getirmiş, fakat Cezayirin bağımsızlık kazanmasına engel olamamıştır. 1968 yılı Mayısında başlayan öğrenci-işçi hareketleri aynı yıl bastırdı, fakat De Gaulle 1969 Nisanındaki halk oylamasında görevinden ayrılmak mecburiyetinde kaldı.
1969 Haziranında yapılan seçimler sonunda Cumhurbaşkanlığına Pompidou geldi. Pompidou da bir müddet De Gaulle'ün politikasını devam ettirdi. 1972 yılında Pompidou, De Gaulle'ün politikasını değiştirerek İngilterede Ortak Pazara (AET) girme müzakerelerine başladı ve 1973 başında Fransa AET'nin bir üyesi oldu. 1974 Nisanında Pompidounun ölümü üzerine Bağımsız Cumhuriyetçi Partiden Giscard dEstaing, Sosyalist François Mitterandı yenerek başa geçti. 10 Mayıs 1981'de yapılan seçimlerde, Sosyalist Mitterand Cumhurbaşkanı oldu. Mitterand 5 önemli endüstri dalını ve önemli özel bankaları devletleştirdi. 1988 seçimlerini tekrar Mitterand kazandı.
Tarih Boyunca Türk-Fransız İlişkileri
Türk ve Fransız milletleri arasında siyasi, askeri ve kültürel münasebetler bu iki milletin tarihlerinin ilk zamanlarından itibaren başlamaktadır. Hun Türklerinin lideri Attilanın 451 yılında Gallio (Galya) içlerine, Orleansa kadar devam eden akını, Türk-Fransız milletleri arasındaki münasebetlerin başlangıcıdır. Fakat esas münasebetler Müslüman batı Türkleri ile olmuştur. Alparslanın 1071 yılında Malazgirt Meydan Savaşını kazanmasıyla Anadolu topraklarına Türklerin yerleşmesi, Avrupa milletleri nazarında (günümüze kadar devam eden) bir Türk meselesi doğmasına sebeb olmuştur. Bu tarihten itibaren Anadolunun, daha sonra İstanbulun, Avrupa Rumelisinin Müslüman Türklere karşı savunulması ve kurtarılması, Hıristiyan Avrupa milletlerinin en başta gelen meselesi olmuştur. Bu maksatla Hıristiyan Avrupa, günümüze kadar devam eden, değişik şartlarda ve hüviyetlerde Haçlı seferleri düzenlemiştir. Hıristiyan Avrupa milletlerinden birisi olan Fransızlar da hangi idareye tabi olurlarsa olsunlar, bu Haçlı seferlerinde devamlı rol almışlardır. Bu sebeplerledir ki askeri ve kültürel temaslar yüzyıllar boyunca devam edip gelmektedir.Papa İkinci Urbonus, bütün Hıristiyan Avrupa devletlerini birleştirip hem Türkleri durdurmak hem de Kudüsü almak fikriyle faaliyete başladı. Türklere karşı ilk tepki Fransada kendini gösterdi. İlk Haçlı kafilesini Pierre lErmite adlı bir Fransız keşişi harekete geçirdi. Etrafında 50.000 Fransız topladı. Bu kafile Kudüsü almak hülyasıyla Fransadan ayrıldı (1096). (bkz. Haçlı Seferleri)
1147-1149 tarihleri arasında Fransa Kralı Yedinci Louis ile Almanya İmparatoru Üçüncü Konrad İkinci Haçlı Seferini başlatarak Anadolu üzerine yürüdüler. İlk dalga 75.000 kişilik ordusuyla Alman ordusu idi. Selçuklu Sultanı Birinci Mesud, Haçlı kuvvetlerini yok etti. Alman kralı 5000 askeri ile zor kaçabildi. Fransa Kralı Alman askerlerinin döküntülerini de toplayarak 155.000 kişilik ordusuyla sefere devam etti. Sultan Birinci Mesud, Haçlıları Toros geçitlerine çekti. Toroslarda müthiş zayiat veren Fransız askerleri, Antakyaya sığındılar. Şama yaklaştılar. Bu şehrin varoşlarında Türkler tarafından bir defa daha bozulup geriye atıldılar.
1189-1192 yılları arasında yapılan Üçüncü Haçlı Seferini tertipleyenler ve bizzat idare edenlerin içinde Fransa yine vardı. Fransa Kralı Philippe-Auguste, İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard (Fransız asıllıdır), Almanya İmparatoru Friedrich Barbarossa gibi üç şahsiyet bu seferi bizzat idare ettiler. Filistinde buluşarak Kudüse saldıran Haçlılar, Selahaddin Eyyubi ile yaptıkları savaşta ağır zayiatlar vererek hiçbir netice alamadan memleketlerine döndüler.
Kudüsün yine Türklerin eline geçmesiyle Fransa Kralı Saint Louis ve kardeşlerinin kumandasındaki Haçlılar, 1248-1254 yılları arasında Yedinci Haçlı Seferini tertip ettiler. Fransa kralı komutasındaki Haçlılar Mısıra çıktılar. O sıralar Mısır-Suriye ve çevre ülkeler Türk Memluklerin elindeydi. 1250'de Mansure Meydan Muharebesinde büyük bir bozguna uğrayan Haçlılar, Fransa kralını da Türk Memluklere esir vererek dağıldılar.
Esaret yıllarından sonra memleketine dönen Fransa Kralı Saint Louis, intikamını almak için Sekizinci Haçlı Seferini tertip ederek 1270 yılında Tunusa çıktı. Fakat bir kuşatma esnasında öldü. Bundan sonra, kısa zamanda yakın doğudaki Haçlı topraklarının tamamı Türkler tarafından alındı. Haçlı seferlerinin başlamasından iki asır sonra Yakın Doğuda Haçlılardan hiçbir iz kalmadı.
Daha sonraları Osmanlı Türklerine karşı olsun, şimdiki TürkiyeCumhuriyetine karşı olsun yapılan sıcak ve soğuk harbler yine Haçlı zihniyetinden kaynaklanmasına rağmen, ilk sekiz Haçlı seferinden ayrı olarak mütala edilmektedir.
İlk sekiz Haçlı seferlerinden sonra Türk ilerleyişi bir müddet yavaşladı. On dördüncü yüzyılın başında Yıldırım Bayezid zamanında Avrupa Rumelisini ve İstanbulu tehdid eden bir güç haline geldi. Bu Türk tehlikesi karşısında Hıristiyanlığı kurtarma gayretlerinde Fransızlar tekrar faal görev aldılar.
Macar Kralı Sigismondun yardım talebine Fransa kuvvetli bir orduyu destek olarak gönderdi. Bourgogne Veliahtı Jean Seans Peur komutasında (Korkusuz Jan), Philippe dArtois, Mareşal Jean de Baurbon, Henri de Bar, Prens Enguerrand ve Guy de Tremoville ve daha birçok Fransız asilzadesi çok şatafatlı bir ordu ile bu Haçlı seferine katılmışlardı. Bu sefer için Fransadan başka İngiltere, İskoçya, Almanya, Polonya, Bohemya, Avusturya, Macaristan, İtalya, İsviçre, Belçika, Venedikliler, Rodos şövalyeleriyle diğer Avrupa memleketlerinden 200.000 kişilik büyük bir Haçlı ordusu toplandı. Sırbistan ve Eflak üzerinden iki kol halinde gelen ordu, yollarda karşılaştıkları binlerce silahsız Türkü esir alarak hiç sebepsiz kılıçtan geçirerek Niğbolu Kalesi önünde birleştiler.
Niğboluda Yıldırım Bayezid Han karşısında ağır bir hezimete uğrayan bu Haçlı ordusunun bıraktığı esirler arasında 27 büyük Fransız asilzadesi bulunuyordu. Fransa, esirlerini ancak 200.000 duka altını nakit ve 100.000 duka kıymetinde fidye karşılığında kurtarabildi. Fransız komutanı Jean Seans Peur (Korkusuz Jan) ancak 10 Mart 1398de Parise dönebildi.
1444 Varna Koalisyonuna bütün ısrarlara rağmen Fransa katılmadı. 1501 yılında Osmanlı-Venedik savaşına katılan Fransa, Osmanlıya karşı denizden harekata girişti. Amiral Ravasteinin komutasında 10.000 yaya askeri ile takviye edilmiş Fransız donanması, 1501 Eylülünde Midilli Kalesini kuşattı, ancak Manisa Sancakbeyi Şehzade Korkutun Ayvalıka gelmesi ve Osmanlı donanmasının Ege Denizine açılması üzerine korkuya düşen Fransızlar, Midilliden alelacele çekildi ve dönüş esnasında Çuka Adası açıklarında fırtınaya kapılarak hepsi sulara gömüldüler. Bu olaydan sonra yüzyıllarca, Fransız harp gemileri Türk sularında görünmediler.
Ancak Almanya İmparatoru 1519da ölünce, Almanya İmparatorluğuna heveslenen Fransa Kralı Birinci François, Avrupa İmparatorluğuna seçilirse 3 yıl içinde Türkleri İstanbuldan ve Avrupadan silip çıkaracağını ilan etmeye başladı. Ne var ki İmparatorluğa İspanya Kralı Beşinci Karl (Charles-Quint) seçildi.
Ne gariptir ki; Fransa Kralı Birinci François, 1525 yılında İspanya İmparatoru Şarlken ile Pavrada yaptığı savaşta yenilip esir düşünce, esaretten kurtulabilmek ve Fransayı kurtarabilmek için üç yıl içinde İstanbuldan ve Avrupadan kovacağını ilan ettiği Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman Handan imdat istedi. Ana Kraliçe Louis de Savore, muhteşem Osmanlı Sultanına, Kont Jean Frangioniyi yardım istemek üzere gönderdi. Yaralı bir annenin gözyaşlarını dindirmesini rica eden mektubunda Kanuniye şöyle yalvarıyordu: "İspanya Kralı Şarlken, oğlum Fransuvayı Pavi Muharebesinde tutup hapseyledi. Şimdiye kadar oğlumun kurtuluşunu Şarlın insaniyetine bırakmış idim. Halbuki malumunuz olan insaniyeti icra etmedikten başka, oğlumun hakkında hakaret dahi etmektedir. İmdi alemin musaddakı olan azamet ve şanınız ile oğlumu düşmanımızın pençe-i kahrından halas ile ibraz-ı übbehet buyurmanızı zat-ı şahanenizden bilhassa niyaz ederim."
Esir Fransız Kralı Birinci Fransuvanın gönderdiği mektup da şöyle idi: "Dünyanın Cihad-ı mamuresinden birçok ülke ve biladın hakim ve padişahı ve bilcümle mazlumların dadhanı olan Sultan-ı muazzam ve Hakan-ı mufahham hazretlerine arzım budur ki: Macaristan Kralı Birinci Ferdinandın üzerine hücum ettiğinizde, biz dahi himmet ve inayetinizle hapisten halas olup, İspanya Kralı Şarlkenin üzerine hücum edip, öcümüzü alırız. Siz ki Şehinşah-ı celilüşşansınız, onun hakkından gelinmeye inayet buyurulduğu halde, bundan böyle bende-i nimetşinasınız olduğuna iştibah buyurulmıya." Kanuni Sultan Süleyman Han, kendinden yardım bekleyenlere, Türk asalet ve mertliğini esirgemedi. Birinci Fransuvaya (François) şu mektubu gönderdi: "...Ben ki sultanlar sultanı, hakanlar rehberi, yeryüzü hükümdarlarının tacı, Akdenizin, Karadenizin, Rumelinin, Anadolunun, Karamanın, Zülkadriyyenin, Diyarbakırın, azerbaycanın, Acemin, Şamın, Mısırın, Mekkenin, Medinenin, bütün Arap diyarının ki -ulu atalarımın kılıçlarının kuvveti ile fethedilmişti- ve kendimin fetheylediğim nice diyarın sultan ve padişahı, Bayezid Han oğlu Selim Han oğlu Sultan Süleyman Hanım.
Sen ki; Frençe vilayetinin kralıFrançeskosun, huzuruma yarar ademin Fran Jan ile mektup gönderip, bazı ağız haberi de yollayarak memleketinize düşman girmiş olduğunu ve hapsedildiğinizi bildiriyorsunuz. Kurtulmanız hususunda benden inayet ve medet ve istida eyliyorsun. Her ne ki demişsen benim huzuruma arz olundu. Şimdi padişahlara sinmek ve hapis olmak caiz değildir. Gönlünüzü hoş tutun, kalbiniz kırılmasın. Bizim ulu atalarımız daima düşmanı def ve memleketler feth için seferden uzak kalmamışlardır. Ben de onların yolunu tutup memleketler, yalçın kaleler fethederek gece gündüz atımız eğerlenmiş ve kılıcımız kuşanılmıştır. Cenab-ı Hak hayırlar nasip eylesin. Durumu ve haberleri ademinizden öğrenirsiniz."
Kanuni Sultan Süleyman Han bu mektubuyla üç maksat düşünüyordu: Birincisi kendinden yardım bekleyen kimseyi yardımsız bırakmamak, ikincisi Müslüman-Türk dünyasına bir bütün halinde saldıran Hıristiyan aleminde bir gedik açmak, üçüncüsü Türklere düşmanca davranan Macarlara haddini bildirmek. Nitekim Kanuni Sultan Süleyman Han, hem Fransız kralını kurtarmak, hem de Macarlara haddini bildirmek için orduya hazırlık emrini verdi. Sultan, Fransa kralına vaadini yerine getirdi.
Kanuni Sultan Süleyman, Türklere karşı daima birleşik hareket eden Avrupayı parçalamak ve Türk hakimiyetini kabul ettirmek için Fransayı yaşatmak ve kalkındırmak gerektiğini görmüş, bu maksatla Fransaya kapitülasyon denen bazı imtiyazlar tanımıştı. Fransa da bu ticari imtiyazlara karşılık, Osmanlı himayesinde bir devlet olmayı kabul ediyor, her yıl muayyen bir vergi ve padişaha belirli hediyeler vermeyi taahhüt ediyordu. Daha sonra Osmanlı donanmasının Fransız sahillerini koruması da kararlaştırılmıştı. Antlaşma gereği olarak 1543 yılında Osmanlı donanması Toulon limanında üslendi. Nice Kalesini fethederek Fransaya teslim etti. Ayrıca İspanya ve İtalya sahillerini de kontrol altına alarak Fransanın istiklalini sağlama aldı. Fransa da, Osmanlı donanmasının bir kısım masraflarını karşılamak üzere Barbarosa 800.000 duka altın ödedi.
Osmanlının Fransayı destekleme siyaseti, Kanuniden sonra da devam etti. Osmanlının garantisi olmasaydı, Fransanın diğer güçlü Avrupa devletleri tarafından yutulması muhakkaktı. Fransa, Osmanlıdan aldığı ticari imtiyazlar ve İngiltere ile yaptığı ticari antlaşmalarla güçlenmeye ve kalkınmaya başladı. Hatta Ondördüncü Louis zamanında Fransa, Avrupanın en kudretli krallıklarından biri oldu. Bu durumda Türk-Fransız münasebetleri yeni bir safhaya girdi. Ondördüncü Louis artık Osmanlıya ihtiyaç duymadığı için Osmanlının düşmanlarına, bu arada Giritte savaşan Venediklilere yardım etti. İki devlet arasında başlayan soğukluk Fransanın 1664te Cezayire tecavüz etmesiyle son haddini buldu. Cezayir saldırıları, Cezayir yeniçeri ağası Şaban Ağa tarafından bertaraf edildi. Fransanın, İstanbuldaki elçisi Laltaye-Ventelek, Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşanın hakaretine maruz kalarak kapitülasyonlar uygulamadan kaldırıldı. Fransız ticareti büyük zararlara uğradı. Ondördüncü Louis, Osmanlı ile antlaşma mecburiyetinde olduğunu anlayınca, İstanbuldan bir Türk elçisi istedi. Divan-ı Hümayun mağrur Fransa kralını tahkir için, dördüncü dereceden bir subay olan Süleyman Ağayı gönderdi. Süleyman Ağa, Fransada muhteşem törenlerle karşılandı.
Bu sırada Kandiyede, Türklerle Fransızlar arasında çarpışmalar devam ediyordu. Neticede 24 Ağustos 1669da Kandiyeden ayrılmak zorunda kaldılar. Bir taraftan da Cezayir leventleri Fransaya karşı 1662 ve 1669da iki sefer yaparak Lyon, Marsilya ve Cöte dAzurü taradılar.
Osmanlıya karşı olmanın zararlarını gören Ondördüncü Louis eski dostluğu kurmaya çalıştı. Gönderdiği elçilere Divan-ı Hümayunda değer verilmedi. Elçilerin gayretleri sonuçsuz kaldı. Buna rağmen Ondördüncü Louis, Türklerle barıştığı ve ittifak yaptığına dair aslı olmayan ilanlar vererek Paris sokaklarında tellallar dolaştırdı. Onun bu tutumu, muhalifleri ve Katolikler tarafından Türklere yaltaklanmak şeklinde değerlendirildi. Fransanın gerek Giritte, gerek Soint Gothardda Osmanlının düşmanları safında gayri resmi olarak savaşması, tepki ile karşılanmış, Türk leventleri Akdeniz sahillerinden başka, Atlas Okyanusu sahillerini de abluka altına almışlardı.
1681 yılında Cezayir donanması bir Fransız filosunu bozarak 29 gemiyi zaptetti. Fransanın Türklere karşı görevlendirdiği Amiral Buquenne bu saldırılara karşı koyamadı. Bu sırada 9 Cezayir gemisinin Sakız Tersanesinde tamir edildiğini haber alan Amiral, Sakız limanını basarak, limandaki gemileri ve şehri bombaladı. Bu tutum karşısında Osmanlı hükumetinin tepkisi sert oldu. Sadrazam Kara Mustafa Paşa, Ondördüncü Louisden şahsen tarziye ve tazminat vermesini istedi. Aksi halde Fransa üzerine sefer açılacağını Fransız elçisine bildirdi. Fransa Kralı büyük bir korkuya kapılarak, Bozoklu Mustafa Paşanın tesbit ettiği 60.000 altın kuruş ve 4.800.000 (yani 960 kese) akça tazminatı ödedi. Ondördüncü Louis, kendisine çok ağır gelen bu harekete karşılık, Osmanlının Avrupa ile yaptığı ve bozgunlarla neticelenen savaşlardan istifade ederek intikam almak istedi. 1689 Temmuzunda 41 parçalık Fransız donanması Cezayire gelerek 16 gün kaleyi top ateşine tutmuşsa da, Mezomorta Hüseyin Paşa, Fransızları çekilmeye mecbur etti. Ancak Fransanın Avrupa harbine katılmasını önlemek isteyen Osmanlı idaresi, tutumunu yumuşatmış, kaldırılan kapitülasyonları tekrar iade ederek, Fransanın Osmanlı politikasında eski yerini almasını sağladı.
On sekizinci yüzyılda Osmanlı, Avrupa politikasında Fransanın durumuna göre kendini ayarladı. Bu arada karşılıklı kültürel temaslar ve antlaşmalar yapıldı. Ancak 2 Temmuz 1798de Napolyonun İskenderiyeyi işgal etmesi ile münasebetler tekrar bozuldu. Napolyon Bonaparte, 19 Mart 1799da Akka Kalesini kuşattı, fakat kale müdafii Cezzar Ahmed Paşa karşısında tutunamayıp 64 gün süren muhasarada askerinin yarısını zayiat vererek geri çekildi. 25 Haziran 1802de Pariste imzalanan bir antlaşma ile Türk-Fransız dostluğu tekrar kurulmaya çalışıldı.
On dokuzuncu yüzyılda Fransız politikası, eski Yunan medeniyetine duyulan sempatinin garip bir tezahürü olarak Rum çetecilerinin desteklenmesi, buna rağmen Osmanlıya dost görünmek şeklinde devam etti. 1870ten sonra Türk-Fransız münasebetleri gittikçe gerilemiş, genellikle istismar emeline dayanan Fransa siyaseti özellikle Sultan İkinci Abdülhamid Han ve Balkan Savaşlarından sonra Türk politikacıları tarafından kınanmış ve Fransa, Almanya, İngiltere hatta Rusyadan sonra değer verilen bir devlet olmuştur. Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşına İttihat ve Terakkicilerin hatalı siyaseti ile katılınca, İngiltere veFransa ile savaş durumuna düşmüştü.
Fransa ve İngiltere daha savaşın başında boğazları ve İstanbulu alarak Osmanlı Devletini saf dışı bırakmak istiyorlardı. Bu maksatla Fransız ve İngiliz gemileri 19 Şubat 1915te Çanakkaleye yüklendiler. Denizde ve karada yapılan müthiş savaşlarla Fransız ve İngilizler, Çanakkalenin geçilemeyeceğini öğrenerek askerlerini geri çektiler. Fakat 1918 yılında Osmanlının da içinde bulunduğu İttifak devletlerinin mağlubiyeti kabul etmesiyle Kasım 1918de Birinci Dünya Savaşı fiilen sona erdi. Osmanlı Devleti ise, 30 Ekim 1918de Mondros Mütarekesini imzalayarak savaşı bıraktı. Fransa, Mondros Mütarekesine dayanarak Güneydoğu Anadoluda Antep, Urfa, Maraş gibi vilayetlerimizi işgal ederek çok ağır cinayetlerde bulundular. Fakat mahalli halkın büyük direnişi karşısında tutunamayıp, çekilmeyi ve Türk hükumeti ile antlaşma yapmayı kabul ettiler. Yeni Türk hükumeti ile 20 Ekim 1921de AnkaraAntlaşmasını yaparak Anadoludan çekildilerse de, bugünkü sınırlarımız içinde kalan Hatay, Fransızların işgali altında kaldı. Türkiye ile Fransa arasında 30 Mayıs 1926da Dostluk Sözleşmesi imzalandı. 30 Haziran 1939da yapılan Türk-Fransız Antlaşması ile Hatayın anavatana ilhakı kabul edildi. Tarih boyunca Türk-Fransız ittifaklarını Fransızlar daima istismar etti. Türkler her zaman ihanetle karşılaştılar.
Fiziki Yapı
Fransa, Atlas Okyanusu ile Akdeniz arasında İber Yarımadasını Avrupaya bağlayan dar bir boğaza benzetilebilir. Fazla yüksek bir ülke olmamasına rağmen bir dağ engelini andırır. Ülke dahilinde yükseltiler ve düzlükler bir uyum içindedir. İspanya gibi Fransanın bir kıyısı da Akdenize açılır. Fakat İspanya yarımadasında, Ardenler Kuzey, yazdığı halde Fransa bir Batı Avrupa ülkesidir. Yüzey şekilleri bakımından çok çeşitlilik gösterir. Yüzey, genel olarak dağlık alanlarla havza ve ovalardan mey dana gelmiştir. Dağlık alanlar, eski kütleler ve genç yüksek kıvrımlar olmak üzere başlıca iki bölüme ayrılır. Eski kütlelerden Armotik massifi (Britanya yarımadasında), Ardenler (Kuzeydoğuda), Massif Central en önemlileridir. Massif Centralm en yüksek noktası 2.000 metreye ulaşır. Genç ve yüksek kıvrımlardan Pireneler İspanya ve Fransa arasında 450 kilometre uzunlukta, 60 - 120 kilometre genişlikte bir set meydana getirirler. Pirenelerin Fransada kalan yüksek tepeleri 2.000 metreyi aşarlar.Güney ve Orta Avrupada kollar halin, de uzanan ve yaylar çizen Alplerin batı parçası da Fransada kalır. Ron vadisinin doğusunda yayılan Fransa Alplerin de, Alp dağlarının ve bütün Avrupanın en yüksek noktası olan Mont Blanc (4.810 m.) yer almaktadır. Juralarla gelince Alp sistemine bağlı olan dağların en alçak sıralarıdır. Fransa ve Isveçre de yayılan Juralar birbirine paralel sıralardan meydana gelmiştir. (En yüksek yeri 1.710 m. dir). Havzalar ve ovalar üç geniş bölgeye yayılır. Bunlardan Paris havzası, Armotik massifi, Massif Central ve Vojlar arasında yer alır. Akitanya havzası, Massif Centralm güney bölümü ile Pireneler arasında kalır. Ron havzası, Alplerle Massif Central arasında kalan nispeten dar bir vadi görünümündedir. Fransanın batı yarısında (Atlas Okyanusu kıyılan, Paris ve Akitanya havzaları) Batı Avrupanın Okyanus iklimi görülür. Yazlar serin, kışlar ılık ve her mevsim yağışlıdır. Bu iklim tipi, doğuya gidildikçe, yerini kışları daha soğuk, yazları daha sıcak ve yıllık yağış tutarı daha az olan bir kıta iklimine yaklaşan bir özellik kazanır. Güneyde Akdeniz kıyılarında ise, yazları kurak ve sıcak Akdeniz iklimi hüküm sürer. Fransa hem bir ziraat ve hem de bir endüstri memleketidir. Toprak ürünleri arasında en çok yetiştirileni buğdaydır. Bundan başka şeker pancarı, keten patates, tütün, zeytin ve turunçgiller oldukça çok yetiştirilmektedir. Endüstri hayatı başlıca ipekli dokumacılık, yünlü, pamuklu, keten dokumacılığı, çeşitli besi maddeleri ve yağlı maddeler, demir, kömür, çeşitli makine endüstrileri, kauçuk eşyalar, kitap ve gemi endüstrisi, çeşitli moda ve tuvalet eşyaları üzerinde toplanmıştır.
Eski kütleler birinci zamanda meydana gelmiş ve zamanın sonlarına doğru genel şekillerini almışlardır. Daha sonra çökmelere maruz kalmaları, bugünkü yükselti ve çukurlukları meydana çıkarmışlardır. İlk zamanlarda meydana gelmiş olan yükseltiler; Bretanya bölgesindeki Armonik masifi, Belçika sınırındaki Ardenler, Almanya sınırına yakın Vojlar ve ülkenin güneye yakın orta kesiminde Masif Santrali olup, Armonik masifinin en yüksek noktası 1424 m, Masif Santralin ise 1886 metredir.
İspanya ile Fransa arasındaki sınırı teşkil etmekte olan 550 km uzunluğunda ve 50-120 km genişliğinde olan Pireneler ve Alpler ikinci zamanda meydana gelmiş dağlardandır. Pirenelerin en yüksek noktası (Fransa sınırları dahilindeki) Montcalm Doruğu 3080 m, Alplerin ise Avrupanın ve Fransanın en yüksek dağı Mont Blanc 4807 metredir. Fransanın kuzeyinde, Kuzey Avrupanın büyük düzlükleri biter ve Paris havzası başlar. Eski platformlarla ve Manş Denizi ile çevrili olan Fransanın büyük kuzey parçası meydana gelir. Bu parçadan çevreye doğru büyüklü küçüklü vadi yatakları yayılır. Vadi yatakları deniz yakınlarında sona erer. Doğuda Corraine ve Campogne platolarını, Muselle ve Meuse nehirlerini birbiriden ayıran parça da kuzey parçasıdır.
Kuzeyde ve kuzeybatıda çökme sonucu kıvrılmış ve sonraları yıpranmış kireçli kabarıntılar, Bari Boulon kıyılarında biter. Paris Havzası Artoiste biter ki, burası aynı zamanda Flandre ve Henu ovalarının başlangıcıdır. Paris Havzasının merkezine hakim olan kalkerli ovalar; Beauce, Valois ve Mrie Cote de ile de France tarafından çevrilmiştir. Paris Havzası kenarında Avrupanın Masit Temoinleri başlar. Santral Hersiyon, doğuda Vojlar, yüksek tepelerin meydana getirdiği, Balon de Gubevler ve Alsace kesikli eğim gösterir. Lorrainenin eğimi Alcasenin eğimine rağmen daha tatlı bir meyile sahiptir.
Karadağın batısında Paris Havzasının güneyinde ve Hersiyen tepelerinin bir parçası olarak bulunan Masif Santral, Pirenelerin ve Alplerin arasında geniş bir alana yayılmış ve Fransa topraklarının 1/8ini kaplamaktadır. Geniş dalgalı ovalar görünümündedir. Normal yükseklikte bölgeleri geçit vermektedir. Özellikle batıda Limousin bölgesinde Masif Santral çok daha basık durumdadır.
Fransada nehirlerin birçoğu ulaşıma elverişli olup, kanallarla da birbirine bağlanmıştır. Nehirlerin rejimleri, bulundukları bölgenin iklimi ile değişmekle birlikte, ülkenin yağışlı iklime sahip olması sebebiyle nehirlerde de düzgün bir rejim görülmektedir.
Batıdaki ve kuzeydeki nehirler okyanus ikliminin bol yağışından, güneydeki nehirler ormanların vesile oldukları yağıştan, doğudakiler ise yüksekte bulundukları için karların erimesi ile beslenmektedir.
Belli başlı nehirleri ve uzunlukları: Rhine (Ren) Nehri 1298 km (195 km Fransa dahilinde), Loire (Luvar) Nehri 1012 km, Meuse Nehri 940 km, Seine Nehri 770 km, Garonne 647 km, Moselle 550 km, Marne 525 km, Dordogne 490 km, Lot 480 km, Saone 480 km, Doubs 430 km, Allier 400 km, Tarn 380 km, Vienne 370 km, Charente 350 km. Fransada coğrafi bakımından incelemeye değer pek göl bulunmamakla birlikte, ülkedeki belli göller ve yüzölçümleri şöyledir. Leman Gölü 582 km2, Bouroet Gölü 44 km2, Lac de Grandliue 37 km2, Annercy Gölü 28 km2, Arguebelette Gölü 5 km2, Saint Polnt Gölü 4 km2.
Fransanın batısında Atlas Okyanusu ve Manş Denizi kıyıları sığdır. Yalnız Biskay Körfezine yaklaştıkça Atlas Okyanusu derinleşmekte olup yine de sığ bir kıyı sayılmaktadır.
Atlas Okyanusu kıyılarında, Girode Halicinden itibaren kuzeye doğru körfezler, koylar ve haliçler birbirini takib etmektedir. Brest şehrinin doğusunda bulunan ve Bretanya Yarımadasının en uç noktası Saint Mathleu Burnundan doğuya dönen kıyılar (Manş Denizi kıyıları) aynı şekilde körfezler ve haliçlerle kaplıdır. Bunlardan Saint Malo Körfezi ve Seine Körfezi en önemlileridir.
Akdeniz kıyıları, Marsilya doğusu ve batısı olmak üzere iki ayrı karekter göstermektedir. Marsilyanın batısında kalan ve Creus burnuna kadar olan bölgenin denizi sığ, kara kesimi ise düşük rakımlıdır. Fakat buna karşılık Marsilyanın doğusundan itibaren İtalya sınırına kadar olan bölge aynı ölçüde sığ olmayıp, biraz derin olduğu gibi, karada da deniz kenarından hemen dağlar ve yükseltiler başlamaktadır. Aynı zamanda bu kıyıların bir bölümü kayalıktır. Fransanın güneşi en çok gören bölgesi ve deniz sahili en güzel olan yeri, Marsilyanın doğusu olmaktadır.
Fransada ovalar dağlar arasında geniş yer kaplarlar. Manş Denizi kıyısındaki Belçika sınırı ile Akdeniz kıyısındaki İspanya sınırı arasındaki doğrunun batısı ova, doğusu ise dağlık ve yayla sayılabilir. Ülkedeki önemli ovalar, Paris Havzası, Akıtanya Havzası ve Rhone Havzasıdır.
Paris Havzası, batısında Armonik Masiti, doğusunda Ardenler ve Vojlar, güneyinde ise Masif Santral tarafından çevrilmiştir. Akıtanya Havzası, Masif Santral ve Pireneler arasında kalır. Rhone Havzası ise Rhone Nehri ve kolları bölgesi olup, Alpler ve Masif Santral arasında kalmış bir vadidir. Bu üç ova aynı zamanda Masif Santral etrafında biribirine bağlıdır.
İklim ve Bitki Örtüsü
İklim bölgelere göre önemli farklılık göstermez. Ülkede Akdeniz ve Okyanus iklimleri hakimdir. Vadilerin iç kısımlara kadar uzaması, bu iklimlerin ülke geneline hakim olmasını sağlamaktadır.Okyanus iklimi Bretagne (Bretanya) ve Normandie (Normandiya)nin karekteristik iklimi olmakla beraber, ufak değişikliklerle bütün batı ve kuzey Fransada bu iklim hüküm sürer. Bu iklimde yazlar serin, kışlar ılık, yağışlar her mevsime dağılmıştır. İç bölgelere yaklaştıkça bu iklim kışlar biraz sert ve kar yağışlı, yazlar ise, yine ılık ve yağışlı bir hal alır. Buralarda da yağış yine her mevsim devam eder.
Fransada sıcaklık yılın en soğuk aylarında bile 0°C'nin üstündedir. Ülkenin hiçbir yerinde yıllık yağış tutarı 500 milimetrenin altına düşmediği gibi, bir çok yerde bu rakam bir metrenin çok üstündedir. Fakat ülkedeki bol yağış kuzey ve batının devamlı sisli ve kapalı olmasına sebeb olmaktadır.
Bol yağış ormanların ve ağaçlık bölgelerin kolayca gelişimini sağlamıştır. Doğudaki ağaçlık bölgelerde gürgen ve meşe cinsi ağaçlar hakim, dağların eteklerinde, yamaçlarında köknar ve benzeri ağaçlar vardır. Bağlar ve meyve ağaçları ancak eteklerde ve ovalardadır.
Ormanlar en çok Coulon ve Sete şehirleri arasında kuzeye doğru büyük bir üçgen yapacak şekilde Rhone havzası boyunca devam eder. Ağaçların cinsi de iklime uygun olarak meşegiller ve reçineli ağaçlardır. Akdenizin tipik bitki örtüsü makiler daha çok batı kıyılarında olup, diğer bitkiler bölgeyi paylaşmıştır. Languedol bölgesinde önemli bağlar bulunmaktadır.
Tabii Kaynaklar
Maden bakımından Fransa Avrupanın genel karakterindedir. Her madenin ve çıkan madenlerin yeterli ölçüde olduğu söylenemez. Buna rağmen bazı madenleri kendine yetmekte hatta dışarı satmakta iken, bazılarını da dışarıdan almaktadır.Ardenler bölgesinde, Belçikadaki zengin kömür havzasının diğer bir yarısı bulunmakta ve Fransızlar tarafından işlenmektedir. Masif Santralın kuzey doğusunda Monteau Les Mines bölgesinde zengin kömür yatakları vardır. Creuzo, Saint-Etiente, Clermont-Ferrant bölgelerinde de kömür madenleri bulunmaktadır.
Moruan Dağlarının güneydoğusunda Autun bölgesinde, Autunun doğusunda Catedor civarında, Marsilyanın kuzey doğusunda, Provence bölgesinde ve batıda Bordedufun güneyinde, Landlar bölgesinde linyit yatakları vardır. Lorraine bölgesinde Avrupanın en zengin demir yatakları bulunur. Ayrıca Nantes ve Rennes şehirleri arasında, Normandiyada Flers civarında da demir madeni çıkarılır. Seli Nehri üzerinde Lacqda ve Toulouseun güney doğusundaki Muret civarında tabii gaz elde edilmektedir. Causses ve Proencede boksit çıkarılmaktadır. Biskay Körfezinde Bayonne yakınlarında ve Larrainede Nancy yakınlarında tuz elde edilmektedir. Masif Santral ve Vande bölgesinde az miktarda uranyum elde edilir. Diğer madenlerden çıkarılanlar var ise de önemsizdir.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Fransanın nüfusu 64 milyon, nüfus yoğunluğu 104'tür. Nüfus yoğunluğu çevresindeki ülkelere nazaran çok düşüktür. Bu oran Belçikada 200, İtalyada 165, Hollandada ise 367'dir.On dokuzuncu asrın başlarında Fransa, Almanya ve İngiltereden çok daha kalabalıktı. 1850 yılından sonra doğum oranı birden düşüş gösterdi. Buna paralel olarak nüfus oranı da düşmeye başladı. Birinci Dünya Savaşındaki 1.300.000 kişilik kayıp, düşüş oranını körükledi. Savaş sonrası artmaya başlayan nüfus, İkinci Dünya Savaşı ile tekrar düştü. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ise nüfus ve doğum oranında fazla değişiklik olmayıp sabit bir doğru izlemektedir. On dokuzuncu asrın başında % 27,7 olan ölüm oranı, 1971de % 10,7 düşmüştür. Nüfusun % 15i 65 yaş üstü, % 20si ise 20 yaş altındadır. Fransız halkının ülke içindeki dağılımı çok dengesizdir. Nüfus, sanayi ve maden bölgelerinde yığılmaktadır. Nüfusun yaklaşık % 75i şehirlerde yaşamaktadır. En büyük yerleşme merkezi ve Fransanın başkenti olan Parisin nüfusu 10 milyondan fazladır. Fransanın ikinci büyük şehri bir milyondan fazla nüfus ile Lyondur. Diğer önemli şehirleri ise Marsilya, Lille-Roubaix-Tourcoing, Bordeaux, Toulouse, Nantes, Rouin, Grenoble gibi şehirlerdir. Fransa Katolik bir ülkedir. Nüfusun % 2sini Protestanlar, % 1ini ise Museviler meydana getirmektedir. Bundan başka çeşitli Afrika ülkelerinden gelmiş bir milyona yakın Müslüman vardır.
Eğitim, Milli Eğitim Bakanlığının kontrolü altında yapılmakta olup, düzenli bir eğitim sistemi vardır. 6-16 yaş arasında öğrenim mecburidir ve parasızdır. Halkın % 99u okuma-yazma bilir. Dili Fransızcadır.
Siyasi Hayat
İkinci Dünya Savaşından sonra dördüncü defa Cumhuriyet ilan edilmiştir. Günümüzde parlamenter Cumhuriyet rejimi ile idare edilir. Parlamentosu, 577 üyeli Millet Meclisi ve 317 üyeli Senatodan meydana gelir. Millet meclisi üyeleri 5 yıllık bir süre için halk tarafından seçilir. Senatörler ise millet vekilleri ve belediye meclisleri tarafından 9 senede seçilir.Siyasi durum : Fransanın 1789 ihtilalinden önce bir anayasası yoktu ve memleket, doğrudan doğruya krallar tarafından yönetilirdi. 1789 da meydana gelen ilk anayasa, ihtilal yıllarında kısa aralıklarda değişikliğe uğradı. Cumhuriyet ilk defa 1792 yılında ilan edilmiş, onu Convention, Directoire ve Consulat, 1804 yılında da Birinci Napoleonun imparatorluğu takip etmiştir. Birinci Napoleonun büyük yenilgilerin, den sonra yeniden krallığa dönülmüştür. 1848 yılında ikinci defa cumhuriyet ilan edildiyse de 1852 de Napoleon III. ikinci imparatorluğu kurmuştur. 1870 yılında uğranılan Sedan yenilgisi üzerine üçüncü defa Cumhuriyet ilan edilmiştir. Fransa, Birinci Dünya Savaşının galip devletleri arasında yer almış savaştan sonra, dünyanın büyük devletleri arasındaki durumunu muhafaza etmiştir. İkinci Dünya Savaşının başlaması üzerine, Birleşik Devletlerin ve İngiltere'nin yanında Almanlara ve müttefiklerine karşı savaşa başlamış fakat, 1940 yılında Almanlar tarafından işgal edilmiş ve mütareke yapmak zorunda kalmıştır. Bu yıllarda Fransayı Mareşal Petain tek başına yöneltmiş, İkinci Dünya Savaşının da Müttefiklerin lehine sonuçlanması üzerine, Fransada üçüncü Cumhuriyet devri kapanmıştır. 1947 yılında dördüncü cumhuriyet devri başlamış fakat savaş sonunda meydana gelen çeşitli meseleler ve anlaşmazlıklar, sömürgelerde çıkan ayaklanmalar, dördüncü cumhuriyet devrinin de kapanmasını sağlamıştır. 1959 yılında, Fransa beşinci cumhuriyetine girmiştir.
Cumhurbaşkanı yedi yılda bir halk tarafından seçilir. Bakanlar kurulunu, yüksek kamu görevlilerini ve yargıçları atayan cumhurbaşkanı yönetimle ve yasalarla ilgili konularda halk oylamasına başvurma ve meclisi fes etme yetkisine sahiptir. Hükumet hem cumhurmbaşkanına, hem parlamentoya karşı sorumludur. Dış politika ve savunma gibi konularda da cumhurbaşkanının belirli bir ağırlığı vardır.
1993te yapılan seçimler sol partilerin hezimeti ile neticelendi. On iki yıldır iktidarda olan sol partiler büyük hayal kırıklığına uğradılar. Sağ partilerin kurduğu koalisyon 484 milletvekilliği kazandı.
Ekonomi
Tarım
Fransa bir tarım ülkesidir. Topraklarının % 80i tarıma elverişli olup halkın 2/3ü bu sektörde çalışmaktadır. Kereste ve ormancılıkla uğraşanlar bu orana dahildir.Champagne bölgesinde Fransız tarım ürünlerinin 3/4ü elde edilir. Geri kalan kısmının büyük bölümü Normandiya ve Bretanya bölgesinden elde edilir. Rhöne Havzasının kuzey kesimlerinde mısır üretimi yapılır. Meyve ve şeker hammaddeleri tarımı, büyük şehirlere yakın bölgelerde yapılır. Orta Akdeniz bölgesinde üretim çeşidi bakımından en zengin olan bölgedir. Fransada en çok; buğday, arpa, mısır, darı, patates, şekerpancarı gibi ürünlerin yanında her türlü meyve ve sebze yetişir.
Hayvancılık
Fransada 22 milyon civarında büyükbaş, 10 milyon civarında da küçükbaş hayvan beslenir. Büyükbaş hayvanlar, Artois, Bourbonne, Bourgogne, Chevenne, Gaskonya bölgelerinde ve Normandiya ve Bretanyada beslenmektedir. Küçükbaş hayvanlar özellikle Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde, Pouince, Chevenne, Guyenne bölgesinde ve az miktarda kuzeyde Bary bölgesinde beslenir.Sanayi
Tarımdan sonra ikinci büyük sektör sanayi sektörüdür. Büyük farklılıklar ve çeşitlilikler göstererek toplam milli üretimin % 50si bu sektörden sağlanmaktadır. Aktif halkın % 40ı sanayi sektöründe çalışmaktadır.Enerji kaynakları sanayi için yeterli değildir. Bu durum sanayide kömürün kullanılması ile telafi edilmeye çalışılmaktadır.
Petrol kaynaklarının yetersizliği petrol ithalatının miktarını artırmaktadır. Petrol rafinerilerinin rafinaj kapasitesi 150 milyon ton civarındadır. Lacq bölgesinde çıkarılan tabii gaz bütün ülkeye dağıtılmaktadır.
Termik kaynaklı elektriğin % 45inin üzerinde bir miktar, Paris bölgesinde kullanılmaktadır. Toplam 800 milyar kw-sa. üzerinde olan elektrik üretiminin % 60ı termik, % 30u hidrolik, % 10u ise nükleer enerji santrallerinden elde edilir.
Ağır sanayinin geliştiği Fransada çok sayıda otomobil fabrikaları, tersaneler, hava araçları fabrikaları, büyük elektrik-elektronik alet ve cihaz fabrikaları, kimya endüstrisi merkezleri, lastik fabrikaları, tekstil fabrikaları gibi birçok fabrikalar çeşitli yerleşim yerlerine yayılmıştır.
Dış ülkelere sattığı malların başında otomobil, dokuma, silah, savaş uçakları, savaş gemileri, demir, buğday, süt ürünleri ve kimyevi maddeler gelir. Dışarıdan ise petrol ve çeşitli hammaddeler alır.
Ulaşım
Ulaşım bakımından çok ileri bir durumda olan Fransada demiryolu ve hava yolu çok gelişmiştir. Bunlardan sonra karayolu ve deniz yolu gelmektedir. Ülkenin her tarafı demiryolu ağı ile örülmüştür.804.940 km civarında kara yolu vardır. Otoyol 2000 km üzerindedir. Demiryollarının uzunluğu ise, 36.600 kilometredir. Ülke içinde kanallarla ve nehirlerle su yolu taşımacılığı yapılır. Kanalların ve nehirlerin taşıma uzunluğu 15.000 kilometrenin üzerindedir.
Hava ulaşımı ülke içinde her tarafı sarmış, 100ün üstünde ülke ile bağlantı kurulmuştur. Başşehir Pariste 3 hava alanı vardır. Bunun yanında deniz ulaşımı da gelişmiştir ve Fransa ticaret filosunun hacmi 10 milyon tona yakın olup, dünyada ilk on sıraya girer.
Fransa ve Türkiye
Fransa ve Türkiye ilişkileri yüzlerce yıllık köklü bir geçmişe sahiptir. Özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde Fransa Osmanlı Devleti'ni diğer Batı Avrupa ülkelerine karşı bir tür dengeleyici olarak görmüş ve işbirliği yapmıştır.Fransız Devrimi'nden sonra diğer etnik gruplar gibi Türkler de milliyetçilik anlayışlarını Osmanlı'nın klasik millet anlayışından ırk temelli anlayışa doğru çevirmişlerdir. 19. yüzyıl boyunca Osmanlı aydınının laikleşmesi sürecinde de Fransa önemli bir ilham kaynağı olmuştur. Osmanlı siyasi gelenekler açısından da Fransa'nın devrim, terör ve sonrası döneminde fazlasıyla etkilenmiştir.
I. Dünya Savaşı'nda iki taraf farklı cephelerde savaşmışlar ve Osmanlı'nın yenilmesiyle birlikte Anadolu'yu işgal edenlere Fransa da katılmıştır. O ana kadar azınlıkları çıkarları doğrultusunda destekleyen Paris, bundan sonra bu siyasetini gizleme gereği dahi duymayacaktır. Özellikle Kilikya ve Güneydoğu bölgelerinde Ermeni destekçilerinin katliamlar yapmasına da göz yuman Fransa'nın bu tavrı Anadolu topraklarında kan davalarına yol açmıştır.Ancak Mustafa Kemal Önderliği'ndeki Türk orduları Fransızları ve Müttefiklerini en kısa zamanda Anadolu topraklarından atmış ve Tükiye Cumhuriyetini kurmuştur.(1923)
Son dönemde ise Fransa Meclisi'nin 2001 yılında Ermeni iddialarını 'soykırım' olarak kabul etmesi ilişkileri son derece germiştir. Buna ek olarak Fransa Meclisi 12 Ekim 2006 tarihinde, "Ermeni soykırımının inkarının suç sayılması"nı ve ihlal edenlere 1 yıl hapis ve 45.000 Euro para cezası verilmesini öngören yasa teklifini kabul etmiştir. Türkiye bu olayı sert bir dille kınamış ve bazı yaptırımlar uygulayacağını açıklamıştır. Resmi düzeyde olmasa da sivil toplum kuruluşları ekonomik boykot kararı almışlardır.Fransa'nın bu tavrından yola cıkarak Türkiye'de Fransa ve Ermenistana Ambargo uygulamıs bir süreden sonra Fransa'nın baskılarıyla kaldırılmıştır.(Fransa zor durumda kalmadığı için).
Fransa, Türkiye'nin AB üyeliğine karşı çıkan başlıca birlik üyelerinden biridir.
Konuşulan diller
- İzole Dil:
- Kelt dilleri:
- Cermen dilleri:
- Alsasça (Elsässerdeutsch)
- Batı Flamanca
- Lorraine Frankçası
- Roman dilleri:
- Katalanca
- Korsikaca (Corsu)
- Franko-Provensal
- Oksitanca :
- Alp Provensal
- Auvergnat dili
- Gaskonca
- Langedokça
- Limousin dili
- Nissart dili (Niçois or Nissart)
- Provensal
- Oïl dilleri:
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
gouio - 2 ay önce
VBMT Insert - 1 ay önce
WCKT Insert - 1 ay önce
WCKT Insert - 1 ay önce
TCMT Insert - 1 ay önce
RCGT Insert - 1 ay önce