Türkçe Bilgi: Nihat Erim

Nihat Erim Türk siyaset adamı ve hukukçu. 1912 yılında Kocaeli’nin Kandıra ilçesinde doğdu. Galatasaray Lisesini ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. 1936-39 seneleri arasında Paris Hukuk Fakültesinde doktora yaptı. Yurda döndükten sonra Ankara Hukuk Fakültesinde öğretim üyesi olarak vazifeye başladı. 1942’de profesör oldu. Dışişleri Bakanlığı hukuk danışmanlığı vazifesine getirildi. 1945’te San Francisko Konferansına katılan Türk heyetinde danışman olarak yer aldı. CHP’nin yayın organı Ulus Gazetesi’ne başyazar oldu. 1946 seçimleri öncesinde muhalefete karşı sert tenkitlerde bulundu. Sosyal bünyede rahatsızlıklar olduğu zaman hürriyetlerin sınırlandırılabileceğini ve yukarıdan aşağı bir otorite kurulabileceğini savundu. Hürriyetin üzerine “şal örtülebileceğini” yazdı. 1946 seçimlerinde CHP’den milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi.

İkinci Hasan Saka hükümetinde 1948-1949 yılları arasında Bayındırlık Bakanı, Şemsettin Günaltay hükümetinde 1949-50 yılları arasında Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak vazife yaptı. Bu vazifeleri sırasında “Türkiye’nin yakın bir gelecekte küçük bir Amerika olacağını” söyledi. 1950 seçimlerinde milletvekili seçilemeyince üniversitedeki vazifesine döndü. Ulus Gazetesi’nde yazdığı yazılarla Demokrat Parti (DP) iktidarını şiddetli şekilde tenkit etti. Bu gazetenin yayınına ara vermesi üzerine çıkarılan Yeni Ulus ve Halkçı gazetelerinde iktidara karşı olan sert muhalefetini sürdürdü.

1953’te kamu görevlilerinin politikayla uğraşmamaları gerektiğine dair alınan karar üzerine üniversitedeki vazifesinden ayrıldı. Yazdığı yazılar üzerine ağır para cezalarına mahkum olunca, DP iktidarıyla uzlaştı. 1956’da Kıbrıs meselesiyle ilgili olarak DP iktidarına yardım etmeyi kabul etti ve danışman oldu. DP’ye yardımcı olması sebebiyle bazı CHP’lilerin tepkisine muhatap oldu. Kıbrıs için bir anayasa tasarısı hazırlamakla vazifelendirilen komisyonun başkanlığına tayin edildi. Bir müddet CHP’den uzak durdu.

Demokrat Parti iktidarına karşı yapılan 27 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra tekrar CHP’ye yaklaştı. Kurucu Meclis üyeliğine getirildi. 1961 seçimlerinde Kocaeli milletvekili seçilerek tekrar TBMM’ye girdi. 1961-1971 seneleri arasında parti idaresinde vazife aldı. Avrupa Konseyinde Türk parlamentosu temsilciliği yaptı. 1968’den sonra Konsey’in başkan yardımcılığı vazifesini de yürüttü. CHP içinde ortanın solu akımını destekledi.

Süleyman Demirel başkanlığındaki Adalet Partisi (AP) hükümetinin 12 Mart 1971 muhtırasından sonra istifa etmesi üzerine, muhtıracı komutanlarla anlaşarak CHP’den istifa eden Nihad Erim, partilerüstü bir hükumet kurmakla vazifelendirildi.

26 Mart 1971’de tarafsız başbakan olarak AP’li, CHP’li ve MGP’li milletvekillerinden meydana gelen hükumeti kurdu. Ancak başbakanlığı döneminde istifa etmiş olduğu CHP’nin siyasi görüşleri doğrultusunda icraatta bulundu.

Onun döneminde İstanbul, Ankara başta olmak üzere 11 ilde sıkıyönetim ilan edildi. Terörist eylemleri engellemek gerekçesiyle aşırı sol eğilimlilere ve muhafazakar dindar kimselere karşı geniş bir baskı ve sindirme hareketi başlatıldı. 1961 Anayasasında belirtilen ve 12 Mart 1971 muhtırasında uygulanması istenen reformları gerçekleştirmeyi hükumet programına aldı. İmam-Hatip Okullarının orta kısmı Nihat Erim’in başbakanlığı döneminde kapatıldı. Bu dönemde milletvekilliğinden istifa etti ve 14 Ekim 1971’de kontenjan senatörlüğüne tayin edildi. Hükumette bulunan 11 bakan, hükumet programında yer alan reformlarla ilgili teşebbüslerinin engellenmesi karşısında istifa ettiler. Böylece hükumet dağıldı.

11 Aralık 1971’de ikinci defa hükumeti kurmakla vazifelendirildi. Kurduğu bu hükumet döneminde programında yer verdiği reformları uygulamaktan vazgeçerek 1961 Anayasasını değiştirmeyi tercih etti. ABD’nin isteği doğrultusunda Türkiye’de afyon ekimini sınırladı. Takip ettiği yanlış ve baskıcı politikalar sebebiyle şiddetli tenkitlere maruz kaldı. 17 Nisan 1972’de İkinci Erim Hükumeti de istifa etti. Kontenjan senatörü olarak bir dönem mecliste kaldı. Cumhuriyet Senatosu Kontenjan Grubu Başkanlığı yaptı. Senatörlük süresi dolunca aktif siyasetten çekildi. 19 Temmuz 1980’de yazlık evinin bulunduğu İstanbul Kartal Dragos’ta silahlı bir saldırı neticesinde koruma polisiyle birlikte öldürüldü.

Nihat Erim’in Hukuki Pozitivizm ve Milletlerarası Hukuk, Siyasi Tarih ve Devletlerarası Hukuk Metinleri adlı çalışmalarıyla Kıbrısla ilgili anı ve gözlemlerini ihtiva eden Kıbrıs adlı kitabı yayımlanmıştır.

Nihat Erim

İlgili konular

Nihat Erim Resimleri

Atilla Karaosmanoğlu

Ferit Kubat

Hamdi Ömeroğlu

Serbülent Bingöl

Osman Olcay

Cahit Karakaş

Sadi Koçaş

Nihat Nikerel