Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Muktefi (Abbasi)

Kısaca: Muktefi veya ''ʿAlî el-Muktefî Billâh'' Tam Adı: Ebû Ahmed "el-Muktefî bi’l-Lâh" ʿAlî bin ʿAhmed el-Mu`temid (Arapça: أبو أحمد "المكتفي بالله" علي بن أحمد المعتمد ; Ebū Aḥmed el-muktafī bi-llāh ʿAlī bin ʾAḥmad el-muʿtemid) (ö. 908) Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908’de vefat etti. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeğe başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbas ...devamı ☟

Muktefi veya ʿAli el-Muktefi Billah Tam Adı: Ebu Ahmed "el-Muktefi bi’l-Lah" ʿAli bin ʿAhmed el-Mu`temid (Arapça: أبو أحمد "المكتفي بالله" علي بن أحمد المعتمد ; Ebū Aḥmed el-muktafī bi-llāh ʿAlī bin ʾAḥmad el-muʿtemid) (ö. 908) Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908’de vefat etti. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeğe başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbasi hakimiyetini yeniden tesis etti. Yaşamı Kendinden bir önce Abbasi halifesi olan ʿMu`temid'nin oğlu idi. Annesi Türk asıllı bir köle idi. Babası 902'de öldüğünde Rakka'da vali olarak bulunmaktaydı. Hemen Bağdad'a döndü. Babasının Bağdat'ta terör rejimi estirmek için kurmuş ve kullanmış olduğu gizli hapishaneleri boşaltıp ve bunları ortadan kaldırması ile halk arasında sevgi kazandı. Halka gösterdiği cömertlikler dolayısıyla da yaklaşık 7 yıl süren halifeliği döneminde bu halk sevgisini devam ettirdi. Halifelik döneminde çok ciddi devlet sorunları ile karşılaştı ve Abbası Devletini temelden tehdit eden bu tehlikeleri cesaretle karşılayıp Abbası Halifeliğinin devamını sağladı. Karmatiler Karşılaştığı ilk önemli tehlike babası halife Mu`tedid döneminde çok şiddet kazanan

Karmatiler

 isyanı oldu.

Karmatiler

, 10. yüzyılın başlarına kadar "el-Savad" ve Suriye'ye yayılmışlardı. 902'de

Karmatiler

 hükümdar ve komutanları olan "Zikreviye" altında Suriye'niin kuzeyinde bulunan Halep, Humus, ve Hama'ya hücum ettiler ve bu şehirleri ellerine geçirdiler. Bu sırada Abbasi orduları

Mısır

'da meşguldüler. Halife bu şehirleri sonradan tekrar eline geçirdi. Karamatiler "Dişi Devenin Adamı" adlı bir lider komutası altında 903'de Şam'a saldırdılar. Fakat bu saldırı bu liderin bu hücum sırasında öldürülmesi ile sona erdi. 904'de Mehdi adını taşıyan bir diğer Karmati lideri Suriye'yi terör altına aldı ama yakalanıp idam edildi. 13 Ekim 905'de Zikreviye komutasnda bir Karamati ordusu Kufe'yi eline geçirdi. Haccın batıl bir itikat olduğunu ileri süren

Karmatiler

 orduları ve çeteleri devamlı olarak Hicaz'a Mekke'ye Hac için giden hacı adaylarına ve oradan dönen hacılara hücumlar organize etmeye başladılar ve bu hücumlar Muktefi'nin halifelik döneminden sonra çok uzun süren yıllar devam etti. Halife Muktefi Türk asıllı general Vasıf'i büyük bir ordu ile "Zikreviye"'yi bastırmaya gönderdi. 907'de iki gün süren bir büyük bir muharebe sonucunda Karamatiler mağlup edilip "Zikreviye" esir alındı. "Zikreviye" esir olarak Bağdad'a gönderilmekte iken bu muharebede aldığı yaralar dolayısıyla iyileşemiyerek yolda öldü. Bağdad'a gönderilen cesedi Bağdad halkı tarafından büyük hakaretlerle sokaklarda gezdirilerek parçalandı. Karmati ordusundan kalanlar, Suriye'de Hüseyin ibni Hamdan tarafından kovalandı ve imha edildi. Böylece Karmati tehlikesi ve tehdidlerinin bir müddet için önü alındı. Mısır Halife Mutadid 892'de Bağdad'a yıllık tazminat vermesi şartıyla

Mısır

'da Tolunoğulları otonom idaresini kabul etmişti. Tolounoğllarindan ikinci özerk

Mısır

Emiri olan Humareveyh 896'da suikasta uğradı ve

Mısır

siyasi bir keşmekeşe girdi. Humareveyh'in büyük oğlu olan Ebu el Asakir

Mısır

ve Suriye emiri olarak siyasi idareyi eline almaya çalışmakta iken 896'da yine bir suikast neticesi öldürüldü. Humareveyh'in küçük oğlu olan Harun

Mısır

Emiri olarak idareyi eline aldı; ama karışık politik durum kötüleşmeye devam etti. Abbası halifesi orduları Suriye'de Karamati hücummları ile uğraşmakta iken Tolunoğulları'nın

Mısır

'dan gönderdikleri ordudan büyük destek aldılar. Bu ordunun komutanı Muhammed Süleyman'dı. Bu general

Mısır

'ı halife namına tekrar eline geçirmek için Muktefi ile bir anlaşma yaptı. Abbası halifelik orduları ile kendi ordusu >[Tarsus'dan ayrılan bir gemi filosu ile

Mısır

'a hareket etti. Bu filo ta Kahire önüne kadar gelebildi. Burada Tolunoğulları'na bağlı olan diğer önemli genraller de Muhammed Süleyman'ın halife ordusuna katıldı. Tulonoğlu

Mısır

Emiri olan Harun Kahire'da yapılan bir muharebe sırasında bir ok isabeti ile öldü. Muhammed Süleyman'ın orduları Kahire'yi talan ettiler, yakıp yıktılar. Birçok Tulonoğulları eserleri, Nil Nehri'nin kanalları ve bentleri dahil, bu talan sırasında tamaniyle yerle bir edilip imha edildi. Taşınabilir büyük ganimetler Bağdat'a nakledildi. General Muhammed Süleyman bu büyük talandan mesul tutuldu ve hapise atıldı. İlk Tolunoğulları

Mısır

Emiri olan Ahmed Bin Tolun'un kardeşi olan Şaban 905 yılı için

Mısır

emiri tayin edildi. Bu yılda Abbasi Halifesi Muktefı

Mısır

'a bir Abbasi saferi yaptı ve bundan sonra Tolunoğulları özerk

Mısır

Emirliği sona erdi. Irak Muktefı halife olduğunda Abbası halifeliğine bağlı ama içişlerinde özerk olarak Hamadaniler

Irak

Emiri olarak hüküm sürmekteydi. Kürt asıllı birçok asker Ninova'da toplanmaya ve Bağdad'dan ayrı bir devlet kurmaya çalışmakta idiler. 905'de Halife Muktefi Hamadanı Musul Emirliğine Ebu el-Hayca'yı getirdi ve bu emir altında bulunan Arap orduları Kürtleri Azerbeycan tarafına püskürtüp

Irak

'dan çıkarttı. Horasan Halife Muktefi döneminde

Horasan

'da Abbasilere bağlı ama efektif olarak özerk olan Samanoğulları hüküm sürmekte idi. Bu emirler 900'de halife adına Safferi Amir ibni Layth'a karşı savaşıp galip gelmişlerdi. Türkmenlerin batıya doğru göç etmelerini önlemek için bir baraj görevi görmekteydiler. Aynı zamanda doğuya Türkmenlere karşı zaman zaman akın yapmaktaydılar. Bizans Müktefı'nın halifelik döneminde, aynı babsinin halifeslik döneminde olduğu gibi,

Bizans

'lılara karşiAnadolu’ya arka arkaya yapılan seferler sona ermemişti. Tulonoğulları'ndan olan Tarsus valisi bir

Bizans

hüçmnu ancak 50 kadar Arap gemisini yakarak zorla önleyebilmişti. 905'de

Bizans

lılar her biri 10.000 kişden oluşan 10 orduyu güney Anadolu'da toplayıp Arapların elinde bulunan Akdeniz kıyılaraini ve güney Anadolu şehirlerine büyük zararlar verdiler. Aynı yıl bir Rum dönmesi Müslüman amiral komutasındaki bir Abbası filosu

Bizans

sahillerini ta Ege'de sahillerinde şehirler kadar hücumu uğratıp talan etti. Bu karşılıklı hücum ve hkarsı hücum fazal devam etmeden barış imzalandı ve iki taraf da aldıkları esirleri değiş tokuş yaptılar. Son yıllar ve ölümü Müktefı'nın en son politik kararī 907'de Samanoğulları

Horasan

Emirliği'ne babası I. İsmail yerine II. Ahmet'in geçişini onaylamak oldu. Müktefi, vefatına yakın ağır bir hastalığa yakalandı. Hasta yatağında Halifeliğin kime geçeceğini düşünmeye başladı. Kendisine danışmanlık eden Vezir genç bir halifenin daha kolay kontrol edilebileceğini düşünerek kardeşi olan ve daha yaşı 13 olan "Abdullah bin Mütazz"'ın yerine geçmesini tavsiye etti ve bunu Muktefı kabul etti. Daha yaşı 35'i geçmemiş iken Abbasi Halifesi Muktefi Bağdad'da hayat gözlerini yumdu. Küçük kardeşi Abdullah bin Mutazz halife oldu ve Muktedir ismini aldı. Dipnotlar * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Al-Muktafi Fransizca Wikipedia "Al-Muktafi" maddesi * İngilizce Wikipedia "Al-Muktafi" maddesi Ayrıca bakınız * Abbasi Halifeleri soyağacı ve listeleri Dış bağlantılar * Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ),(1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (İV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları. * Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968) * Muir, Wiiliam (1924), The Caliphate, its rise, decline and fall, Edinburgh:John Grant [1] Chapter LXXI, Al-Mo'tadid, Al-Muktafi, Egypt, War with Greeks (Erişim:21.9.2010)

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.