`da bir kır kurdu (Kaliforniya)] Kır kurdu (``Canis latrans``), Koyote olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının Kuzey Amerika`da rastlanılan bir üyesi. Kısaca kurdun daha küçük bir versiyonu olarak da tarif edilebilir. Koyete adı Aztekçe ``Kóyotl`` kelimesinden gelmektedir.
Aynı Avrupa`da kızıl tilkilerde de izlenildiği gibi, Amerika`da da koyotelerin büyük şehirlere girip şehir sokaklarında yaşamaya ayak uyduranlarının sayılarının son onyılda arttığı görülmektedir.
Özellikleri
Kır kurdu 110 cm uzunluğa, 50 cm boyuna ve 9-22 kg ağırlığa ulaşır (ortalama 14 kg). Tüylerinin rengini kesin olarak belirlemek kolay değildir; sarı-kahverengi ve gri-kahverengi tonları arasında değişir. Ama boğazı ve göğsü daima beyazdır.Dış görünümü ile ilk bakışda kurta benzetilsede, ikisini ayrıt etmek o kadar zor değildir. Kır kurdu kurttan daha küçük ve daha zayıftır, çenesi daha ince, kulakları daha büyük ve bacakları daha kısadır. Çoğunlukla yere yakın tuttuğu gür tüylü kuyruğu da kır kurdu için tipik bir dış özelliktir.
Yaşam alanı ve dağılımı
Kır kurtları tüm Kuzey Amerika`da, Kanada`nın ve Alaska`nın kuzeyinden, Meksiko ve Kosta Rika`ya kadar yaygındır. Birçok farklı yaşam alanlarına ayak uydurmuşdur. Ormanların derinliklerinde de, açık alanlarda da yaşayabilir.Beslenme
Amerikalılar koyoteyi genelde "leş yiyici" olarak görürler. Gerçekten leş yiyor olsa da, aslında beslenmesinin en büyük kısmını kendi avladığı hayvanlar oluşturur. Avladığı hayvanlar %90`ı fare ve tavşanlardır. Bunların yanında çok nadir olarak kuş, yılan veya tilki de avlayabilir. Geyik gibi büyük hayvanlar sadece hasta veya yaralı oldukları zaman ve kendi sürülerinden bu halde uzak kaldıkları zaman bir kır kurdu sürüsü tarafından dize getirilebilirler. Meyve ve böğürtlen gibi bitkisel besinlerle de beslenirler. Yerleşim yerlerinin yakınlarında çöp tenekelerini karıştırıp içinde yenilebilecek şeyler ararlar.Yaşam şekli
Sosyal davranışı kurtda olduğu kadar gelişmiş değildir. Ama daima yalnız yaşadığı da tam olarak söylenememektedir. Kır kurtları bazen bir çift olarak, bazen de birbirlerine fazla bağlı olmıyan kardeş hayvanlardan oluşan kücük grubların içinde görülebilir. Ama en sık rastlanılanlar yalnız gezenlerdir.Üreme
Dişileri 60 gün süren ve çoğunlukla Nisan-Mayıs aylarında gerçekleşen bir gebelikten sonra 4-6 yavru dünyaya getirir. Ömürleri ortalama 6 yıl kadar olur. Erkek kır kurdu, dişi ile birlikte yavruları besler. Sonbahara doğru yavrular kendilerine ait bir av bölgesi ararlar, ama annelerinden 15 km`den fazla uzaklaşmazlar. Bir yaşına vardıklarında çiftleşme olgunluğa ulaşırlar.Ayrıca
Kır kurdu yaşam şekli ile Afrika-Asya çakallarının yaşam şekli arasında birçok benzerlikler vardır.Köpeklerle çiftleşip türeyebilirler. Ara sıra köpek ile kır kurdu karışımından oluşmuş melezlere rastlanılır. Kuzey Amerika!da bu melezlere ``Koydog`` denir.
Amerikada kurtun insanlar tarafından çoğu bölgelerde ortadan kaldırılması koyotelerin fazlalaşmasına yol açmıştır. Kır kurdu böylece en büyük düşmanından kurtulmuşdur. Çünkü kurtun av hayvanları listesinde kır kurdu da vardır. Koyotelerin sayıları tekrar azaltmak için yapılan dev avlama kampanyaları, istenen etkiyi getirmemiştir. Böylece fazlalaşmaya devam etmekte ve hatta artık büyük şehirlere girip yerleşmektedirler. 2006 yılının nisan ayında, son Amerikan büyük şehiri olarak, başkent Washington D.C.`de kır kurtları tarafından "feth edilmiştir".
Mitoloji
Kuzey Amerika`nın birçok yerli mitolojilerinde kır kurdu önemli bir rol oynamaktadır. Bu mitlerde daima kurnaz dolandırıcı olarak tarif edilir.Dış bağlantılar
commons-ufak|Canis latrans species-ufak|Canis latrans- Kojote bei Digital Desert (engl.)
- Naturlexikon: Kojote
- Kojote-Geschichten der Secwepemc-Indianer (engl.)
- Kojote-Video
- taz-Artikel: Kojote besiedelt zunehmend amerikanische GroíŸstí¤dte
