Türkçe Bilgi: Hazar Yazışmaları

Hazar Yazışmaları, 950'lerde veya 960'larda, Córdoba halifesi III. Abdurrahman'ın dışişlerinden sorumlu sekreteri Hasday bin Şaprut ile Hazar kağanı Yosef arasında gerçekleşen mektuplaşmalardır. Hazarlar tarafından yazılıp da günümüze kadar gelen az sayıdaki belgelerden biri olup Hazar tarihi hakkında bilgi sunan ender kaynaklardandır. Bu mektuplaşmalardan hem Hazarların din değiştirmesiyle ve gelecek nesillerde yarattığı getirisi ile ilgili hem de güçlü bir ordusu olup diğer devletlerden vergi toplamasına rağmen bir nesil içinde 969'da devletin çöküşüyle ilgili bilgi toplamak mümkündür. Ön bilgi Mektuplaşma, Endülüs Emevi Devleti'nin halifesi III. Abdurrahman'ın dışişlerinden sorumlu sekreteri Hasday bin Şaprut tarafından başlatılmıştır. Geniş bir ağı ve hemen hemen sınırsız kaynakları olan Hasday Horasanlı tüccarlar tarafından Hazarların varlığıyla ilgili bilgi edindi. Hasday'ın Hazarlar ile ilgili bilgisi olmaması (veya bilmezlikten gelmesi) garip bir durumdur çünkü Yosef Kağan'ın mektubunda iki toplum arasında daha önce irtibata geçildiği ima edilmiştir. Hasday'ın ilk ulağı Konstantinopolis'e kadar vardı fakat Bizans otoriteleri ulağın daha öteye gitmesine izin vermedi. Ulak, şehirdeki bir Hazarlı tarafından Hasday'a yazılmış bir mektupla (bu mektup muhtemelen Schechter Mektubudur) geri döndü. En nihayetinde mektup Hırvat elçiliği aracılığıyla Almanya'dan Isaac ben Eliezer ulak olarak kullanılarak Hazarya'ya gönderildi. Yosef'in cevabında Hazar tarihi ve zamanın (960'lar) sosyopolitik ve ekonomik durumuyla ilgili bilgiler mevcuttur. Ardından Hasday'ı Hazarya'ya davet etmesine rağmen muhtemelen bu davet kabul edil(e)memiştir. Bu yazışmaların günümüzde küçük farklılıklarla üç versiyonu bulunur. == Mektuplar Hasday'ın Yosef Kağan'a mektubu Ben, Ezra oğlu İshak oğlu Hasday, Sefarad'da Kudüs'ten sürülen Yahudilerden olan, asil Kralımın hizmetkarıyım, onun önünde boyun eğerek siz Majesteleri huzurunda uzak diyarlardan secde ederim. Sükunetiniz ve ihtişamınız huzurunda memnuniyetimi sunar, kollarımı cennetteki Tanrı'ya uzatarak İsrail'deki hükümdarlığınızın uzunca sürmesini dilerim... Bana merhamet eden iyiliksever Tanrı'ya şükürler olsun! Dünya kralları, onun [1] iştihamını ve kudretini bilenler, ona hediyeler gönderirler, teveccüh etmek için pahalı hediyeler sunarlar, bu krallar arasında Franklar Kralı, Almanlardan olan Gebalim Kralı, Konstantinopolis Kralı ve diğerleri bulunur. Hediyeleri benim elimden geçer, ve ben onlara geri hediye yapmakla sorumluyum. dil bilen Şaprut bu adı geçen ülkelerin elçiliğine adanmıştır. Dudaklarım, şimdiye kadar layık olmamama rağmen bana karşı merhametini esirgemeyen, Cennetin Tanrısına şükranlarımı sunsun! Bu hükümdarlıklardan hediye getirmek için gelen büyükelçilere her zaman, sürgünden arda kalan, esaretten takati kalmamış ve huzur bulamamış kardeşlerimiz İsrailoğulları'nın selametiyle ilgili bir haberleri var mı diye sorarım. "Kayıp On Kabile" bir yerlerde bağımsız bir devlet olarak var olup olmadığını bilmek istiyordu. Horasanlı href="/hazar_denizi" >Hazar Denizi'nin güneydoğusundaki topraklar ticari temsilciler bana el-Hazar adında bir Yahudi krallığından söz ettiler. Ama ben bu sözlere, onlar benim iyi niyetimi kazanmak için bunları söylediklerini düşündüğümden, inanmadım. Bunu merak ediyordum, ta ki Konstantinopolis elçileri krallarından bizim kralımıza hediyeler ve bir mektup getirmek için geldiklerinde onlardan bu konuyla ilgili bilgi alana kadar, Bana cevap verdiler: "Bu tamamen doğru, ve krallıklarının adı el-Hazar. Konstantinopolis'ten deniz yolculuğuyla on beş gün, ama karadan birçok ulus araya girer; şimdi hükümdarlık yapan kralın adı Yosef'tir; gemileri bazen onların ülkesinden bizimkine balık, deri ve çeşitli eşyalar getirirler tüccar olan Hazarlar eşyalarını kuzeydeki Ruslardan tedarik ediyordu. Onlar bizim müttefiğimiz ve tarafımızca saygı duyulmaktadır; elçilikler ve karşılıklı hediyelerle iletişim halindeyiz; çok güçlüler; ara sıra seferlere çıkan büyük ordulara sahipler." Bu raporu duyduğumda cesaretlendim, ve umudum tasdiklendi. Bunun üzerine cennetin Tanrısı huzurunda secde ettim. mutluydu çünkü böylece Hristiyanlar artık Yahudiler İsa'yı inkar ettikleri için vatan sahibi olamayacaklarını söyleyemeyecekti. Asil kralımın, ailesinin ve hanedanlığının sağlığı için dua ederim, ve saltanatı sonsuza dek sürsün. Kendisinin ve oğullarının günleri İsrail'in ortasında uzunca sürsün!

Yosef Kağan'ın cevabı

* TÜRK, KRAL AARON'UN OĞLU KRAL YOSEF'İN MEKTUBU - EZRA OĞLU İSHAK OĞLU HASDAY, YARADANI ONU KURUMUNUN BAŞINDA TUTSUN ...Güzel sözlerle dolu mektubunuz elimize Almanya topraklarından bir Yahudi olan Eliezer oğlu İshak tarafından ulaştırıldığını bildirmeyi arzu ederim mektubu Almanya, Macaristan ve Kiev Knezliği üzerinden Hazarya'ya ulaştırmıştır. Bizi mutlu ettiniz, anlayışınız ve bilgeliğiniz bizi hoşnut etti... Bu sebeple atalarımızın bir zamanlar kurduğu diplomatik ilişkileri yineleyelim ve bunu çocuklarımıza miras bırakalım. Hazarların bir zamanlar İspanyol Araplarla diplomatik ilişkileri olduğuna inanmaktadır. Mektubunuzda ayrıca sordunuz:"Hangi halktan, hangi aileden, hangi kabiledensiniz?" Biliniz ki Yafes'in soyundan Togarma'nın torunlarıyız. literatüründe Togarma bütün Türk halkları'nın babasıdır. Aile ağacı kitabında Togarma'nın on oğlu olduğunu buldum. İsimleri şunlardır: En büyüğü Uygur, ikincisi Dursu, üçüncüsü Avar, dördüncüsü Oğuz, beşincisi Basili, altıncısı Torniak, yedincisi Hazar, sekizincisi Zagora, dokuzuncusu Bulgar, onuncusu Sabir. Karadeniz ve Hazar Denizi çevresinde yaşadığına inanılan efsanevi kişilerdir. Elimdeki kayıda göre atalarımızın sayısı az olmasına rağmen, Tanrı'ya şükürler olsun, [2] onlara, kendinden güçlü ve büyük ordularına savaş ardına savaşa devam etmesi için güç, kuvvet ve kudret verdi. Tanrı'nın yardımıyla onları dışarı sürüp ülkelerini işgal etti. Bazılarına bugün bile zoraki işçilik yaptırılmaktadır. Şimdi yaşadığım topraklar href="/volga" >Volga kenarında eskiden Bulgarlarındı. Atalarımız, Hazarlar, gelip onlarla savaştılar ve her ne kadar Bulgarların sayısı sahildeki kumlar gibi idiyse de Hazarlara karşı koyamadılar. Böylece ülkelerini bırakıp kaçtılar ve Hazarlar onları Tuna Nehri'ne kadar kovaladı. Bugün bile Bulgarlar Tuna'da kamp kurmuşlardır ve Konstantinopolis'e yakındır. Hazarlar onların topraklarını halen işgal etmektedir. Bunun ardından, birkaç nesil geçtikten sonra Bulan adında bir kral başa geçti. Bilge ve Tanrı korkusu olan biriydi, Yaratan'a tüm kalbiyle güveniyordu. Cadıları ve putperestleri kovup O'nun kanatlarının gölgesine sığındı... Bunun akabinde şöhreti dört bir yana yayıldı. Onun adını duyan Bizans kralı ve Araplar delege ve elçileriyle birlikte ganimet, hediye ve dinini href="/şamanizm" >Şamanizm'den Hristiyanlığa/Müslümanlığa değiştirmek için bilgeler gönderdi. ve Araplar Hazar Kağanını kendi dinlerine çekip Hazar ordularının kendi topraklarına askeri seferlerinin durdurulmasını umuyordu Ama Kral -ruhu Kral Tanrı tarafından hayat yumağına sarılsın- bilgeydi, bilgili bir İsrailoğlu çağırttı. Kral dikkatlice araştırıp inceledikten sonra bilgeleri kendi dinleri hakkında tartışmaları için çağırttı. Her bir bilge diğerinin fikirlerini çürüttüğünden ortak bir karara varılamadı. Kral bunu görünce dedi ki: "Evinize gidin, ama üçüncü gün bana geri dönün..." Üçüncü gün bilgeleri çağırtıp onlara dedi ki: "Aranızda konuşun ve tartışın ve bana hangi dinin daha iyi olduğunu açıkça söyleyin." Aralarında tartışmaya başladılar ve bir sonuca varamadılar ta ki Kral Hıristiyan rahipe sordu "Ne düşünüyorsun? Yahudilerin ve Müslümanların dinleri arasında hangisi tercih edilmeli?" Rahip cevapladı: "İsrailoğullarının dinleri Müslümanlarınkinden daha iyidir." Kral ardından kadıya sordu: "Sen ne dersin? İsrailoğullarının dinleri mi yoksa Hristiyanlarınki mi tercih edilmeli?" Kadı cevapladı: "İsrailoğullarının dinleri tercih edilmeli." Bunun üzerine Kral dedi ki: "Eğer öyleyse, ikiniz de kendi ağzınızla İsrailoğullarının dininin daha iyi olduğunu söylediniz, bu nedenle, Tanrı'nın rahmeti ve Kadiri Mutlak'ın gücüyle İsrail'in dinini seçiyorum, bu İbrahim'in dinidir. Eğer, kendisine güvendiğim ve kanatlarının gölgesine sığındığım Tanrı yardım ederse sizin söz verdiğiniz para, altın ve gümüşü çalışmadan O verebilir. Siz ise şimdi topraklarınıza barış içinde gidin." Bu zamandan beri Kadiri Mutlak, Bulan'ı koruyup kuvvetlendirdi. Kendisini, hizmetkarlarını, görevlilerini ve tüm halkını sünnet ettirdi. kaynaklarına göre kraliyet ailesi ile soyluların tümü ama halkın bir kısmı Yahudiliği seçti Ardından Bulan, her yerden İsrail'in bilgelerini çağırtıp Tora'yı tercüme ettirdi, ahlak kurallarını düzene soktu, bugüne kadar aynı dinin parçasıyız. Tanrı'nın adı kutsansın ve anısı ilelebet engin olsun! Atalarım bu dine girdiğinden beri İsrail'in Tanrısı gerek Hristiyan, gerek Müslüman gerekse pagan hemen hemen her halktan ve dilden insanları alçalttı. O günden bugüne 960 hiçkimse karşımızda duramadı. Hepsi vergi veriyor. yaklaşık on yıl sonra Yosef I. Svyatoslav'a 969'da yenildi. Bulan'ın günlerinden [3] sonra başa onun neslinden olan Obadiah isimli kral başa geçti ve krallığı tekrar organize edip Yahudiliği uygun ve doğru şekilde yerleştirdi. Sinagog ve yeşivalar inşa ettirdi, Yahudi din adamları getirtip onları altın ve gümüşle ödüllendirdi. din adamları Bağdat ve Konstantinopolis'ten gelmiş olmalılar Ona Tora, Mişna, Talmud ve ibadet düzenini anlattılar. Kral, Tora'yı seven ve ona hürmet eden biriydi. Tanrı'nın gerçek kullarından biriydi. Yüce Ruh ona huzur versin! Onun ardından başa oğlu Hezekiya, ardından oğlu Menase, ardından Obadiah'ın kardeşi Hanuka, ardından oğlu İshak, ardından oğlu Zebulun, ardından oğlu Moşe, ardından oğlu Nissi, ardından oğlu Aaron, ardından oğlu Menahem, ardından oğlu Benyamin, ardından oğlu II. Aaron, ardından ben, kralların soyundan ve Kral Aaron'un oğlu Yosef, başa geçtik. Atalarımın tahtına bir yabancı oturamaz: babadan oğula geçer. Bu bizim geleneğimiz ve atalarımız varolduğundan beri onların geleneği olmuştur. Merhametli Olan'ın krallığımın tahtına atadığı krallar sonsuza dek devam etsin. Ayrıca bana ülkemin durumunu ve imparatorluğumun büyüklüğünü sordunuz. İtil olarak bilinen nehrin yakasında ikamet ettiğimi bildirmek isterim. Nehrin ağzı Hazar Denizi'ne dökülür. Nehrin kaynağı ise doğuya doğru uzanır, dört aylık seyahat uzaklığındadır. Nehrin yakalarında hem açık hem kaleli çeşitli kabilelerin yaşadığı şehir ve kasabalar bulunur... İtil'in deltasında ikamet ettiğimi unutmayın, Tanrı'nın yardımıyla, nehrin ağzını korur ve Hazar Denizi'nden Müslümanlara ulaşmak isteyen Rus gemilerine izin vermem. Ya da karadan Derbend'e kadar ulaşmaya çalışan [4] düşmanlarına geçit vermem Arap şehri olan Derbend doğu ve güney Avrupalı göçebelerin zengin Anadolu kasabalarını yağmalamak için kullandığı geçitti. Onlarla savaş halinde olmak zorundayım, çünkü onlara fırsat versem tüm Müslüman topraklarını Bağdat'a kadar pislerler... Ayrıca bana yaşadığım yeri sordunuz. Tanrı'nın izniyle üç başkenti bulunan nehrin yakasında yaşadığımı bildirmek isterim. Kraliçe bunların birinde yaşar, burası doğduğum yerdir. Epeyce büyüktür, daire şeklindedir, çapı 50 fersahtır. Volga'da bir adada yaşadı, nehrin iki yakasında da kasabalar vardı. Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar ikinci şehirde yaşarlar. Bunun yanı sıra birçok ulustan köle bulunur. Orta boydur, uzunluğu ve genişliği sekiz fersah karedir. Üçüncüsünde ise prenslerim, yetkililerim, hizmetkarlarım, sakilerim ve bana yakın olan kişilerle birlikte yaşarım. Daire şeklinde olup çapı üç fersahtır. Duvarlarının içinden nehir geçer. Burası benim kış mekanımdır. Nissan - Nisan ayları ayında şehirden ayrılıp herkes bağına, tarlalarına çalışmaya gider... Mektubunuzda yüzümü görmek için can attığınızı ifade ettiniz. Ben de latif çehrenizi ve bilge ve büyüklüğünüzün ender güzelliğini çok görmek isterim. Sözlerinize istinaden. Eğer birliktelik mümkün olursa, şerefli, büyülü ve latif çehrenize dikkatle bakar baba-oğul oluruz. Buyruklarınız üzerine halkımı yönetir, ilişkilerimi sizin ve ihtiyatlı konseyinizin emirleri doğrultusunda yönlendiririm. Elveda. == İspanya'daki Hazarlar == En azından bazı Hazar rabinik öğrencilerin İspanya'da eğitim aldığı görülmektedir. Toledolu Abraham ibn Daud'un Book of Tradition (Türkçe: Gelenek Kitabı)'nda (1161) yazdığına göre: "İsrail cemaatlerini yurtışında yayılmış bulursunuz... Ta Daylam ve İtil nehrinde din değiştirmiş Hazarlara kadar. Hazar kralı Yosef, Hasday ibn-Şaprut'a mektup gönderip ona rabinik inanca bağlı olduğunu bildirmiştir. Toledo'da Hazarların torunlarını gördük, bilgelerin öğrencileri, ve dediklerine göre onlardan arda kalanlar rabinik inançtadırlar." == Ayrıca bakınız == * Endülüs * İtil * Hasday bin Şaprut * Hazarlar * Schechter Mektubu * Norman Golb and Omeljan Pritsak. Khazarian Hebrew Documents of the Tenth Century. Ithaca: Cornell Univ. Press, 1982.

Kaynaklar

Vikipedi

Hazar Yazışmaları

Hazar Yazışmaları Hakkında Detaylı Bilgi

Yosef Kağan'ın cevabı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar