Hayvanat bahçelerinde hayvanlara uygun iklim ve tabiat şartları, gece karanlıkları mevcuttur. Çok modern olanlarında laboratuvar, özel hayvan hastaneleri, ölen hayvanlar için müzeler kurulmuştur. İlk başlarda hayvanat bahçelerinde o bölgede rastlanmayan hayvanlar teşhir edilirken, tabiattan kopmuş, şehirde yaşayan çocuklar için alışılmış evcil hayvanlar da teşhir edilmeye başlanmıştır. Birçok hayvanat bahçelerinde çocukların oynayabileceği ve besleyebileceği, küçük ehli hayvanların bulunduğu çocuk kısımları da vardır.
Dünyanın her yerinde hayvanat bahçelerinin sayısı gittikçe artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde bazı ormanlık sahalar milli parklar haline getirilerek hayvanların buralarda serbest olarak yaşamaları sağlanmıştır.
Tarihi
Hayvanat bahçelerinin tarihi çok eskidir. M.Ö. 12. yüzyılda Çin İmparatorluğunda Chou Sülalesinin ilk kralı Wen, sarayının yanında, imparatorluğunun farklı yerlerinden getirttiği hayvanların konulduğu bir bahçe yaptırmıştı. Eski Mısır’da, yabani hayvanların bulunduğu bahçeler tapınakların yakınında bulunurdu.Eski Yunanlılar ilk başlarda kuşları, daha sonra da memelileri toplayıp kolleksiyonlar meydana getirmişlerdir. Filozof Aristo’nun böyle bir kolleksiyona sahib olduğu ve bunların koruyuculuğunu da İskender’in askerlerinin yaptığı Ünlüdur. Romalıların da böyle kolleksiyonları vardı. Bu kolleksiyonlarda hayvan sayısı çok fazla idi. Bunların arasında yüzlerce arslan, kaplan ve leopar da bulunuyordu. Bunların çoğu arenalardaki gösterilerde kullanılırdı.
797 senesinde İslam halifesi Harun Reşid, Kral Şarlman’a bir fil ve birçok maymundan meydana gelen hediye hayvanlar yollamıştı. On üçüncü yüzyılda yaşamış olan Ünlü seyyah Marko Polo, Kubilay Hanın sarayında, birinde arslanlar, kaplanlar, leoparlar, suaygırları ve yaban eşekleri, diğerinde de gergedanlar ve fillerin bulunduğu iki hayvanat bahçesi gördüğünü yazar.
Avrupa’nın birçok şehrinde hayvanat bahçesine rastlanır. Fransa’da Vincennes, Bois de Boulogne ve Paris şehirlerinde olmak üzere başlıca üç hayvanat bahçesi vardır. İsviçre’de de üç hayvanat bahçesi bulunur. Bunlar Basle, Berne ve Zürich’dedir. Almanya’da iki cihan harbi arasında 20 hayvanat bahçesi mevcuttu. Bunların en büyükleri Berlin, Frankfurt, Main, Münih, Leipzig, Dersden ve Köln şehirlerindeydi. Bunların çoğu savaş esnasında bombalandı. Savaş sonrası hemen hemen hepsi yeniden düzenlendi, geliştirildi. Viyana- Schönburnn’daki hayvanat bahçesi Avrupa’nın ilk hayvanat bahçesidir. Budapeşte hayvanat bahçesi özellikle Avrupa kuşlarından meydana gelen kolleksiyonu ile Ünlüdur. İngiltere’de en büyük hayvanat bahçesi olan Regent’s Park, Londra’dadır. İrlanda’nın başkenti Dublin’deki hayvanat bahçesi arslanları ile ünlüdür. Amsterdam ve Rötterdam’da da hayvanat bahçeleri mevcut olup, ikincisi daha büyüktür. Stockholm’deki hayvanat bahçesi sadece Kuzey Avrupa hayvanlarını teşhir eder. Rusya’da 25 hayvanat bahçesi vardır. En büyüğü Moskova’da bulunanıdır. Roma, Lizbon, Barselona ve Madrid şehirlerinde de büyük hayvanat bahçeleri vardır. Meksika, Kanada ve ABD’deki hayvanat bahçelerinin hemen hemen hepsi büyüktür. Kanada’da Quebec’de, Quebec Zooloji Cemiyeti, Kanada’da yaşayan mahalli hayvanlardan müteşekkil bir kolleksiyona sahiptir. Toronto’da birçok yabancı hayvan bulunmaktadır. Yıllık Toronto Sergisinin “çocuk kısmı” hayli ilgi çekicidir. Meksika’da Aztek toplumunun, İspanyol mezaliminden evvel birçok hayvan kolleksiyonu vardı. Bunlardan Chapultepec’teki hayvanat bahçesi hala ayaktadır.
Amerika Birleşik Devletlerinde hemen hemen bütün büyük şehirlerde hayvanat bahçesi bulunmaktadır. Burada ilk hayvanat bahçesi, Philadelphia’da 1859’da kurulmuş ve 1874’de teşhire açılmıştır. Bunu Cincinatti takib etti. ABD’deki en büyük hayvanat bahçeleri Bronx (Newyork), St. Louis, Tedroit, San Drego ve iki tane olmak üzere Chicage şehirlerindedir. Bunların bazılarında giriş ücreti yoktur.
Şili’de büyük bir hayvanat bahçesi ve Brezilya Balem’de küçük fakat şirin bir zooloji-botanik bahçesi vardır. Bu bahçede daha çok Amazon hayvanları bulunur. Bombay ve Karaçi-Pakistan şehirlerinde de mükemmel hayvanat bahçeleri bulunmaktadır. Bölge prenslerinden birçoğunun da özel kolleksiyonlarına rastlanır. Endonezya ve Malezya’da ikişer tane olmak üzere ilginç kolleksiyonlara sahip hayvanat bahçeleri vardır. Asya’daki hayvanat bahçelerinin çoğu İkinci Dünya Savaşı esnasında yıkılmış fakat savaştan sonra tamir edilip, çoğu eskisinden daha güzel hale sokulmuştu. Japonya’da üç düzine zoolojik kolleksiyon mevcut olup, şahsi olanlarına da rastlanır. Bunların en büyükleri Tokyo, Nagoya, Kobe, Osaka ve Kyoto hayvanat bahçeleridir.
İkinci Dünya Savaşından sonra Kongo’da Kinşasa, Kisangani, Lubumbaşi şehirlerinde de hayvanat bahçeleri kurulmuştur. Yurdumuzda ilk hayvanat bahçesi, Sultan İkinci Abdülhamid Han tarafından Yıldız Sarayının bahçesinde kuruldu. İstanbul’da Gülhaneparkı, Ankara’da Atatürk Orman Çiftliği, İzmir’de Kültür Parkı modern hayvanat bahçelerine sahiptir. Hayvanların bulundukları yerlerde ziyaretçilere bilgi vermek için her hayvanın özelliğini açıklayan tabelalar bulunmaktadır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
misafir - 8 yıl önce