Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki Yabancı Mimarlar

Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki yabancı mimarlar Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve Ankara’nın başkent olmasını takip eden 1920’li yıllar ile 1940’lı yıllar arasındaki süreçte kalifiye yerli mimar eksikliğini telafi etmek için ve yeni gelecek idari kadroları eğitmek için ağırlıklı olarak başkent mimarisinde etkili olmuş bir grup Avrupa kökenli mimarlardır. Neden yabancı mimarlar 1923 yılında kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni bir devlet olması ve kendini mümkün mertebe Osmanlı İmparatorluğu’nu temsil eden kavramlardan uzak durması mimariye de yansımıştır. Aynı bağlamda iç politik nedenlerden dolayı Osmanlı döneminde çalışmış kadrolardan da uzak durulması tercih edilmeye başlanmıştı. Ankara’nın yeni başkent ilan edilmesi bu konuda son derece önemli bir sembolik adım teşkil ediyordu. Yaklaşık 30.000 kişilik bir nüfusa sahip olan şehirde başkent olmasından doğacak ihtiyaçların başında yeni hükümet binaları, eğitim ve sağlık yapıları ve altyapı düzenlemeleri geliyordu. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda Osmanlı döneminde eğitim görmüş ve iş tecrübesine sahip kişilerin tecrübelerinden yararlanıldı. 1927 yılından itibaren de hükümet politikası olarak yurtdışından yabancı uzmanlar getirildi. Bu uzmanların görevi hem onlardan beklenen projeleri gerçekleştirmesi, hem de sahip oldukları modern fikirlerlerle yeni idari kadroları eğitmeleri beklendi. Bu getirilenler arasında mimarlar, inşaat mühendisleri ve şehir plancıları da vardı. Genel bir bakış Yeni kurulan devletin yeni başkentinin Ankara olması nedeniyle bu şehirde yeni idari binaların inşa edilmesi ihtiyacı doğmuştur. İhtiyaç fazla olmasına rağmen yeterli sayıda mimar olmaması nedeniyle 1927’den sonra Avrupa’dan gelen mimarlara projeler yaptırılmıştır. Almanya, Avusturya, Fransa ve İsviçre’den gelen toplam 40 mimar ve şehir plancısı 1924 ile 1942 yılları arasında Türkiye’de birçok projeye imzalarını attılar. Bu mimarlar ve şehir plancıları arasında Gudrun Baudisch, Rudolf Belling, Paul Bonatz, Ernst Arnold Egli, Martin Elsaesser, Anton Hanak, Franz Hillinger, Clemens Holzmeister, Werner Issel, Hermann Jansen, Theodor Jost, Heinrich Krippel, Carl Christoph Lörcher, Robert Oerley, Bernhard Pfau, Bruno Taut ve Josef Thorak yer almaktaydı. Cumhuriyet’in kuruluşundan başlayıp 1940’lara kadar devam eden, hatta daha sonrasında projelerin sürdüğü bu dönemi Avrupa avangardı olarak niteleyen mimarlık eleştirmenleri de olmuştur. Bu döneme hakim olan yabancı mimarların ağırlıklı olarak Orta Avrupa’dan (Avusturya ve Almanya) gelmeleri nedeniyle, o dönemde baskın olan neo-klasik akım da mimari üslup olarak uygulamalara yansımıştır. Bu dönemde inşa edilmiş yapılara bakıldığına ağırlıklı olarak simetrik planların yaygın olduğu gözlemlenebilir. Ağır basan diğer mimari özellikler de yalın ve simetrik cepheler, seri şekilde kendini tekrarlayan pencereler, neo-klasik üslupta yaygın bir tasarım olan anıtsal boyutta merdiveler ve sütunlu giriş düzenlemeleridir. Dönemin önemli eserleri arasında Çankaya Köşkü’nün bir parçası olan Pembe Köşk (Gudrun Baudisch ve Clemens Holzmeister; 1930–1932), Ankara Opera Sahnesi (Paul Bonatz; 1946–1947), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi (Bruno Taut, 1937), TBMM binası (Clemens Holzmeister, 1938–1963), Yargıtay binası (Clemens Holzmeister, 1933–1935) yer almaktadır. Bu yapılar arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının Cumhuriyeti simgelemesi nedeniyle ayrıca bir önemi vardır. (Clemens Holzmeister’in tasarımını gerçekleştirdiği bu yapının Hermann Jansen tarafından hazırlanan Jansen planına göre Çankaya yolu ile Dikmen arasında kalan ve de Devlet Mahallesi denilen alandaki en yüksek noktada inşa edilmiştir. Bu dönemde görev almış mimarlar * Anton Hanak * Bernhard Pfau * Bruno Taut * Carl Christoph Lörcher * Clemens Holzmeister * Ernst Arnold Egli * Franz Hillinger * Gudrun Baudisch * Heinrich Krippel * Hermann Jansen * Josef Thorak * Martin Elsaesser * Paul Bonatz * Robert Oerley * Rudolf Belling * Theodor Jost * Werner Issel Resim galerisi Dosya:TBMM.jpeg|Clemens Holzmeister tarafından tasarlanan TBMM Binası (1939-1961) anıtsal klasikçilik ile modern mimarlık anlayışının birarada uygulandığı bir yapıdır. Dosya:Lörcher Planı.jpg|Carl Christoph Lörcher tarafından 1924 yılında hazırlanmış Ankara’nın ilk imar planı (Lörcher Planı) Dosya:Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Binası, Ankara.jpg|Bruno Taut tarafından tasarlanan Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi binası 1937 yılında inşa edildi. Dosya:Jansen Planı.jpg|Hermann Jansen tarafından 1932'de hazırlanan, Jansen planı olarak da bilinen Ankara'nın nazım planı. Dosya:AnkaraStateOpera2.JPG|Şevki Balmumcu tarafından tasarlanmış Ankara Opera Sahnesi özgün haliyle Sovyet Yapısalcılığı stilinde iken Paul Bonatz tarafından yapılan değişikliklerle İkinci Ulusal Mimarlık Akımı üslubuna dönüştürüldü. Ayrıca bakınız * Türkiye'de mimarlık * Birinci Ulusal Mimarlık Akımı * İkinci Ulusal Mimarlık Akımı

Kaynakça

Kaynaklar

Vikipedi

Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki Yabancı Mimarlar

Kaynakça

Kaynaklar

Türkiye'de mimarlık

Ulusal Mimarlık Ödülleri

Osmanlı mimarisi

Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti

Seyfi Arkan

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

Türkiye’de mimarlık eğitimi

Fransız mimarisi

Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki Yabancı Mimarlar