Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Azerbaycan Yahudileri

Kısaca: Azerbaycan Yahudileri (Cuhuri: ''çuhuro'' / ''жугьуро'' / ז'אוּהאוּרו; ; Azerice: ''cuhudlar'', ''yəhudilər''; ) Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir. ...devamı ☟

Azerbaycan Yahudileri (Cuhuri: çuhuro / жугьуро / ז'אוּהאוּרו; ; Azerice: cuhudlar, yəhudilər; ) Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir. Dağılım Tarihsel olarak Azerbaycan Yahudileri Cuhuro, Aşkenazi ve Gurjim gibi bulundukları alt gruplarca tarif edilirler. Azerbaycan bir süre Kırımçaklar, Kürt Yahudileri ve Buhara Yahudilerine ve İbrani kökenli olmayan Subbotnik ve Ger Yahudilerine de ev sahipliği yapmaktaydı. 2002 kayıtlarına göre Azerbaycan'daki Yahudi nüfusu 8900 kişidir ve bunların 5500'ünü

Dağ Yahudileri

 oluşturmaktadır. Birkaç bin kişide karışık evliliklerden gelmiştir. Yahudiler genelde Bakü, Sumgayıt, Kuba, Oğuz Rayonu ve Kırmızı Kasaba'da yaşamaktadır. Kırmızı Kasaba, dünyada,

Dağ Yahudileri

nin çoğunluğu oluşturduğu tek yerleşim birimidir. Şamahı Rayonunda 1920'den beri Yahudi varlığından söz edilemez. 19.yy'ın sonlarında Rus İmparatorluğu altındaki Bakü Siyonizm hareketinin merkezlerinden biri oldu. Dağ Yahudileri Dağ Yahudilerinin kökeni ve Kafkasya'ya yerleşmeleriyle ilgili çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. Bu teorilerden en kabul göreni

Dağ Yahudileri

nin Orta Çağın başlarında İran'dan ya da İslami fetihler sebebiyle Bizans İmparatorluğu'ndan geldiğidir. Kura nehrinin sol yakasında Albanya'ya yerleşen Yahudiler kuzeylerindeki Kıpçak Hazar Kağanlığıyla temasa geçti. Bu Yahudi cemaatleri sebebiyle Hazarlar Yahudiliği devlet dini olarak seçmiştir. 1926 Sovyet nüfus sayımına göre toplam Yahudi nüfusunun çeyreğini oluşturan 7500 Dağ Yahudisi vardı. Sovyetler Birliği'nin son dönemlerindeki

Dağ Yahudileri

nin nüfusu tam olarak bilinmektedir çünkü bu Yahudiler Sovyetlerin antisemitik tavırları sebebiyle kendilerini Tat olarak tanıttılar.

Dağ Yahudileri

bugün Azerbaycan'daki Yahudi diyasporasını domine etmektedir. Tat dilinin beligin bir lehçesi olan ve Cuhuri denen bir dil konuşmaktadırlar, bu dile Yahudi Tatçası da denir. Nüfusun çoğunluğu birden fazla dil bilmektedir; Cuhuri'nin yanı sıra Azerice ve/veya Rusça da bilmektedirler. Aşkenaz Yahudileri İlk Aşkenaz Yahudileri Bakü'ye 1811'de geldi fakat Azerbaycan'a toplu göçler 1870'lere kadar başlamadı. İstikrarlı göçler sayesinde 1910'da

Aşkenaz Yahudileri

nin nüfusu

Dağ Yahudileri

ninkini geçti. Daha çok petrol zengini Bakü'ye yerleştiler. Rus İmparatorluğu'nun önde gelen petrol şirketi Hazar-Karadeniz Şirketi Alman Yahudisi Rothschild ailesi tarafından kuruldu. Aşkenazlar 1940'ların sonlarına kadar Azerbaycan'a göç etmeye devam ettiler, bunların çoğunu II.Dünya Savaşı'nda evlerinden çıkarılan Rus, Ukrayna ve Beyaz Rusyalı mülteci Yahudiler oluşturdu. Gerler ve Subbotnikler Gerler ve Subbotnikler Rusya'nın değişik yerlerinde 1820'lerde Yahudiliğe geçmiş etnik gruplardır. 1839-1841'de Çar hükümeti bu kişileri bugün Azerbaycan'ın bulunduğu Güney Kafkasya'ya sürdü. Buraya vardıklarında eski adı Astrahan-Bazar olan Celilabad'ın en büyük yerleşim birimlerinden Privolnoye'ye yerleştiler. Burası sonraları Rusya'nın en büyük Yahudi-Rus yerleşim birimlerinden biri oldu. Sovyet döneminin sonlarına doğru Ger ve Subbotnik halkın Azerbaycan'daki nüfusu 5000'di. 1997'de ise sadece 200 kişi kaldı ve bunların çoğu Rusya'ya göç etmeyi planladığından ülkedeki bu cemaat yok olmak üzeredir. Cemaat yaşamı 1960'ların başında Azerbaycan Yahudi cemaatinde kültürel canlanma tekrar başladı. Samizdatlar basılmaya başlandı. 1987'de Bakü ve Sumgayıt'ta birçok kültürel ve Siyonist örgütler tekrar kuruldu ve Sovyetler Birliğinde ilk yasal İbranice dersleri Bakü'de öğretilmeye başlandı. Musevi dilleri öğretimi 1930 ve 40'larda Kremlin tarafından kaldırılıp Yidiş ve Cuhuri dil eğitimi Rusça'yla değiştirildi. Sovyetler Birliği'nin çöküşünün ardından 1994'de dini eğitim veren bir yeşiva ve 1999'da Or Avner Habad Gündüz Okulu açıldı. 1994'te bir devlet üniversitesinde İbranice eğitimi başlayıp iki lisede de seçmeli ders olarak sunuldu. 2007 itibariyle Bakü'de Aşkenazlara, Cuhurolara ve Gurjimlere hizmet eden üç adet sinagog bulunmaktadır. Cuhuroların sinagogu Kafkasların en büyüğüdür. Kuba'nın yakınlarındaki Kırmızı Kasaba'da iki, Oğuz'da da bir sinagog bulunmaktadır. Privolnoe'deki Gerlere ait sinagog 1990'lardaki dış göçlerle azalan nüfus sebebiyle muhtemelen aktif halde değildir. 2005'te Yahudi asıllı Yevda Abramov Azerbaycan Milli Meclisi'nde vekillik yapmaktadır. Azerbaycan'da antisemitizm ABD Demokrasi, İnsan Hakları ve İşçilik Bürosunun 5 Ocak 2005'te sunduğu Küresel Anti-Semitizm raporuna göre ülkede Yahudilere karşı önyargı ve ayırımcılık olaylarının ender görüldüğü, münferit antisemitik hareketlere hükümetin anında el attığı belirtilmiştir. Aynı raporda hükümetin Yahudilere karşı yapılan saldırılara göz yummadığı ve bu saldırıları hoş görmediği dile getirilmiştir. Dış bağlantılar * Free Political Journal * Official Web-Site of Azerbaijani Jews * Humanitarian Association of Jewish Women of Azerbaijan * Chabad centres in Azerbaijan * Jewish Azerbaijan * Union of Councils for Soviet Jews. FSUMonitor:Azerbaijan

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Dağ Yahudileri
3 yıl önce

Dağ Yahudileri veya Kafkasya Yahudileri (ayrıca Yuhurim olarak bilinirler; İbranice: יהודי קווקז‎, romanize: Yehudey Kavkaz veya יהודי ההרים Yehudey he-Harim;...
Mizrahi Yahudileri
3 yıl önce

Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Gürcü, Hindistan ve Pakistan Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir. Her Mizrahi farklı...
Cuhuri
6 yıl önce

Cuhuri, Cuvuri ya da Yahudi Tatçası bir Tat dili olup özellikle Azerbaycan ve Dağıstan'da doğu Kafkas Dağlarındaki Dağ Yahudileri tarafından konuşulur...
Azerbaycan
3 yıl önce

Azerbaycan, resmî adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti (Azerice: Azərbaycan Respublikası [ˈɑzæɾbɑjdʒɑn ɾespublikasɯ]), Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim...

Azerice, Nahcivan, Bakü, Azeriler, Türkler, Acaristan, Afganistan, Ermenistan, Türkiye, Coğrafya, Karabağ Savaşı, Karabağ, İlham Aliyev, Haydar Aliyev
Azerbaycan Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü
6 yıl önce

"Azerbaycanlılar", "Türkiye arkeolojisi", "Azerbaycan etnoqrafiyası", "Azerbaycan'ın epiqrafik anıtları", "Azerbaycan numizmatikası". Bir takım uluslararası...
Sefarad Yahudileri
6 yıl önce

Aşkenazi Yahudileri (Yahudiler'in 1. büyük kolu) Mizrahi Yahudileri (Yahudiler'in 3. büyük kolu) Bedat Elhamra Kararnamesi İbya'daki Yahudilerin tarihi...
Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi
3 yıl önce

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne...
Asya'Daki Yahudi Tarihinin Listesi
6 yıl önce

Asya'daki Yahudilerin tarihi aşağıdaki listedeki bölgelerin tarihlerine göre bölünmüştür: Afganistan'daki Yahudilerin tarihi Azerbaycan'daki Yahudilerin tarihi...