Başkent :Moskova Yüzölçümü :22,402,200 km²(dünyadaki en geniş yüzölçüm) Nüfus :293,047,571(Haziran 1991) Para birimi :Sovyet Rublesi
1917 Ekim Devrimi başka bir değişle Bolşevik İhtilali ile kurulan SSCB zamanla başta Rusya merkezli olmak üzere tüm Türkistan'ı ve Baltık ülkeleri'ni de içine alan devlettir. Proleterya diktatörlüğünün uygulandığı ender ülkelerdendir. Soğuk savaş sürecinde Amerika'nın karşısındaki güç konumundadır. 1985 yılında Gorbaçov iktidarından sonra başlayan Glastnost ve Perestroyka ile başlayıp 6 yıl süren reformların ardından 1991 yılının sonunda Sovyetler Birliği resmen dağıldı ve tüm ülkeler bağımsızlıklarını ilan ettiler.Birliği oluşturan 15 devletten 12'si bir araya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu'nu oluşturdular.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, 1991 yılına kadar Sovyetler Birliği (SSCB) olarak bilinen, şu anki devamı Rusya Federasyonu olan bir Avrasya ülkesidir. Başkenti Moskovadır. Yüzölçümü 22.402.200 km²'ydi, ki bu da Dünyadaki en geniş yüzölçümüne sahip ülke olmasını sağlıyordu.
Dağıldığında nüfusu 293.047.571'di (Haziran 1991). Para birimi Sovyet Rublesi idi.
1917 Ekim Devrimi, başka bir değişle Bolşevik İhtilali ile kurulan SSCB, başta Rusya merkezli olmak üzere tüm Türkistan'ı ve Baltık ülkeleri'nden üçünü içine alan devlet idi. Proleterya diktatörlüğünün uygulandığı ender ülkelerdendi. Soğuk savaş sürecinde Amerika'nın karşısındaki güç konumunda idi. 1985 yılında Gorbaçov iktidarından sonra başlayan Glasnost ve Perestroyka ile başlayıp 6 yıl süren reformların ardından 1991 yılının sonunda Sovyetler Birliği resmen dağıldı ve tüm ülkeler bağımsızlıklarını ilan ettiler. Birliği oluşturan 15 devletten 12'si bir araya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu'nu oluşturdular. Halen SSCB'nin varisi olan Rusya Federasyonu, dünyanın en geniş topraklarına sahiptir ve bir dünya süper gücü olmayı sürdürmektedir.
Tarihçe
Kuruluş
SSCB'nin tarihi Vladimir İlyiç Lenin'in başkanlığındaki Bolşevik Partisi'nin 1917'de iktidarı ele geçirmesiyle başladı. Devrimin gerçekleştiği sırada Rusya, Birinci Dünya Savaşı'nın içinde İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa) safında savaşıyordu. Bolşevik Partisi'nin ilk önemli icraatı Rusya'yı bu savaştan çekmek oldu (bkz. Brest-Litovsk Antlaşması). Bu antlaşma sonunda Rusya; Finlandiya, Litvanya, Polonya, Ukrayna, Batum, Kars, ve Ardahan'ı bırakmak zorunda kaldı. Daha bu tarihten itibaren Bolşevik Hükümeti meşrutiyetçiler, demokratlar, Menşevik Partisi'nden sosyalistler ve enternasyonalciler gibi siyasi rakipleriyle mücadeleye başlamıştı.Bu rakipler, sonunda, monarşiyi yeniden kurmak isteyen Beyazlar'la birleştiler; ve ülke bir iç savaşa sürüklendi. Lev Troçki'nin liderliğindeki Kızılordu, uzun yıllar boyunca sürekli yenilenen ve orduları büyük yabancı devletlerce desteklenen bir düşmanla çarpıştı. Bu büyük devletler, en önemli amaçları olan Rusya'daki ekonomik etkinliklerini sürdürmek ve Bolşevik İhtilali'ni tersine çevirmek için kendi seçtikleri rejimi yerleştirmeyi denediler. Eski rejimin imtiyazlıları olan Kazaklar ayaklandılar. Her yönden tehdit altında olan Bolşevikler Aralık 1917'de Çeka örgütünü kurarak sistemli terör hareketlerine giriştiler.Beyazlar, müttefiklerinin bütün yardımlarına rağmen kendi aralarındaki rekabet nedeniyle yenildiler. Bolşevikler Çar II. Nikola ve ailesini öldürdü (Temmuz 1918). Birinci Dünya Savaşı sonunda Almanya çökünce Rusya, Brest-Litovsk Antlaşması'nı tanımadığını açıkladı ve kaybettiği toprakları yeniden işgal etti. Güney'de başarılı olan Bolşevikler, kuzeyde tutunamayıp 1920'de Litvanya, Estonya, Letonya ve Finlandiya'nın bağımsızlıklarını kabul ettiler. Moskova, bu tarihten itibaren Ruslaştırma siyasetini bırakarak dil ve kültür muhtariyetlerini tanıdı. Ülkenin ismi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği olarak değiştirildi, ve bu özerklikler 1924 Anayasa'sı ile tanındılar. Bolşevikler'in Almanya ve Macaristan'daki teşebbüsleri Kızılordu'yu yenemeyen müttefikleri ciddi biçimde endişelendiriyordu. Bu ülkeler, Bolşevikliğin yayılmasını önlemek için "sağlık koridoru" olarak adlandırılan Finlandiya, Baltık Devletleri, Polonya ve Romanya'ya destek vermeye başladılar.
Savaş Komünizmi ve Yeni İktisat Dönemi
Temmuz 1918'de, Sovyetler'in 5. Kongresi'nde 1924 ve 1936 anayasalarına örnek olacak bir anayasa kabul edilmişti. Her 25000 şehirli ve 125000 köylüye bir milletvekili hesabıyla ve genel oy sistemiyle seçilen Sovyetler Kongresi iktidarı elinde tutuyordu. Oturumlar sırasında kongre, yetkilerini 200 üyesini kendi seçtiği Merkez Yürütme Komitesi'ne devrediyor, bu komite de sovnarkom'u seçiyordu. İç savaş, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin diktatörlüğünü yerleştirdi. Bu sistemde Parti'yi yöneten merkez komitesi, teşkilat ve siyaset bürolarının (politbüro) personelini seçiyordu. Merkez komite, parti kongresinde seçilen yirmi kadar üyeden meydana geliyordu. Bu dönemde (1918-1919) sanayi işletmeleri, dış ve iç ticaret devletleştirildi.
Birinci Dünya Savaşı ve iç savaş sonucu üretimin çökmesi, 1921 kıtlığında milyonlarca insanın ölmesi ve Kronştad denizcilerinin isyanı ile sonuçlandı. Bu durum Lenin'i liberal kapitalist tipte bir ekonomiye geri dönüş anlamına gelen yeni iktisat dönemini başlatmaya itti (12 mart 1921). Bu dönemde sanayi altyapısının oluşmasına ve sanayinin elektrikleştirilmesine büyük çabalar harcandı.
1917'den beri Lenin; Buharin, Radek, Zinovyev, Kamenev ve özellikle Troçki'nin muhalefetiyle karşılaşıyordu. Lenin hastalık nedeniyle siyasi faaliyetlerden giderek uzaklaşırken ayrılıkçı hareketler de artmaktaydı. Ocak 1924'te Lenin'in ölümüyle birlikte Troçki, muhalefetini parti genel sekreteri olan Josef Stalin'e yöneltmeye başladı. Troçki ve çevresindekiler devrimin ancak tüm dünyaya yayılırsa başarılı olabileceğini savunurken, Stalin ve yandaşları önce Sovyetler Birliği sınırları içinde sosyalizmin başarıyla kurulmasını ve Enternasyonal'i bu siyasete bağlamayı düşünüyordu. Zinovyev ve Kamenev tarafından da desteklenen Stalin, Askeri Devrim Konseyi başkanlığını Troçki'den aldırdı (ocak 1925). Enternasyonal'in Sovyet siyasetine ğlanması fikrini duyan Zinovyev ve Kamenev buna karşı çıkarak tekrar Troçki'yle birleştilerse de bu muhalefetleri sonucu ellerindeki kilit pozisyonları kaybettiler (1927). 1929 başında Troçki Sovyetler'den sürüldü. Yeni İktisat dönemine son veren Stalin, ılımlılık taraftarı sağ kanat muhaliflerini de (Buharin, Rıykov, Tomskiy) iktidardan uzaklaştırdı.
Beş yıllık planlar. Stalin'in 1941'e kadar siyaseti
Uzun bir hazırlık çalışmasından sonra 1928-1932 dönemi için ilk beş yıllık plan kabul edildi. Özel teşebbüs ortadan kalktı. Büyük kamu yatırımları, 20000 yabancı uzmanın çalıştırılması ve makine donatımı ithali sayesinde yüzde 136'lık bir artışa yol açtı. Stalin, sayıları günden güne artan işçileri besleyebilmek ve buğday ithalatı yoluyla ticari dengeyi sağlayabilmek amacıyla tarımı kolektifleş- tirme kararı aldı. Bu kolektifleştirmenin amacı tarımda makineleşme yoluyla verimin artırılması ve el emeğinin serbest bırakılmasıydı. Zengin köylüler olan kulak'lar tasfiye edildi (1929 sonu) ve baskı yoluyla köylü kitlelerinin kolhoz'lara katılması sağlandı. Ama reform, hayvanların ortadan kalkmasına ve verimin düşmesiyle sonuçlandığından, kolhozculara bir bahçe, bir inek, küçük baş hayvan ve kümes hayvanlarına sahip olma (mart 1930) ve ürün fazlalarını pazarda satma izni verildi (mayıs 1932). Yabancı mühendisler ve sosyalist rekabet sayesinde sanayi çok çabuk gelişti ve merkeziyetçilikten kurtuldu. Fakat ağır sanayiye öncelik tanınması tüketim maddeleri sıkıntısını daha da artırdı.
Sovyet Cumhuriyetleri
Sovyet Cumhuriyetleri- Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti
- Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Ermeni Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Estonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Özbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Tacik Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Türkmen Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Transcaucasian Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Azerbaycan-Ermenistan-Gürcistan)
- Karelo-Finlandiya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
- Polonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti