1891'de St.Petersburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni dışarıdan bitirdi. 1895'te ülke dışına çıkıp marksizmin önemli temsilcileriyle tanıştıktan sonra St.Petersburg'a dönüp İşçi Sınıfının Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği adlı gizli bir örgüt kurdu. Aynı yıl sonunda tutuklandı, ondört ay hücrede kaldıktan sonra Sibirya'ya, Şuşenskoye köyüne sürgüne gönderildi; orada Krupskaya ile evlendi. Sosyal-demokrat gruplarla bağını sürdürdü ve bir parti program taslağı hazırladı. RSDİP (Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi) 1898 Mart'ında Minsk'te toplanan bir kongreyle kuruldu.
1900'de serbest bırakıldıktan birkaç ay sonra yurtdışına kaçtı ve İsviçre'ye yerleşti. Aralık 1900'de yayımlanmaya başlayan İskra gazetesindeki bir makalesinde ilk kez 'Lenin' takma adını kullandı. RSDİP'nin 1903'te ikinci kongresinde, demokratik merkeziyetçilik ve devrimci-demokratik diktatörlük konularında ortaya çıkan görüş ayrılığı sonrasında, Merkez komite ve İskra yazıkurulunda çoğunluğu sağlayan Lenin ve yandaşları Bolşevik(çoğunluk), muhalifleri ise Menşevik(azınlık) adlarıyla anılmaya başladılar.
1905 devriminin yenilgiye uğramasından sonra Aralık 1907'de yeniden Avrupa'daki sürgün yaşamına döndü. Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra kendi hükümetlerine destek olma politikasının sosyal-şoven bir politika olduğunu ileri sürerek, emperyalist savaşı iç savaşa döndürme çağrısında bulundu. 1917 Şubat Devrimi'nden sonra Petrograd'a döndü. Nisan Tezleri'yle bolşeviklerin sosyalist iktidar perspektifiyle hareket etmeleri gerektiğini vurguladı. Baskı ve yasaklama girişimlerinden dolayı Finlandiya'ya kaçmak zorunda kaldı. Burada yazdığı Devlet ve Devrim adlı eseriyle proletaryanın iktidarı burjuva devlet mekanizmasını parçalayarak alması gerektiğini belirtti.
1917 Ekim'inde gizlice Petrograd'a döndü. 7 Kasım 1917'de Lenin'in önderliğinde Bolşevikler iktidarı ele geçirdi. 8 Kasım 1917'de Halk Komiserleri Kurulu başkanlığına seçildi. 21 Ocak 1924'te Gorki kentinde öldü.
Eserleri
"Halkın Dostları" Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Savaşırlar? (1894), Rusya'da Kapitalizmin Gelişmesi(1899), Ne Yapmalı (1902), Bir Adım İleri İki Adım Geri (1904), Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki Taktiği (1905), Materyalizm ve Ampiryokritisizm (1908), Emperyalizm Kapitalizimin En yüksek Aşaması (1916), Nisan Tezleri 1917 (1917), Devlet ve Devrim, Proleterya Devrimi ve Dönek Kautsky (1918), Komünizmin Çocukluk Hastalığı-"Sol" Komünizm (1920)Lenin’in Yönetim Felsefesi (Leninizm)
:Bu konu hakkında daha fazla bilgi için Leninizm maddesine bakınız.Lenin, siyasi bir lider olduğu kadar bir siyaset filozofuydu. Rusya’nın içinde bulunduğu durum ve öne sürülen çözümlerin işe yaramayışı Lenin’i daha radikal eğilimlere yöneltmiş ve acı içinde kıvranan halkın ancak komünist bir yönetimle kurtulabileceğine inandırmıştır. Lenin’e göre uğruna yaşanacak tek şey gelecek nesildir. Ona göre Komünizm gelecek nesli bugünün adaletsizliklerinden ve eşitsizliklerin kurtarabilecek tek formüldür. Ama bunun doğru olmadığını insanoğlu zaman geçtikçe anlamıştır.Bu ideoloji birçok ülkeye ve insanlığa zarar vermiştir.Özellikle Lenin'in yolunda giden Stalin'in yaptığı acımasız soykırımlar bunun en büyük kanıtıdır.
Klasik Marksizm’e göre komünizm tarihteki gelişmelerle ortaya çıkan bir sürecin doğal ürünüdür. Marx’a göre tarihsel gelişme özel mülkiyetin gelişmesiyle ve iş bölümünün belirginleşmesiyle doğrudan bağlantılıdır. Buna göre Marx tarihi beş ana mülkiyet aşamasına ayırır. Bunlar: kabilesel mülkiyet, antik toplumsal mülkiyet, feodal mülkiyet, kapitalist mülkiyet ve komünizmdir. Komünizm devresinin başlaması için kapitalist düzenle ezilen bir proletarya(mülksüz işçiler) sınıfının olması ve onların kapitalist düzeni devirmeleri gerekmektedir.
Rusya’da durum Marx ’ın ön gördüğünden tamamen farklıydı. Ezilen halkın büyük çoğunluğu köylülerdi işçi sınıfı yok denecek kadar azdı. Devrimi yapanlar da entelektüel olarak yetişmiş eğitimli insanlardı. Böyle bir ortamda Leninizm komünist devrimin eğitimli seçkin bir kesim tarafından yönetilen ele başı bir parti (Vanguard Party) tarafından yapılıp yönetilebileceğini öngörür; çünkü bu düşünceye göre proletarya kapitalist sınıf tarafından ezildiğinin farkında değildir ve bu farkındalığı sağlamak partinin görevidir.
Lenin’e göre parti demokratik merkeziyetçiliğe uygun olarak yapılanmalıdır. Demokrasiye göre parti içindeki hiyerarşiye göre bütün birimler özgürce tartışabilmeli, kendilerinden yüksek birimlere önerilerde bulunabilmelidir. Merkeziyetçiliğe göre ise parti tam bir disiplin içinde çalışmalı ve alt seviyedeki birimler üst seviyedekilerin kararlarına uymalıdır. Kısaca “tartışma özgürlüğü hareket bütünlüğü” sağlanacaktır.
Lenin devrimin sadece tek bir ulus için değil bütün dünya için planlamıştı. Bu amacını gerçekleştirmek için 1919 yılında Komünist Enternasyonal (Communist International - Commintern)’ı kurdu. Lenin Avrupa’nın bir yıl içinde tamamen komünist düzene geçebileceğini düşünüyordu. Düşündüğü gibi olmadı, Komintern ajanlarının bütün çalışmalarına rağmen komünist hareketler sadece Almanya ve Macaristan’da sınırlı bir yayılma alanı bulabildiler.
Yeni Ekonomik Politika (YEP)
1921 yılında lenin," kollektivizasyon" adı altında rus köylüsünün bütün ürünlerini zorla toplatma politikasına girişti. rus köylüsünün elinde avucunda ne varsa kızılorduya teslim etmesi isteniyordu. Rus köylüleri buna karşı çıkmıştı. ama sert müdehalelerle kollektivizasyon hayata geçirildi. köylüler buna karşı çıktıkları için ceza olarak ellerindeki tohumların da alınmasına karar verildi. mahsulü ve tohumları alınan köylüler açlıktan kırıldılar. Rusya'da büyük bir kıtlık başgösterdi. kafkaslardaki ölü sayısı 1 milyondu. kazakistanın nufusunun da 1/5'i telef olmuştu. Rusya genelinde kollektivizasyonun bilançosu 5 milyon ölüydü.Rus halkı Bolşevik rejimine kurtarıcı olacağı gözüyle bakmış ve rejime karşı ilk başta büyük bir tepki göstermemişti. Ancak 1921 yılına gelindiğinde parti ve çalışan sınıf arasındaki ilişkiler çok bozulmuştu. Bu yıl içinde meydana gelen sorun ve ayaklanmalar Lenin’i Yeni Ekonomik Politika YEP dediği bir dizi düzenlemeyi yürürlüğe koymaya zorladı. YEP’e göre sert komünizm uygulamalarının pek çoğu kalktı. Devlet köylüden belirli bir miktarda vergi almayı ve geri kalan ürünün köylü tarafından serbestçe satılabilmesini kabul etti. Lenin YEP’i komünizmden verilen bir taviz olarak görmüştür. Ancak ona göre o anda devrimi kurtarmak için başka bir seçenek de yoktu.
YEP beklentilerin karşılığı vermiş sayılmaktadır. Lenin liberal uygulamalardan çok memnun olmasa gerekti çünkü o devrimin kendi kontrolü altında olmasını ve yine toplumun her kesiminin de partinin kontrolü altında tam bir düzenlemeye göre yaşamasını istemekteydi. Bunu gerçekleştirmek için Bolşeviklerin onuncu kongresinde, ülkedeki tek siyasi organın Parti olmasını ve diğer bütün siyasi hareketlerin – ister Parti içinden ister dışından olsun – yasaklanmasını istedi. Böylece Menşevikler ve Sosyalist Devrimciler kanun dışı olmuş oldu.
Partinin on birinci kongresi Lenin’in katıldığı son kongre oldu bu kongrede Stalin genel sekreterliğe seçildi ve parti içindeki gücünü giderek artırmaya başladı. Lenin, Mayıs 1922’de felç geçirdi. Bu felcin ardından birkaç kez daha felç geçirdi. Lenin daha fazla zamanının kalmadığını öngörerek 1922 yılındaki parti kongresinde 23-31 Aralık tarihleri arasında vasiyetnamesini okuttu. Vasiyetname partinin geleceği ve sonraki liderle ilgiliydi. Bu olaydan sonra 9 Mart’ta yeniden felç geçirdi. Dinlenmek için Gorki kasabasına yerleşti. 1923 yılının Ekim ayında Moskova’ya gitti ama bu onun son gezisi oldu sağlığı giderek bozulan Lenin 21 Ocak 1924 yılında 53 yaşında öldü. Lenin’in ölüm günü ulusal yas günü olarak ilan edildi. Petrograd şehrinin adı Leningrad olarak değiştirildi. Anısına ülkenin çeşitli yerlerinde anıtlar dikildi.
Lenin sadece politikacı değil aynı zamanda bir siyaset felsefecisidir. Otuz yıllık kariyerinde yüzlerce kitap, binlerce makale ve mektup yazmıştır. “bütün eserleri” (Collected Works)’nin beşinci baskısı 1965’te yapıldı. Eserin içinde dokuz binden fazla doküman vardır.
Zaman dizin
1870 -1895- 22 Nisan 1870 - Vladimir İlyiç Ulyanov Simbirsk'te doğdu.
- Mayıs 1887 - Vladimir'in ağabeyi Alexander, Çar'a suikast düzenlemek suçundan idam edildi. Alexander'in idam edilmesinin, Lenin'in devrimci mücadeleye katılmasında önemli etkisi olacaktır.
- Eylül 1887 - Vladimir İlyiç Kazan Üniversitesine yazıldı. Aralık ayında öğrenci protestolarına katıldığı için tutuklandı ve serbest bırakıldı.
- 1888-1889 - Vladimir İlyiç, Rus Devrimi'nin erken kuşaklarının edebiyatı alanında eğitim gördü. Hukuk eğitimi almaya başladı. Kazan ve Samara'da ikamet etti.
- 1892 - Hukuk alanında çalışmaya hak kazandı.
- 1893 - Bir Marksist çalışma gurubunda aktif çalışmaya başladı. Eylül ayında St. Petersburg'a taşındı.
- 1895 - Avrupalı ve sürgündeki Rus devrimcilerle tanışmak için Avrupa gezisine çıktı. Lenin bu dönemde Rus Marksizmi'nin kurucusu Plehanov'un öğrencisi oldu.
- 1895 - Rabochye Delo isimli yasa dışı bir gazete çıkarmayı planlarken, 7 Aralık'ta St. Petersburg'da tutuklandı.
- Aralık 1895 - Vladimir İlyiç'in üyesi olduğu, "İşçi Sınıfının Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği" St. Petersburg'da kuruldu.
1896 -1903
- 1896 - Bütün yıl boyunca içeride tutuldu.
- Şubat 1897 - Vladimir İlyiç, Sibirya'daki Şuşenskoye'ye sürgüne gönderildi.
- Mart 1898 - Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) kuruluş kongresi Minsk'te toplandı.
- Haziran 1898 - Vladimir İlyiç ile N. K. Krupskaya evlendiler.
- Nisan 1899 - Vladimir İlyiç, "Kapitalizmin Rusya'da Gelişimi" isimli kitabını yayımladı.
- Ocak 1900 - Sibirya sürgünü sona erdi. İlyiç Mart ayında Pskov'a yerleşti.
- Haziran 1900 - Yayın faaliyetleri için Rusya'yı terk ederek Avrupa'ya gitti. Eylül ayında Münih'e yerleşti.
- Aralık 1900 - İlyiç'in dergisi Iskra'nın ilk sayısı yayınlandı. Yayın kurulu: Lenin, Martov, Akselrod, Zasuliç, Krupskaya, Plehanov.
- Mayıs 1901 - Krupskaya Ufa'daki sürgününü tamamlamasının ardından Vladimir İlyiç'e katıldı.
- Mart 1902 - Ünlü kitabı "Ne Yapmalı?" yayımlandı.
1903 -1910
- Nisan 1903 - Cenevre'deki kısa konaklamanın ardından Londra'ya yerleşti.
- Haziran 1903 - RSDİP'in İkinci Kongresi örgütlendi. Parti bölünerek Bolşevik ve Menşevik fraksyonlarına ayrıldı. Bolşeviklerin başında Lenin bulunuyordu ve Lenin İskra'dan uzaklaştırıldı.
- Ocak 1905 - Lenin "Vyperod" isimli yeni bir gazete yayımlamaya başladı.
- Ocak 1905 - St. Petersburg'da Kanlı Pazar. 1905 Devrimi bu katliamla başladı. Bu devrimci nesnellikte işçileri ve askerleri biraraya getiren Sovyetler, yani İşçi Konseyleri, Troçki'nin girişimi ile, ancak büyük ölçüde kendiliğinden gelişen örgütler olarak şekillendi.
- Nisan 1905 - RSDİP'in Üçüncü Kongresi düzenlendi. Menşevikler Kongre'ye katılmadı.
- Temmuz 1905 - Lenin "Demokratik Devrimde Sosyal Demokrasi'nin İki Taktiği" isimli kitabını yayımladı.
- Nisan 1906 - RSDİP'in Dördüncü Kongresi toplandı. Menşevikler Kongre'ye katıldı. Lenin başkanlığa getirildi.
- Ocak 1907 - Lenin güvenlik sebebiyle Finlandiya'ya yerleşti.
- Mayıs 1907 - RSDİP'in Beşinci Kongresi toplandı. Lenin tekrar başkanlığa getirildi.
- Ağustos 1907 - Sosyalist Enternasyonal'in Stutgart Kongresi'ne Lenin de katıldı.
- Ocak 1908 - Lenin Cenevre'ye yerleşti.
- Sonbahar 1908 - Lenin "Materyalizm ve Ampriokritisizm" kitabını tamamladı.
- Kasım 1909 - Lenin Paris'e taşındı.
1910 -1917
- Ağustos 1910 - Lenin yazar Maksim Gorki ile İtalya'da buluştu. İkinci Enternasyonal'in Kopenhag Konferansı'na katıldı.
- Yaz 1911 - Lenin Paris yakınlarındaki parti okulunu yönetti.
- Ocak 1912 - Prag Konferansı. Bolşevikler fraksyonlarını fiili olarak bağımsız bir parti olarak örgütlediler.
- Nisan 1912 - Pravda'nın ilk sayısı Rusya'da basıldı.
- Ağustos 1914 - Almanya Rusya'ya savaş açtı. Lenin Rusya'yı terketmeye zorlandı. İsviçre'de Bern'e yerleşti.
- Ağustos 1915 - Savaş karşıtı sosyalistlerin Zimmerwald Konferansı'na katıldı.
- Şubat 1916 - Zürih'e taşındı. Aynı yıl, Lenin, "Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması" isimli kitabını yazdı.
- Nisan 1916 - Lenin'in de katıldığı İkinci Zimmerwald Konferansı Kienthal'de toplandı.
1917 - 1918
- Mart 1917 - Çar İkinci Nikolas devrildi. Rusya'da Geçici Hükümet oluşturuldu.
- 3 Nisan 1917 - Lenin Petrograd’da: Lenin ve arkadaşları, İsviçre'den yola çıkıp, Almanya'yı "mühürlü tren" ile geçerek Petersburg'a vardılar.
- «Mühürlü tren» diye de anılan tren, 16 Nisan 1917 günü, Petrograd’daki Finlandiya Garına girdi. Tren henüz Rusya topraklarına varmadan, bazı bolşevik yöneticiler gelenleri Finlandiya’da karşılayıp onlara katılmışlardı. Kamenev de onlardan biriydi.
- I. Petro tarafından kurulan St. Petersburg kentinin adı 1914 yılında "burg" eki Almanlığı anımsattığı gerekçesiyle Ruslaştırılarak "Petrograd" olarak değiştirilmiştir. Ekim Devrimi sonrası kentin adı 1924 yılında "Leningrad" olarak tekrar değiştirilmiştir. SSCB'nin çözülmesi sonrası Rusya Federasyonunda Rus milliyetçiliğinin yavaş yavaş Bolşevik mirasın yerini tamamen almasıyla kentin adı 1991 yılında tekrar değiştirilerek tarihi adı olan "St. Petersburg" adına dönülmüştür.
- Nisan 1917 - Lenin "Nisan Tezleri"ni yayımladı. Lenin Geçici Hükümet'in devrilmesini ve Bolşevik taktiklerin gözden geçirilmesini öneriyordu.
- Mayıs 1917 - RSDİP (Bolşevik)'in Yedinci Kongresi Petrograd'da toplandı. Lenin Nisan Tezleri'ni partiye kabul ettirdi.
- Temmuz 1917 - İşçi ve Asker Sovyetleri'nin ilk Tüm Rusya Kongresi. Nisan ayının ardından işçi sınıfı içerisinde hızla örgütlenen Bolşevikler, bu kongrede Sovyetler içerisinde çoğunluğu ele geçirdiler.
- Temmuz 1917 - "Temmuz Günleri" olarak anılan ayaklanma. Sürece temkinli yaklaşan ve silahlı bir ayaklanma için erken olduğunu düşünen Bolşevikler, erken bir ayaklanma fikrine karşı çıktılar. Büyük ölçüde kendiliğinden gelişen bu ilk ayaklanma girişimi, başladıktan sonra Bolşevikler tarafından desteklenmiş de olsa başarısızlığa uğradı.
- Temmuz 1917 - Lenin yeraltına geçmek zorunda kaldı ve Finlandiya'ya kaçtı.
- Eylül 1917 - Lenin yeni bir ayaklanma önerdi. Bu öneri parti içerisinde tartışmalara neden oldu.
- Ekim 1917 - Lenin gizlice Petrograd'a dönmeyi başardı.
- Ekim 1917 - Lenin partideki güçlü muhalefete rağmen, acil bir ayaklanmada ısrar etti ve bu ısrarını partiye kabul ettirdi.
- Ekim 1917 - Başarılı bir silahlı ayaklanmanın ardından Lenin'in başkanı olduğu Sovyet hükümeti kuruldu.
1918 - 1924
- 5 Mart - 1918 - Brest Litovsk antlaşması ile Almanya ile savaşa son verildi.
- 10 Mart - 1918 - Sovyet Hükümeti'nin Moskova'ya taşınmasıyla birlikte Lenin de Moskova'ya taşındı.
- 30 Ağustos - 1918 - Lenin, Fanny Kaplan'ın suikast girişiminde ağır yaralandı.
- Mart 1919 - Komünist Enternasyonal kuruldu.
- Şubat 1921 - Sovyet Hükümeti'ne karşı karşı-devrimci bir girişim başarısızlığa uğratıldı. 1921 yılında, Batı ülkelerinin, burjuvazi, toprak ağalarının, Çar yanlılarının ve Menşeviklerin desteklediği Beyaz Ordu'ya karşı Troçki'nin öncülüğünde yürütülen ve dört yıl süren iç savaş kazanıldı.
- 17 Mart - 1921 - Onuncu Parti Kongresi toplandı. NEP (Yeni Ekonomi Politika) uygulanmaya bağlandı.
- 26 Mayıs - 1922 - Lenin ilk krizini geçirdi.
- 20 Kasım - 1922 - Lenin'in halka son hitabı.
- 15 Aralık - 1922 - Lenin ikinci krizini geçirdi.
- 30 Aralık - 1922 - Politbüro Lenin'in izole edilmesini kararlaştırdı.
- 30 Aralık - 1922 - Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, SSCB ilan edildi.
- Aralık 1922 - Lenin "Vasiyet" olarak anılacak son mektuplarını yazdı.
- 9 Mart - 1923 - Lenin üçüncü krizini geçirdi. Konuşma kabiliyetini yitirdi.
- 12 Mayıs - 1923 - Lenin Gorki'deki bir senatoryuma kaldırıldı.
- 21 Ocak - 1924 - Lenin dördüncü krizinin ardından vefat etti.
Ayrıca Bakınız
*Leninizm
Linkler
* Marxists.org - Lenin- Gülçin Yatin
- Lenin'in yapıtları (PDF)
- Elveda Lenin (Film)
- Lenin için üç şarkı
- V.I.Lenin.info: voting about carrying out of a body of Lenin from the Mausoleum. (Russian) (Red - against, Dark blue - for, Grey - I abstain)
Lenin Hakkında Yazılmış Kitaplardan Bazıları
* Aaney, John. Vladimir Ilich Lenin, Chelsea House Publishers, New York Phiadelphia, 1988 - Bryant, Louise. Nikolai Lenin, Mirrors of Moscow, New York by Thomas Seltzer, 1923
- Goff, Richard. The Twentieth Century A Brief Global History,McGraw Hill, Beşinci Baskı, 1998
- Heywood, Andrew. Political ideologies, Londra İngiltere, The Macmillan Press Ltd
- Page, Stanley W. Lenin Dedicated Marxist Or Revolutionary Pragmatist, Heath And Company, 1970
- Sander, Oral. Siyasi Tarih (1918-1994), İmge Kitabevi,2001 [1]
- Wiser, James L. Political Philosophy: A History Of The Search For Order, Prentice Hall, New Jersey
- Wolfe, Bertram D. Devrim Yapan Üç Adam, Çev: Ünsal Oskay, Sevinç Matbaası Ankara, 1969