Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Çeka

Kısaca: Çeka (Rusça:ЧК - чрезвычайная комиссия Chrezvychaynaya Komissiya, IPA: [tÉ•e.ka]) Sovyet devletinin ilk güvenlik kurumu olan teşkilattır. 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Felix Edmundovich Dzerzhinsky tarafından yayınlanan bir kararname ile kurulmuştur. 1922'den sonra Çeka birçok yeniden yapılanmaya uğramıştır.Sovyet rejiminin ayakta kalması için hayati önemli arzeden bir siyasi-askerí kuvvet haline gelmiştir. 1921 yılında Çeka'nın bir ...devamı ☟

Çeka
Çeka

Çeka (Rusça:ЧК - чрезвычайная комиссия Chrezvychaynaya Komissiya, IPA: [1]) Sovyet devletinin ilk güvenlik kurumu olan teşkilattır. 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Felix Edmundovich Dzerzhinsky tarafından yayınlanan bir kararname ile kurulmuştur. 1922'den sonra Çeka birçok yeniden yapılanmaya uğramıştır.Sovyet rejiminin ayakta kalması için hayati önemli arzeden bir siyasi-askerí kuvvet haline gelmiştir. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler 200,000 kişiden oluşmaktaydı.

İsmi

Büronun tam adı Bütün Rusya'nın Karşı Devrim ve Sabotajala Mücadele Olağanüstü Komisyonu'ydu (Rusça: Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией и саботажем; Vserossijskaya Chrezvychajnaya Komissiya) ve genellikle Çeka veya Vçeka diye kısaltılmıştı. 1918 yılında ismi biraz değiştirildi ve Bütün Rusyanın Karşı Devrimle, Vurgunculuk ve Rüşvetle Savaşma Fevkalade Komisyonu olarak değiştirildi.

Bir Çeka üyesi "Çekist" diye anılırdı. Çekistler Devrim yıllarında Batılı Komünistler tarafından bir moda haline getirilen bu giysiyle birçok filmlerde resmedildikleri deri ceketler giyerlerdi. Uzun zaman boyunca tertiplenme ve isim değişiklikleri olmasına rağmen Sovyet gizli polisine bütün Sovyetler Birliği dönemi boyunca "Çekist" olarak atıfta bulunuldu ve bu terim bugün hala Rusya'da kullanımdadır. (Örnek olarak, Başkan Vladimir Putin KGB'deki meslek hayatı nedeniyle Rusya basın yayını tarafından "çekist" olarak anılmaktadır).

Tarihçesi

Çeka, Sovyetler Birliği'nin ilk günlerinde Ekim Devrimi'nden hemen sonra Dzerzhinsky'nin teklifiyle 4 Aralık 1917'de Petrograd Sovyet'inin Askeri Devrimci Komitesi tarafından "karşı devrim ile savaş komisyonu" olarak önerildi. Üyeleri Skrypnik, Flerovski, Blagonravov, Galkin ve Trifonov gibi Bolşeviklerdi.Çeka 20 Aralık 1917 tarihinde Sovnarkom'un (Sovyetler Birliği Kabinesi) kararıyla kuruldu. Sovnarkom'un bir alt komitesiydi ve işlevi "karşı devrim ve sabotajı ortadan kaldırmak, karşı devrimcileri ve sabotajcıları devrim mahkemelerine teslim etmek ve 'müsadere, yiyecek karnesinden mahrum bırakma halk düşmanlarının listesini yayınlama vb.' gibi baskı tedbirlerini uygulama" idi. Çekanın ilk özgün üyeleri Peters, Ksenofontov, Averin, Ordzhonikidze, Peterson, Evseev ve Trifonov idi fakat ertesi gün Averin, Ordzhonikidze ve Trifonov; Fomin, Shchukin, Ilyin, and Chernov ile değişti. 28 Aralık 1917 tarihinde yayınlanan genelgede Çeka'nın ilk merkez binasının adresi "Petrograd, Gorokhovaya 2, 4ncü kat" idi.Çeka üyeleri genellikle Bolşeviklerden oluşurdu ancak Ocak 1918'de Sosyalist Devrimci SR Partisinin sol-SR hizbinin üyeleri de tertiplenme komitesine katıldı. Solcu Sosyalist Devrimciler Bolşevik idareye karşı giriştikleri isyan sonrasında 1918 sonunda tutuklandılar veya devlet kademelerinden ihraç edildiler.1922'de Çeka, Rus [2]'si NKVD'nin bir kolu olan Devlet Siyasi İdaresi'ne veya GPU'ya dönüştürüldü.

Harekatları

Görece kansız bir şekilde 1917 Ekim ayında Moskova ve Petrograd'da iktidarı silahlı bir merkezi ayaklanmayla alan Bolşeviklere karşı özellikle 1918 yılından başlayarak suikast saldırıları başlar. 1918 yılının Ağustos ayında Uritsky suikast sonucu öldürülür, Lenin ise ağır yaralı olarak suikastten kurtulur. Devrimin önder kadrosuna karşı yapılan bu saldırılar sonucu Bolşevikler karşı sınıf düşmanlarına karşı saldırıya geçerler. Çeka burjuva, ruhban sınıfı, siyasi rejim muhalifleri gibi "sınıf düşmanlarını" hedef alır. En önceki tertipli kitle baskıları Nisan 1918'de Petrograd liberal Sosyalistlerine karşı başlamış, takibeden aylarda anarşistler (kargaşa yaratanlar) ve polis arasında tarafları belirli bir savaşa dönüştü. ( P.Avrich. G Maximoff) Çeka "Kızıl Terör" diye bilinen 5 Eylül 1918 tarihinde Dzerzhinsky tarafından yorumlanan bir baskı altına alma kampanyasını başlattı. Ayrıca Çeka, düzenli ordu birlikleriyle beraber 1921 Kronşdat Ayaklanması'nın bastırılmasında da rol almıştır.



Galeri

Resim:Felix Dzerzhinsky 1919.jpg|Feliks Edmundoviç Dzerzhinskiy (ÇK, GPU ve OGPU Başkanı: 1917-1926) Resim:VR-Menzhinsky.jpg|Vyaçeslav Rudolfoviç Menzhinskiy (OGPU Başkanı: 1926-1934)
Resim:Nikolai Jezhov.jpg|Nikolay Ivanoviç Yezhov (NKVD: 1936-1938) Resim:Lavrenty Beria.jpg|Lavrentiy Pavloviç Beria (NKVD ve MVD: 1938-1946)


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Çeka Resimleri

Feliks Dzerjinski
3 yıl önce

lakabıyla bilinen Sovyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve gizli servisi Çeka'nın kurucusu ve ilk önderi. Bolşevik devrimci ve Rusya Komünist Partisi (Bolşevik)...
KGB
3 yıl önce

Sovyetler Birliği'nin istihbarat ve gizli servisi. İlk olarak 1918 yılında Çeka adıyla kurulan teşkilat pek çok kez isim değişikliğine maruz kalmış ve son...

Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti, 12 Eylül Darbesi, 1954, 1973 ޞili Darbesi, 68 Kuşağı, ABD, Ajax Operasyonu, Alexander Dubček, Angola İç Savaşı, Arap-İsrail Savaşları, Asya
Kızıl Terör
6 yıl önce

Beyaz Terör'ün başlamasıyla beraber SSCB istihbarat ve güvenlik teşkilatı Çeka tarafından başlatılan toplu tutuklama, yargısız infaz gibi eylemlerin tümü...
NKVD
3 yıl önce

Kongresi, Çeka'nın NKVD ve Devlet Politik İdaresi'ne dönüştürülmesi kararı aldı. Sovyetler Birliği'nin gizli polis teşkilatları OGPU ve Çeka'nın yerini alan...

NKVD, Kuruluş, Kurum, Rusça, Sovyetler Birliği, Taslak, Devlet Güvenlik Baş Müdürlüğü, Çeka, OGPU
Lavrenti Beriya
3 yıl önce

burayı istila etti. Çeka şiddetli çatışmalardan sonra Menşeviklerin varlığına son verip Gürcistan SCB'yi kurdu. 1922'de Gürcistan kolu Çeka başkanlığından...
Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar
6 yıl önce

saflarına çekerler. Sol SR’lara dört halk komiserliği mevkisi verilecek ve Çeka’da önemli kademelere bu grup üyeleri atanacaktır. Bu gelişmelere rağmen özellikle...
Rusya Federal Güvenlik Servisi
6 yıl önce

slujba bezopasnosti ya da kısaca ФСБ (FSB)) Rusya Federasyonu'nun önceki Çeka, NKVD ve KGB teşkilatlarının yerini alan millî iç güvenlik teşkilatıdır....
Moisei Uritski
6 yıl önce

ekip içindedir. İktidarın alınmasından sonra kurulan gizli polis örgütü Çeka’nın başına geçer. Bolşevik iktidarına karşı çıkan ve silahlı direniş başlatan...