Tarihçe
Balıkesir kent merkezine 16 kilometre mesafede bulunan Çağış köyü, doğal bitki örtüsü, bereketli toprakları ve bol suyu ile tarihin bilinmeyen çağlarından bu yana iskan olunmuş bir yerdir..Zaman zaman tarlalar sürülürken bulunan seramik ve cam parçaları, sikkeler Çağış’ın sırasıyla; Antik Yunan, İskender, Bergama, Roma, Bizans ve Osmanlı devirlerini yaşadığının kanıtlarıdır.. 1200 lü yılların sonlarına doğru bölgeye gelen Türkler'in vakit geçirmeden buraya yerleştikleri çevredeki vakıf arazilerinden anlaşılmaktadır..En yakın köylerden Okuf’un ( yeni adı Esenli) Karasioğulları'na ait vakıf olması ve Çağış arazisinin tamamının Zağnos Paşa oğlu Mehmet Bey vakfına ait olması Türklerin buraya yerleşmiş olduğunu, hiç değilse Türkler tarafından tarıma açılmış olduğunu göstermektedir.. Zağnos Paşa oğlu Mehmet Bey Vakfı'na ait olan Çağış köyünün bütün arazisinin gelirinin tamamı Balıkesir’deki “Muallimhane”ye bırakılmıştı..Bu vakfın 1530 tarihindeki geliri yılda 4465 akça idi.. 1530 yılı kayıtlarında Çağış köyü; 27 hane, 9 mücerret,1 imam olarak geçmektedir.. Normal olarak her hane ortalama beş kişi olarak hesaplanır..Mücerret ise yalnız yaşayan demektir..Bunlar çoğu kez kimsesiz ihtiyarlardır.. 1573 yılı kayıtlarında köyün büyüdüğünü görmekteyiz..O yıl yapılan tahrirata göre köy 40 hane olmuş, mücerret sayısı 27 ye yükselmiştir..1530 ile 1673 yılları arasındaki bu farkın köyün bu yıllar arasında muhtemelen göç almasından kaynaklanmış olabileceğini tahmim etmekteyiz..1840 tarihli Temettuat Defterinde Çağış 44 hanedir..Cuma namazı kılınan köylerdendi..Köyün hatibi Mustafa Efendi, imamı Abdurrahman Efendi idi..Yine bu tarihte köy kahyası Musa oğlu Hasan, köyün sığırtmacı Bigadiç'li Mehmet idi..Ayni tarihte köyün temel geçim kaynağı hayvancılıktı.. 1845 tarihinde yapılan nüfus tahririnde köy 39 hanedir..Köydeki erkek sayısı 86 dır..Bu tahrirde vergi veren hane sayısı verildiği için 5 hane muhtemelen vergi vermeyenlerden olabilir..Köy imamları, köy hatipleri ve askerler vergiden muaf tutulurlardı..Köydeki erkeklerden 35 i genç, 24 ü çocuk ve 23 ü ihtiyardı..Bu tarihte köy gençlerinden 4 ü askerde olup, 3 topçu , 1 nizamiye askeri olarak silah altındaydı.. Köyde Hristiyan nüfus bulunmamaktaydı..Ayrıca sayım yapıldığı tarihte köyde yabancı bir Müslüman genç misafir de bulunmaktaymış.. Çağış köyü ve civarı 1862 – 1864 tarihleri arasında Hüdavendigar Vilayeti Valisi Ahmet Vefik Paşa tarafından uygulanan „İskan Harekatı“nda çevrede dolaşmakta olan konar-göçer yörükler için iskan bölgesi olmuş, köye ve çevreye Yörük ve Türkmen aşireti yerleştirilmişti. „Yılvadiç“ denilen iskan mahalline Çepni Salih Bey Cemaati bu dönemde iskan edilmişlerdi.. 1865 den itibaren Kafkasya Muhacirleri Çerkesler de Çağış’a getirilip köy yakınlarında devletin kendilerine tahsisi ettiği bir devlet çiftliğine iskan edildiler.. Halk arasında „93 Muhaciri“ diye anılan 1293 (1887-1888) Osmanlı Rus Savaşı sonunda kaybedilen Rumeli Anavatanımızdan düşman esaretine düşmemek için hicret eden bir grup muhacir 1888 de Çağış’a getirilip birkaç hane köye, diğerleri de Çağış ve Akçaköy arasındaki bir devlet çiftliğine yerleştirildiler..93 Muhacirlerinin burada kurdukları köye ayni tarihte „Küçükyeniköy“ adı verildi.. Geçen yüzyılın başlarında da Çağış köyü Balıkesir’e bağlı ve sadece Türklerle meskun bir bucaktı.. 20. yüzyılın başlarında girdiğimiz ve büyük felaketler yaşadığımız 1.Dünya Savaşında „Seferberlik“le askere alınan Çağış ve civar köylerden pek çok genç devletin savunması uğruna pek çok cephede savaştılar, kan döktüler, şehit oldular..
Çağış Bucağı’na kayıtlı olan 1.Dünya Savaşı şehitlerinden tespit edebildiklerimiz şunlardır
Sırasıyla Adı,Baba Adı,Köyü,Şehit Olduğu Tarih,Yer
Ahmet - Halil - Esenli - 09.05.1915 - Çanakkale-Seddülbahir
Ahmet - İsa - Esenli - 12.04.1915 - Çanakkale-9.Fırka
Ali - Mehmet - Esenli - 26.05.1915 - Çanakkale-Seddülbahir
Mehmet - İsmail - Esenli - 1915 - Çanakkale-Soğanlıdere
Yusuf - Süleyman - Esenli - 04.04.1915 - Çanakkale
Halil İbrahim - Haşim - Yeşil Dere - 13.11.1918 - Medine Müdafası
Sabit - Mehmet - Yeşil Dere - 1916 - Meydan-ı Harpte
Süleyman - İbrahim - Yeşildere - 02.05.1915 - Çanakkale-Kanlıdere
Hüseyin - Ali - Çömlekçi - 25.05.1915 - Çanakkale-Arıburnu
İbrahim - Hasan - Çiftlik - 20.08.1915 - Çanakkale-Seddülbahir
İbrahim - Sinan - Çiftlik - 1915 - Çanakkale-Soğanlıdere
Mehmet - Mehmet - Çiftlik - 1915 - Çanakkale-Arıburnu
İsa - Salih - Akyar - 30.04.1915 - Çanakkale
İsmail - Hasan - Küçükyeniköy - 12.11.1916 - Galiçya
Nurullah - Abdullah - Küçükyeniköy - 12.11.1916 - Meydan-ı Harpte
Mehmet Emin - Seyid - Çağış - 1915 - Çanakkale
Kültür
Köyün gelenek, görenek ve yemekleri hakkında detaylı bilgi yoktur.Coğrafya
Balıkesir iline 19km, Bigadiç ilçesine 19km uzaklıktadır..Balıkesir MYO'nun 2 kilometre ilerisindedir..Arazi genellikle ağaçlık olup köyün piknik ve mesire yeri mevcuttur..Köy, eski Bursa-İzmir karayolu üzerindedir..Balıkesir Üniversitesi yerleşkesi bu köydedir..Köy doğu ve güney yönlerinden dağlarla çevrilmiş olup kuzey ve batı yönleri ise Balıkesir ovasına açılmaktadır..Akarsu bakımından fakir bir yapıya sahip olup topraklarının bazı kısımları küçük dereler ile beslenmektedir..Bu dereler kış aylarında akmakta, yazları ise yer yer kurumaktadır..İklimsel olarak Marmara bölgesine has Geçiş İklimi'nden etkilenmektedir..Bölgede kışlar soğuk, yağmurlu ve kar yağışlı, yazlar ise kurak ve sıcak geçmektedir..Yağmurlar daha çok sonbahar ve ilkbahar aylarında görülmektedir..Bigadiç ilçesine doğru gidildiğinde ise yükseltinin artması nedeniyle daha sert bir iklim görülmektedir..Ayrıca İzmir Ege Üniversitesi Bilim Araştırma Kurulu'nun Çağış Köyü Sarıçam mevkiinde keşfettiği MOR ÇİĞDEM çiçeği de dünyada sadece Çağış köyünde yetişmektedir.2900
Nüfus
|-
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |||
|---|---|---|---|
| 2010 | 1011 | ||
| 2009 | 1010 | ||
| 2008 | 1002 | ||
| 2007 | 1000 | ||
| 2000 | 950 | 1997 | 900 |