Yannis Doukas (ya da Ducas) (}}, Iōannēs Doukas) (ö. yaklaşık 1088) Paphlagonialı asil olan ve Moesia SuperiorThema'sı valisi olan Andronikos Doukas'ın oğlu, Bizans İmparatoruX. Konstantin'in kardeşidir. Yannis Doukas, İmparator I. Aleksios Komnenos'un karısı İrene Dukaina'nın baba tarafından büyükbababasıdır. Sezar olarak kariyeri X. Konstantin tarafından kendisine Caesar ünvanı verilmiştir ve kardeşinin ölümünden I. Aleksios Komnenos'a kadar sarayın en etkili üyelerinden biri olmuştur. Serveti Trakya ve Bitinya'da bulunan emlaklarından gelmekteydi. Tarihçi Mikhael Psellos'un yakın arkadaşıydı. Genellikle kaynaklar tarafından saray üyesi olarak bildirilsede, kariyerine general olarak başlamıştır. Kardeşine danışman ve destekçi olarak hizmet ettikten sonra, Yannis 1067 yılında kardeşinin ölümünden sonra yeğeni VII. Mikhail Doukas'ın haklarının doğal koruyucusu olarak öne çıktı. Sezar olarak pozisyonu ve ailesinin Senato etkisi, Eudokia Makrembolitissa ile IV. Romanos Diogenes ile evliliğine karşı saray yetkililerinin muhalefetinin arkasında yer almasına neden oldu. Ertesi üç yıl boyunca imparatorun en keskin düşmanı oldu, Romonos'un hükümdarlığı süresince bütün entrikalarını yaparken Bitinya'da bulunan emlaklarında emeklilik yaşamı sürdürür göründü. 1071 yılında Malazgirt Meydan Muharebesi ile son bulan felakete dönüşmüş seferde oğlu Andronikos Doukas'ın katılıp imparatoru yalnız bıraktığını öğrendi. Romonos'un esir düşmesi, Yannis'e, Eudokia Makrembolitissa'nın talebi ile, saraya geri dönme şansı yakaladı. Mikhael Psellos güçlerini birleştirdi, imparatoriçenin oğlu ile gücü paylaşmasını sağladı ve en sonunda ekim 1071'de imparatoriçeyi rahibe olup ve saray işlerinden emekli olmaya zorladı. VII. Mikhail adına fiilen hükümetin başı oldu. Romonos'un esaretten kurtulup, yaşadığının ortaya çıkması ile oğulları Andronikos ve Konstantin'i onu yakalamaları için yolladı, böylece yeğeni VII. Mikhail tek imparator kalmasından emin olmak istiyordu. Yannis Doukas, başlangıçta Romonos'un hükümdarlıktan istifa edip manastıra kapanması konusunda hem fikirdi. Fakat Romonos'a olan nefreti o kadar büyüktü ki anlaşmayı bozup kör edilmesi emri verip, kaptığı iltihaptan ölüm yatağında yatarken ona tebrik içeren alaycı bir mesaj gönderdi. Romonos'un ortadan kalkması ile Yannis ve Mikhael Psellos, sarayda tek hakim kaldılar. Sezar, kendisinin göreve getirdiği eunuch ("hadım") Nikeforitzes tarafından geri plana atılır.1073 yılında, eunuch VII. Mikhail'in güvenini kazanır ve imparator amcasına karşı döner. Sezar, Boğaziçi kıyıları yakınlarında bulunan ormanlarda avlanmaktan hoşlandığı büyük emlaklarında emekliliğe zorlanır. 1074 İsyanı Bu sıradai Selçukluların ilerleyişi, Bizans yönetiminin İsaakios Komnenos idaresi altındaki paralı askerler ile birleşerek eyleme geçmesine neden oldu. Roussel de Bailleul idaresi altındaki Norman paralı askerleri Bizans'a isyan ettiler, imparatorluk ordusunun yendip Küçük Asya'da bağımsız bir krallık kurmaya teşebbüs ettiler. Küçük Asya'da ki durum çok sıkıcıydı. 1074 yılında, VII. Mikhail amcasını Normanları yenmek için ordunun başına geçmeye zorladı. Yannis karargahını Dorylaeum (Günümüzde Eskişehir yakını) mevkiinde kurdu. İki ordu Konstantinopolis ile Küçük Asya'nın iç vilayetlerini bağlayan ana hattın geçtiği Zompi Irmağı üzerindeki köprü civarında karşı karşıya geldiler. Frank paralı askerlerin ve geleceğin hükümdarı General Nikeforos Botaneiates'ın yönetimindeki asyalı destek birliklerinin ihaneti ile Yannis yenildi ve oğlu Andronikos ile esir düştü. Zafer kazanan paralı askerler, Boğaziçi sahillerine kadar ilerlediler. Yannis'in genç oğlu Konstantin komutasındaki ordu, Konstantin'in ani ölümü ile dağıldı. Roussel de Bailleul, Konstantinopolis'te imparatoru atınca ne yapacağı konusunda kararsızdı, sonunda, kendi imparatorunun baş komutanı olmaya karar verdi. Esir Yannis Doukas'ı imparator ilan edip yeğenini tahtan alaşağı etmek için ikna etmesi zor olmadı, Konstantinopolis'e doğru ilerlemeye devam ettiler. VII. Mikhail ve Nikeforitzes kendi güvenlikleri için çok endişeliydiler. Anadolu Selçuklu Devleti kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile karşılığında sahip oldukları vilayetlere hükmetme şartı ile ittifak anlaşması imzaladılar. Türkler, Mikhail'in yanında yer alması için bir ordu sağlamayı kabul ettiler ve ordu hızla Yannis Doukas ve Roussel de Bailleul'in kamp kurdukları Sofon Dağına hareket etti. Paralı askerler pusuya düşmesine rağmen Roussel de Bailleul kaçmayı başardı, Yannis Doukas esir alındı ve isyan sona erdirildi. Bir zaman sonra, yeğeni tarafından ödenen fidye ile Yannis Doukas serbest bırakıldı. Mikhail, imparartorluk ile ilgili hırslarından vaz geçip keşiş olması şartıyla gözlerini kör ettirmedi. Politikaya Dönmesi Keşiş olan Sezar, siyasi olaylar üzerinde etkisini sürdürdü. VII. Mikhail'in hükümdarlığının sonlarında, General Nikeforos Botaneiates'ın 1078 yılında Konstantinopolis'i tehdit ettiği dönemde imparatorluk otoritesinin kaybolması ile yeğenine tahtan çekilmesini ve keşiş olmasını önerdi. 1081'de Konstantinopolis'e yürüyüp General Aleksios Komnenos'a katıp, onu Nikeforos Botaneiates'a isyan edip tahta geçmesi için ikna etti. Ayrıca General Aleksios Komnenos ile torunu İrene Dukaina'nın evliliğini Aleksios'un annesi Anna Dalassene'nin muhalefetine rağmen ayarladı. Şartlardaki değişimle, manastır hayatını bıraktı ve Aleksios onun eski Sezar görevine dönmesine izin verdi. Yaklaşık 1088 yılındaki ölümüne kadar, imparatora danışmanlık yaptı. Aile Yannis ve kardeşi X. Konstantin, eski Doukas ailesinin erkek kanadından gelmezler. VII. Konstantin hükümdarlığının azınlığı süresince yaşanan isyandan sonra ailenin erkekleri yol olmuştur. Anne tarafından geldiği için ailesine aslen "Doukitzes" denilir, kelime bir aşağılama içerir. İrene Pegonitissa ile olan evliliğinden iki oğlu olmuştur. Her ikiside Yannis'ten önce ölmüştür. #Andronikos Doukas, İmparator I. Aleksios Komnenos'un karısı İrene Dukaina'nın babası. #Konstantin Doukas, 1074 yılında ölmüştür.
Kaynaklar
* * * *George Finlay, History of the Byzantine and Greek Empires from 1057 - 1453, Volume 2, William Blackwood & Sons, 1854
