kayser
Osmanlıca kayser kelimesinin Türkçe karşılığı.Eski Roma ve Bizans İmparatorlarının lâkabı.
Kayser veya kaysar (Arapça ve Osmanlıca: قيصر), Roma ve Doğu Roma (Bizans) imparatorlarına verilen ``Caesar`` (Yunanca: καισαÏ, kaisar) ünvanının İslam ülkelerinde kullanılan biçimidir. Osmanlı sultanları II. Mehmet`ten başlayarak resmi sıfatları arasında Kayser-i Rum ünvanını da kullanmışlardır.
Caesar asıl olarak Roma`lı devlet adamı Caius Julius Caesar`ın (MÖ 100-44) lakabıdır (``cognomen``). Caesar`ın manevi oğlu olan ilk Roma imparatoru Octavianus Augustus, onursal bir ünvan olarak Caesar lakabını benimsemiştir. Daha sonraki Roma imparatorları da ``Caesar`` ve ``Augustus`` ünvanlarını bir arada kullanmışlardır.
Rus hükümdarları, Caesar adının Rusça biçimi olan ``tsar`` (Rusça: цар, çar) ünvanını 1453`te İstanbul`un Türkler tarafından fethinden kısa bir süre sonra benimsemişlerdir. Adlandırmanın amacı, Osmanlı sultanlarının Rum kayserliğine varis olma iddiasına karşı koymak ve Bizans tahtının mirasında hak iddia etmektir.
Kutsal Roma Germen İmparatorluğu (961-1804), Avusturya İmparatorluğu (1806-1918) ve Alman İmparatorluğu (1871-1918) da Latince ``Caesar`` ve Almanca ``Kaiser`` ünvanlarını kullanmıştır. Özellikle son Alman imparatoru II. Wilhelm (1888-1918), Kaiser ünvanını ön plana çıkarmıştır. Türkçe kullanımda Alman imparatorunun lakabı çoğu zaman ``kayzer``, eski Rum ve Osmanlı hükümdarlarının lakabı ise ``kayser`` imlasıyla yazılır.
Kayseri kentinin adı Latince ``Caesarea``, Yunanca ``καισαÏία`` (kaysaria) adının Arapça biçiminden Türkçeleştirilmiştir.