VII. Mikhail | başlık = Bizans İmparatorluğu İmparatoru | resim = | altyazı = VII. Mikhail tarafından bastırılan 'Nomisma' altın sikkesi | hüküm süresi = 1071–20 Aralık 1078 | tahta geçmesi = 1071 | diğer ünvanları = | tam adı = Mikhaēl VII Doukas | önce gelen = X. Konstantin | sonra gelen = III. Nikeforos | varisi = | kraliçe = | gözdesi = | eş 1 = Alanialı Maria | eş 2 = | eş 3 = | eş 4 = | eş 5 = | eş 6 = | çocukları = Konstantin Doukas | hanedan = Dukas hanedanı | resmi marşı = | babası = X. Konstantin | annesi = Eudokia Makrembolitissa | doğum tarihi = yak. 1050 | doğum yeri = Konstantinopolis | ölüm tarihi = 1078 | ölüm yeri = Konstantinopolis | defin tarihi = | mezar yeri = |}} VII. Mikhail Dukas (Yunanca: Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας, Mikhaēl VII Doukas), d. yak. 1050, Konstantinopolis - ö. 1078. Bizans İmparatorluğu İmparatoru 1071-1078. VII Mikhail X. Konstantin Doukas ile Eudokia Makrembolitissa'nın büyük oğullarıdır. Malazgirt'deki yenilginin ardından Bizans İmparatorluğu'nun başına geçti. Tahta geçtiğinde artık Bizans en güçlü Hiristiyan devleti olma vasfını yitirmiş ve bir çöküş dönemine girmişti. Hükümdarlığı sırasında enflasyon dolayısıyla Bizans parası değer kaybettiği için Parapinakēs, "dörtte-bir eksik" namı ile anılmıştır. == İmparatorluğu İmparatorluk idaresi Mikhail Dukas 1059 yılının sonlarından beri babası tarafından ortak imparatorluk ünvanı verilip imparatorluğun idaresi ile uğraşmaktaydı. X. Konstantin 1067 yılında öldüğü zaman VII. Mikhail 17 yaşındaydı ve devlet idaresini tek başına yüklenebilirdi. Ama Mikhail siyaset ve devlet idaresine pek ilgi göstermedi ve impratorluğun efektif idarecileri, bir nevi taht naipleri, olarak annesi Eudokia ve amcası Yannis Doukas oldular. 1 Ocak,1068de annesi Eudokia, Romanos Diojen adlı bir ünlü generalle evlendi ve Romanos Diojen VII. Mikhail ve kardeşleri Konstantios ve Andronikos ile ortak imparatorluk ünvanını aldı. İmparatorluğun efektif idaresi Romanos Diojen eline geçti. Romanos Diyojen, Ağustos 1071'de Selçuk Sultanı Alp Arslan'a Malazgirt Muharebesi'nde yenilip esir düşünce, bu sefer efektif imparatorluk idaresini amcası Yannis Doukas ve Mikhail'in hocası olan Mikhael Psellos ellerine geçirdiler. Mikhail'in annesi ve taraftarları Romanos Diyojen'i geri gelip imparatorluk idaresini tekrar eline alması için bir komplo hazırladılar ama başarı kazanamadılar. Michael annesini Eudokia 'yı bir manastıra gönderdi ve 24 Ekim1071de VII. Mikhail tek imparator olarak yeniden tac giydirildi. VII. Mikhail'in danışmanlığı yine amcası Yannis Doukas ve Mikhael Psellos elinde bulunmakla beraber ülkenin maliye başmemuru olan hadım Nikeforitzes'de siyasi güç kazanmaya başladı. İmparator, hocası olan Mikhael Psellos tarafından akademik uğraşlara yöneltildi ve imparator bu uğraşlarla meşgul iken devlet idaresini danışmanlarına bıraktı. Nikeforitzes vergileri artırdı ve bunlar yanında devletin lükse olan harcamaları da arttı. Diğer taraftan devletin savunmasına ve ordusuna harcamalarını kısmak zorunda kaldı. Devletin gelirlerini artırmak zorunda kalan yüksek saray memurları, özellikle zenginler ve kiliseler ve manastırlardaki yüksek servetleri yüksekce vergilendirmek hatta doğrudan doğruya kamulaştırmak yoluna girdiler.
Avrupa ve Balkanlarda sorunlar
Servetlerinin bir kısmını kaybeden zenginler ve din adamları nisbeten düşük harcamalara zorlanan ve maaşları artırılmayan ordu mensuplarını bu idareye muhalefe ve hatta isyan etmeye teşvike başladılar. 1071 yılında Bizanslıların elinde bulunan son İtalya şehri olan Bari'yi de NormanRobert Guiscard eline geçirdi. 1073 yılında X. Konstantin'in bir kölesi olan ve yetenekli oluşu dolasıyla bürokraside yükselip Balkanlarda Tuna boylarında şehirlere vali tayin edilen Nestor isyan etti. Bizans ordusunun Balkanlarda bulunan birlikleri kendilerine yapılması gereken maaş ödemelerinin gecikmesi dolayısıyla zaten isyana hazır bulunmaktaydılar. Nestor bunların başına geçti. İsyancılar Saray Maliye Nazırı ve Bizans devletini gerçek idarecisi olan Nikeforitzes'in görevden alınmasını istediler ama bu istekleri kabul edilmedi. Peçenekler kabile reislerinden de destek alıp Bulgaristan'a yürümeye; orayı talan ettikten sonra Konstantinopolis'e yürümeye karar aldılar. Bu şekilde isyan çok ciddi bir tehdit aldı. Bu ordu isyanı uzerine general "Nikeforos Bryennios" emrindeki bir diğer Bizans Balkan ordusu gönderildi. Fakat Nestor, emri altındaki isyankar ordunun yeter büyüklükte olmadığına inanıp emri altındaki askerleri ufak çetelere bölüp etraftaki bölgeleri talan koyuldu. Bu ordu isyanını böylelikle bastıran general Nikeforos Bryennios büyük ün yaptı. Sonunda Nestor kendine yardım eden Peçeneklerle birlikte Tuna kuzeyine çekildi ve Peçenekler arasında yaşamaya koyuldu. Aynı zamanda II. Basileios tarafından Balkanlardan ortadan kaldırılmış olan Bulgar devletinin yeniden kurulması için girişimler yapıldığı söylentileri ortaya çıktı; ama bu söylenti gerçekleşmedi. Hem Peçenekler hem de Macarlar Balkanlara hücum etmek için hazırlanmakta ve Bizans İmparatorluğu'nun bir zayıf anını beklemekteydiler. Bari'nin kaybından sonra VIII. Mikhail büyük bir siyasi gaf yaparak Papa Gregori'den Norman'ları durdurması için papanın destek vermesini istedi. Papa Gregori yeniden kazandığı bu politik gücü Adriyatik Denizi'nin doğusunda da kullanmakta gecikmedi. 1071 yılında Demetrius Zvimonir adlı bir Katolik yöresel nüfuzlu Hırvat soylusuna Hırvatistan Kralı ünvanı tanıyıp ona tac giydirdi. İki yıl sonra 1073 yılında Zetali Mikhail adlı bir diğer Katolik Macar soylusunu Macaristan Kralı olarak tanıdı ve Macar tacını giydirdi.
Anadolu'da sorunlar ve isyanlar
Diğer taraftan Anadolu'ya devamlı Türkler ve Türkmenler göç edip girmekte; yerleşmekte ve Bizans devletini kabul etmemekte idiler. Sanki bu Türk göcü yetmiyormuş gibi diğer Bizanslilar ve Avrupalı maceracılar da parsa kapmak peşinde idiler. Normanların Sicilya ve Güney İtalya'yı Arapların elinden alma da gösterdikleri başarılarını tekrarlamak amacı VIII. Mikhail döneminde birkaç Norman Anadolu'da maceraya atıldı. Philaretos Brachamios adlı ünlü Ermeni asıllı bir Bizans ordu komutanı 1071 Malazgirt Savaşı'na katılmış ve bu savaştan kurtardığı bir Bizans ordusu ile Romanopolis (şimdiki Palu, Elazığ) kalesi ve etrafına çekilmişti. Romanus Diyojen'in öldürülmesinden sonra buradaki ordusu tarafından imparator oldugu ilan edildi. Bu orduyu kullanarak Güney Anadolu'da Çukurova'dan Urfa'ya (Klikya ve Edassa) kadar uzanan Germaicia adli bir devlet kurdu. Bu devletin ordusunun nüvesini "Rimbaud" adlı bir Norman maceracının komutasında 8.000 Norman-Frank askeri oluşturmaktaydı. Bu VII. Mikhail'in imparatorluğu sırasında devamlı olarak bağımsız olan bir devlet olarak kaldı. 1078 yılında III. Nikeforos Botaneiates yeni imparator olmasıyla Philaretos Brachamios kendi hakkından vazgeçip aynı eski arazisi üzerinde Antioch (Antakya) Dükü olarak idaresine devam etti. Bizanslılar Malazgirt'te aldıkları yenilginin kendilerine gettirdiği kötü sorunları karşılamak amacı ile bir seri yeni girişime başladılar. İlk olarak (gelecekte imparator olacak) general İsaakios Komnenos komutasında bir orduyu Anadolu'ya girip yerleşmiş ve yeniden göç etmekte olan Türkmenler üzerine gönderdiler. Bu Bizans ordusu 1073 yılında Doğu Anadolu'da Türkmenlerle yaptığı bir çarpışmada yenik düştü ve komutanı İsaakios Komnenos Türklere esir düştü. 1074 yılında Sezar Yannis Doukas gayretiyle paralı askerlerle kurulan yeni bir Bizans ordusu Türklere karşı yeni bir sefere başladı ve bu girişim de ordunun yenik düşüp generalin esir olmasıyla sona erdi. Malazgirt Muharebesi'nde Bizans ordusunda paralı asker olarak bulunmuş olan ve savaştan çekilmesi ile Bizans'in yenilgisine katkıda bulunmuş olan Roussel de Bailleul adlı bir Norman 1073 yılında 3.000 Frank-Norman ağır süvari birliği başında orta Anadolu'ya gelen Türkmenleri durdurmak için gönderildi. Burada geniş bir bölgeyi işgal ederek 1073 yılında Ankara (o zamanki Ancyra) merkezli bağımsız bir devlet kurduğunu ilan etti. Takip eden yıl Mikhail, amcası Yannis Dukas'ı bir ordu ile Roussel üzerine gönderdi. Sezar Yannis ordusunun karagahını Doryleum (Eskişehir)'de kurdu ve Porsuk Nehri yakınlarında iki ordu çarpışmaya girişti. Yannis'in ordusunda bulunan Normanların taraf değişitirmesi ve geride bulunan Anadolu'dan takviye birliklerinin komutanı Nikoforos Botaneiates'in hemen geri çekilmesi dolayısıyla Yannis Dukas'in ordusu yenilgiye uğradı. Yannis Dukas ve oğlu Andronikos, Roussel eline esir düştü. Roussel'in orduları Boğaz'a doğru ilerlediler. Onlara karşı gönderilen Yannis Dukas'ın küçük oğlu Konstantin idaresinde bulunan ordu, Konstantin birden ölünce, dağıldı. Roussel ordusu ile Üskudar'a (Chrysopolis) yetişti ve orayı talan etti. Fakat Roussel Konstantinopolis'i kendi ordusuyla eline geçirip orada hükümet sürmeyi uygun görmedi. Elinde esir olan Sezar Yannis Dukas imparatorluğa göz dikmişti. Roussel ve askerleri tarafından Yannis Dukas imparator ilan edildi. VIII. Mikhail ve danışmanı Nikeforitzes bu gelişmeden çok korktular. Anadolu Selçukluları kurucusu Sultan Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile bir anlaşma yaptılar. Selçukluların Anadolu'da yerleştikleri yerleri üzerindeki Bizans hak ve iddialarından vazgeçtiğini kabul ettiler. Bu anlaşma Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah tarafından da kabul edildi. Böylece Selçuklu askeri birlikleri Bizans'a yardıma gönderildi. Bu Selçuklu birlikleri ile takviyeli bir yeni Bizans ordusu Aleksios Komnenos komutasında 1074 yılında isyankar Yannis Dukas ve çoğunluğu Roussel'in askerlerinden oluşan ordusuna bir baskın tertip edip isyankar orduyu tahrip etti. Ordunun komutanı ve kendini imparator ilan eden Yannis Dukas teslim oldu. Roussel bu baskından kaçmayı başardı. Amasya'ya sığındı ve oranın halkı tarafından sevilip tutuldu. Ama Anadolu Selçuklularının güneyinde bulunan Selçuklu emiri I. Tutuş, Roussel'i ortadan kaldırmak için harekete geçti. VIII. Mikhail ise yeni ün yapmaya başlayan (sonra imparator olacak) Aleksios Komnenos komutanılığı altında bir orduyu Amasya üzerine gönderdi. 1074 yılında Aleksios'in Amasyalılarla görüşüp yaptığı entrikalar sonucunda Amasya halkı Rousssel'i Aleksios'a teslim etti ve Roussel Konstantinopolis'de hapise atıldı. Genellikle bu fazladan askeri harcamaları karşılamak zorunda kalan Konstantinopolis'te ise devlet mali bir krizle karşılaştı. Buna çare olarak Bizans altın parasının değerini düşürmek zorunda kaldı. Bu mali bulanım ve sonraki genel para değer indirimi İmparator VII. Mikhael'e Parapinakes (bir çeyrek değer eksiltici) lakabını kazandırdı. 1077 yılında ise ülkenin doğusunda ve batısında bulunan iki ünlü generali, "Nikeforos Bryennios" Balkanlarda ve Nikeforos Botaneiates Anadolu'da başkaldırdılar. Her ikisi de kendi orduları tarafından imparator ilan edildiler. Nikeforos Bryennios batıdan Nikeforos Botaneiates doğudan ordularıyla Konstantinopolis üzerine yürümeye başladılar. Buna bir karşılık olarak hapiste bulunan Rousssel için bir fidye ödendi ve Bizanslı paralı askerlerden oluğan bir ağır süvari birliği komutasına verilerek Anadolu'da isyan edip imparatorluğunu ilan eden Nikeforos Botaniates'e karşı gönderildi. Roussel, Nikoferos ordusuyla çarpışmaya girdi ve onu yenilgiye uğrattı. Fakat Roussel bu sefer de VIII. Mikhail'e ihanet edip Nikoforos'un tarafını tuttuğunu ilan etti. VIII. Mikhail tekrar Anadolu Selçukluları ile anlaştı ve Roussel'in elimine edilmesini istedi. Selçuklu ordulari İzmit (Nikomedia) civarında Roussel birlikleri ile çarpışmaya giriştiler. Roussel'i hezimete uğratıp esir aldılar. Roussel VIII. Mikhail ordularına teslim edildi ve Bizanslılara tarafından idam edildi.
İmparatorluktan feragat
Bundan sonra Nikeforos Botaneiates Anadolu Selçukluların siyasi ve askeri desteğini kazandı ve Konstantinopolis'e rakibinden daha önce yetişti. 31 Mart,1078de VII. Mikhail hiçbir askeri direniş göstermeden imparatorluk tahtından feragat etti ve Nikeforos Botaneiates imparator oldu. == İmparatorluktan sonra yaşamı ve ölümü == Mikhail önce Studios Manastırına keşiş olarak çekildi. Orada akademik uğraşlarına devam etti. Sonra kilise hirerarşisi içine katılıp Ortodoks Kilisesi içinde önemli rol oynamaya başladı. Çok önemli bir Bizans şehri ve dinsel merkezi olan Efes metropolit başpiskoposu oldu. Tahttan ayrılmasından yaklaşık 12 yıl sonra 1090 civarında Konstantinopolis'te öldü. == Ailesi == VII. Mikhail Dukas Gürcistan Kralı olan "IV. Bagrat"'ın kızı "Alanialı Maria" ile evlenmiştir. Konstantin Doukas adında tek bir erkek çocukları olmuştur. Konstantin Doukas babası tarafından yak.1075-1078de ortak imparator olarak tac giydirildi. O öldükten sonra III. Nikeforos 1081-1087/8 döneminde ortak impartorluk yapmıştır. == Dipnotları == == Ayrıca bakınız == * Bizans imparatorları * Bizans imparatorları == Dış kaynaklar Birincil * Mikhael Psellos (çev. Işın Demirkent) (1992) Mikhail Psellos'un Khronographiası, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları XIX.Dizi - Sa.12 . ISBN 975-16-0485-0 * Anna Komnena, (İng.çev.: E.R.A. Sewter) (1969) Aleksiad, Londra:Penguin Classics
Diğerleri
* Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5.baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara:Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1.baskı:1940) Bölüm:II.3. * Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2 * Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5, say.14-15 * "Michael VII Doukas" maddesi Kazhdan, Alexander (ed) (1991) The Oxford Dictionary of Byzantium - 3 Cilt New York: Oxford University Press . ISBN 0-19-504652-8
