Türkçe Bilgi: Türkiye'de LGBT hakları

lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler diğer vatandaşlara göre dezavantajlı durumdadır. Türkiye eşcinsel ilişkileri tanısa da medeni kanununda cinsel yönelim ya da cinsiyet yönelimi gibi bir ifadeye yer vermez ve eşcinsel çiftlerin birlikteliklerini yasal zeminde tanımaz. Türkiye, konu eşcinselliğe geldiği zaman muhafazakarlaşan bir ülkedir, ülkede eşcinsellere yönelik ayrımcılık oldukça olağandır. Tarih 1994'te ilk kez bir parti, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı ayrımcılığı parti içerisinde yasaklamış ve Demet Demir'i yerel seçimlerde İstanbul'dan aday göstererek ilk kez bir transeksüeli aday gösteren parti olmuştur. Türkiye'deki ilk LGBT örgütü Lambdaistanbul 1993'te İstanbul'da kuruldu. Aynı yıl ILGA (Uluslararası Lezbiyen ve Gey Derneği) üyesi oldu. Şubat 1996 tarihinde, 100'de 100 Gey ve Lezbiyen adlı bülteninin ilk sayısını yayınlayan dernek, 1996 Temmuzunda Club Prive’de bir Onur gecesi düzenledi. Bu etkinlik daha sonraki senelerde “Eşcinsel Onur Haftası Etkinlikleri” olarak genişletildi ve düzenli hale geldi. Bir diğer LGBT derneği Kaos GL ise 1994'ün Eylül ayında Türk eşcinsellerin bir araya gelerek, maruz bırakıldıkları ayrımcılığa karşı mücadele ederek özgürleşmek amacıyla Ankara'da kurulmuş, eşcinsellerin kurtuluşunun heteroseksüelleri de özgürleştireceği fikrini şiar edinmiş bir LGBT derneğidir. Kaos GL kurulduğundan itibaren Kaos GL dergisini çıkarmaktadır. 20 Eylül 1994’te Kaos GL Dergisi'nin ilk sayısı yayınlandı ve dergi hala yayına devam etmektedir. Dernek 15 Eylül 2005 tarihinde tüzel kişilik kazandı. Ancak Ankara Valiliği "4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 56. Maddesinde yer alan "Hukuka ve ahlaka aykırı dernek kurulamaz" hükmüne dayanarak derneğin tüzüğünün ve isminin ahlaka aykırı olduğu gerekçesiyle kapatılması için Cumhuriyet Savcılığına başvurdu. Valiliğin başvurusunu inceleyen Basın Savcısı ise dava açılmasına gerek görmedi, böylelikle Kaos GL Türkiye’de tüzel kişilik kazanan ilk LGBT derneği oldu. 1996 yılında ülkedeki ilk LGBT öğrenci örgütlenmesi olan LEGATO, ODTÜ'de kuruldu ve oluşum hızla diğer üniversitelere yayıldı. 2007 yılında ilk resmi LGBT öğrenci topluluğu Gökkuşağı, Bilgi Üniversitesi'nde kuruldu. Haziran 2003'te ilk LGBT Onur Yürüyüşü Lambdaistanbul tarafından İstanbul'da İstiklal Caddesi'nde gerçekleştirildi. İstanbul Pride adındaki yürüyüş bir hafta süren bir Onur Haftası'nın son günü gerçekleştirilir. Ağustos 2006'da, Bursa'daki Gökkuşağı Derneği tarafından düzenlenen LGBT yürüyüşü tepkiler nedeniyle iptal edilmek durumunda kalınmıştır. }} 2002 yılından bu yana 58. Hükümet Sağlık Bakanı olarak görevini sürdüren Recep Akdağ, Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Aliye Kavaf'ın "Eşcinsellik hastalık, tedavi edilmeli" demesi üzerine, "Eşcinselliğin hastalık olup olmadığını bilimadamlarına sormak lazım. Konu biraz çetrefilli" demiştir. Selma Aliye Kavaf, katıldığı bir konferansta Kaos GL üyeleri tarafından "Özür dile" ve "Eşcinsellik hastalık değildir" pankartları ile protesto edilmiştir. Ayrıca Kavaf, birçok gazete yazarı tarafından eleştirilmiş, karikatür dergisi Penguen kapağında eşcinsellik üzerine sözleri karikatürize edilmiştir. Kavaf ile aynı partiden milletvekili olan Nursuna Memecan ve Egemen Bağış, Kavaf'ın sözlerine katılmadıklarını belirtmiştir. Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı'nın tartışma konusu olan açıklamasına bir tepki de CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Sevigen'den gelmiş, Sevigen, "Herkesin bir gerçeği var. Biz sayın Bakan'ın ne olduğunu araştırıyor muyuz? Sayın Bakan'ın sülalesinin, ailesinin geçmişinde ne tür ilişkiler var diye bakıyor muyuz? İnsanlar kendi tercihlerinden dolayı baskı altına alınmayı, taciz edilmeyi, öldürülmeyi hakediyorlar mı? Bunun sebebi kim olacak? Bunu söylemek bir bakana, bir anneye yakışıyor mu? Üzüntü duydum. Eşcinsellik bir hastalık değildir. Dünyanın hiçbir yerinde hastalık olduğu kabul edilmiyor. Türkiye'de de uzmanlar bunun bir hastalık olmadığını söylüyorlar" demiş ve 58. Hükümet Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'a atıfta bulunarak, Başbakan Erdoğan'ın sık sık tekrarladığı 'Yaradılanı severim Yaradan'dan ötürü' sözlerine rağmen bu tutumun çok yanlış demiştir. Sevigen, bir röportajında "Eşcinseller kuvvet komutanı olabilir mi" sorusu üzerine, "Olabilir, eşcinselliğin bir hastalık olmadığı bilinmeli" karşılığını vermiştir. Sevigen'in sözleri üzerine Pembe Hayat Derneği ve Kaos GL üyesi bir grup, bakan Selma Aliye Kavaf’a tepki göstermek üzere, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, İstanbul Milletvekili Mehmet Sevigen'i ziyaret etmiştir. Haziran 2011'de, Diyarbakır'da kurulan ilk Kürt LGBT grubunun Türkçe-Kürtçe yayın organı Hevjin, "Kürt eşcinsel ve transeksüeller vardır" sloganıyla çıkarılmıştır. Toplumsal görüşler Türkiye'de homofobi, yapılan birçok araştırmaların da gösterdiği oranda yaygındır. 2007 yılı ilkbaharında Pew Araştırma Merkezi tarafından yapılan bir projede "Bunların hangisi görüşlerine daha yakın? 1 numara - Eşcinsellik toplum tarafından kabul edilmesi gereken bir hayat biçimidir. YA DA 2 numara - Eşcinsellik toplum tarafından kabul edilmemesi gereken bir hayat biçimidir" sorusuna Türkiye'den cevaplayanların %14'ü 1 numarayı, %57'si ise 2 numarayı seçmiştir (%29'u soruyu cevaplamamıştır). 2002 yazında aynı sorunun cevaplarına göre 1 numarayı seçenlerin sayısında bir düşüş vardır (2002'de %22 1 numarayı seçmiştir), fakat 2 numarayı seçenlerin sayısında da düşüş görülmektedir (2002'de %66 2 numarayı seçmiştir), ve 2002'de daha az insan (%12) soruyu cevaplamamıştı. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Esmer 2009 yılında hazırladığı "Radikalizm ve Aşırıcılık" adlı araştırması kapsamında 34 ilde 1715 kişiye sorulan "Kiminle komşu olmak istemezsiniz?" sorusuna katılımcıların %87'si "eşcinsel" kişiler olarak yanıt vermiştir. Bu yanıt bütün yanıtların arasında ("içki içen" - %72; "hiçbir dine inanmayanlar" - %66; "Yahudi" - %66; "Hıristiyan" - %52; "Amerikalı bir aile" - %43; "kızları şort giyenleri" - %36; "başka bir ırk veya renkten" - %26) en yüksek orandır. NTV'de 2 Haziran 2009'da bu araştırmanın sonuçlarının sunulduğu Neden? programında Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Arus Yumul, sonuçlar hakkında: "Aslında bize benzemeyeni yok sayan, görmek istemeyen, kabul etmeyen ve biraz narsist bir toplumuz" demiştir. RTÜK, e2 kanalında yayınlanan Hung dizisinin eşcinselliği 'normal' gösterdiği için diziye ceza vermiştir. Rapora göre, "Kamusal alanda eşcinsellik gibi sapkın ilişkiler normal görülemez. Bu durum toplumun cinsel sağlığını bozar" ifadeleri kullanılmıştır. Türkiye günlük yayınlanan Vakit adında gazete eşcinselleri "sapık" olarak tanımlamakta ve homofobi eğilimli bir dil yazılmaktadır. Mart 2011'de RTÜK, Digiturk Salon 2'de 18 Şubat gecesi yayınlanan Sex and the City 2 adlı filmde yer alan eşcinsel evlilik töreni nedeniyle kanaldan savunma istedi. 2003 ve 2007'de İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından 24 lezbiyen ve biseksüel kadın ile yapılan bir araştırmada kadınların ve cinselliklerinin aileye ve değerlere (namus ve töre) tabii olduğu açıklandı. 2006 yılında İstanbul'da 393 eşcinsel ve biseksüel birey üzerinde Lambdaistanbul tarafından yapılan bir anket çalışmasına göre katılımcıların 268'i, yani %68'i eşcinsel ya da biseksüel olduğu için cehenneme gideceğini hiç düşünmemişken, 66'sı yani %17'si bunu geçmişte düşünmüş, kalan 59 kişiye tekabül eden %15'lik dilim ise hala düşünmektedir. Ankete katılanların %40'ı kendini istemediği heteroseksüel ilişkiler yaşamaya zorlamış, %37'si eşcinsel olup olmadığından nasıl emin olacağını bilemediği bir dönem yaşamış, %38'i kendi cinsinden insanlara karşı hissettiği duygunun cinsellikle ilgili olmadığını düşündüğü bir dönem yaşamış, %32'si cinsel yöneliminden dolayı cehenneme gideceği bir dönem, %31'i cinsel yönelimini düzeltilebilinecek bir şey olarak yaşadığı bir dönem, %31'i duygularının geçici olduğuna inandığı bir dönem yaşamış, %37'si cinsel yönelimini unutmaya çalışmış, %33'ü ise eşcinsel olduğunu bildiği insanlardan uzak durduğu bir dönem yaşamıştır. Ahmet Yıldız, 15 Temmuz 2008 tarihinde İstanbul'un Üsküdar ilçesinde nefret cinayeti kurbanı olmuştur. Babası Yahya Yıldız tarafından işlendiği iddia edilen cinayet, kimilerine göre Türkiye'nin ilk gey namus cinayetidir. Ahmet Yıldız cinayetten yaklaşık 1 yıl önce tehdit aldığı gerekçesiyle savcılığa ailesi hakkında suç duyurusunda bulunmuştur. Yıldız, 15 Temmuz 2008 gecesi dondurma almak için gittiği kafede saldırganı görerek otomobiline binip kaçmaya çalıştığı sırada 5 el atılan ateşten göğsüne isabet eden 3 kurşun nedeniyle ölmüş, kurşunlardan biri dönemin AK Parti'den milletvekili adayı olan Ümmühan Daraca'nın sol bacağını sıyırmıştır. 2009 yılında Trabzon il hakemi Halil İbrahim Dinçdağ, eşcinsel olduğu için meslekten ihraç edilmiştir. Gerekçe olarak Dinçdağ'a GATA'dan verilen askerliğe elverişli değildir (çürük) raporu gösterimiştir. Hakemin kimliğinin gizlenmesine dair mahkeme kararına rağmen, haber medyada "Trabzonlu hakem H.İ.D." şeklinde verildiği için kısa zamanda kimliği deşifre edildi. Bu cinayet sonrası Gökkuşağı Derneği Başkanı Öykü Evren tarafından yapılan açıklamada bu tarihe kadar Bursa'da beş yıl içinde yedi travesti cinayeti işlendiğini dile getirdi. == Hukuk TCK Türkiye'de Kaos GL derneği, Lambdaistanbul LGBTT Dayanışma Derneği, MorEL Eskişehir LGBTT Oluşumu, Pembe Hayat LGBTT Dayanışma Derneği, Piramid LGBTT Diyarbakır Oluşumu ve Siyah Pembe Üçgen İzmir Derneği'nin oluşturduğu LGBTT Hakları Platformu, Meclis İnsan Hakları Komisyonu'ndan anayasanın 10. maddesinin değiştirilmesine yönelik talepte bulunmuştur. Platform,

TCK

'nın 10. maddesinde yer alan "Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da bundan dolayı bir suç işleyen kimse, bu fiile ilişkin olarak yabancı ülkede hakkında mahkumiyet hükmü verilmiş bulunsa bile, Türkiye'de yeniden yargılanır." hükmüne "cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği" ibaresinin eklenmesini istemiştir. 2002 yılında ise Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan katıldığı bir televizyon programında “Eşcinsellerin de kendi hak ve özgürlükleri çerçevesinde yasal güvence altına alınması şart. Zaman zaman bazı televizyon ekranlarında onların da muhatap oldukları muameleleri insani bulmuyoruz” açıklamasında bulunmuştur.

Askerlik

Türkiye'de 20 ile 40 yaş arasındaki her erkeğin askere gitmesi zorunludur. TC Anayasası'nın 72. maddesinde ise "Vatan hizmeti, her Türk'ün hakkı ve ödevidir" ibaresi yer almaktadır. Türkiye'de eşcinsel erkekler, askerlikten men edilmektedir ki bu uygulamada, Kuzey Atlantik Paktı'nın (NATO) yegane; Avrupa devletleri içinde ise tek üyesidir. TBMM'deki görüşmenin ardından 30 Ocak 2013'te yasalaşan TSK Disiplin Kanunu ile “gayri tabii mukarenet” olarak damgalanan eşcinsel ilişki “suç” olarak kabul edildi. TSK Disiplin Kanunu'nun önceki halinde de “gayri tabii mukarenet” ifadesiyle damgalanan eşcinsel ilişki suç listesinde yer alıyordu. Askeri Ceza Kanunu'nun 153. maddesi kapsamında yer alan “eşcinsellik suçu” yeni TSK Disiplin Kanunu'nda olduğu gibi korundu. *

Askerlik

Kanunu'nda eşcinsellik: :* Alenen yani bariz ve açık biçimde eşcinsel olmak askerlik yapmaya engeldir. Ancak yine de bu durumun psikolojik test ve muayenelerle, çoğu kez de görsel kanıtlarla ispatlanması istenmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile birlikte artık askerlik muayeneleri aile hekimleri tarafından yapılacak. Yönetmelik ile getirilen “cinsel kimlik ve/veya davranış örüntülerinin kişilerin tüm yaşamlarında ileri derecede belirgin olma şartı eşcinsellerin pembe tezkere olarak bilinen askerlikten muaf belgesini almasıı zorlaştırmaktadır. :* Kişinin askerlik görevini ifa ederken askeri ortamda ilişkide bulunulması halinde "emre itaatsizlikte ısrar" suçu; eğer kendinden alt rütbede olan biriyle ilişki kurmuş ise "memuriyet nüfuzunu kötüye kullanma" suçu işlemiş sayılmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütünün ele aldığı bir raporda muafiyet isteyen eşcinsel erkeklerin, eşcinselliğe ilişkin mitler üzerine kurulu psikolojik ve anal muayenelere katlanmak zorunda kaldıkları ve bazen pasif partner olarak anal ilişkide çekilmiş fotoğraflarının göstermeye zorlandıkları belirtilmiştir. Muaf olma sürecinde anal muayene, ilişkinin fotoğrafla belgelenmesi, "Minnesota testleri ve çocukluk analizleri" gibi geçerliliği tartışmalı metotlar bulunmaktadır. Almanya'da yayımlanan 1 Kasım 2010 tarihli sayısının 113'üncü sayfasında Der Spiegel dergisi, yayımladığı bir makalede TSK'nın eşcinsellerden askerlik hizmetlerinden muaf tutulmaları için eşcinselliklerini fotoğraf ve görüntülerle belgelemelerini istediği, sonra da bu fotoğrafları arşivlediği, böylece TSK'nın "dünyanın en büyük porno arşivine sahip olduğu" şeklinde ifadeler yer aldı fakat TSK yaptığı açıklamada şunları da belirtti: "Eşcinsel olduğunu beyan edenlerden kesinlikle durumunu belgelemek maksadıyla fotoğraf veya görüntü istenmemektedir. Kişi fotoğraf veya görüntü getirse dahi bunlar askerliğe elverişlilik kararında dikkate alınmamaktadır. TSK’nın bu tarz fotoğrafları arşivlediği iddiası da kesinlikle doğru değildir." Emre Azizlerli'nin çektiği Türk ordusu ve geyleri konu alan ve BBC World'de yayınlanan Pembe Tezkere (The Pink Certificate) adlı belgeselde TSK'nin eşcinsellerin kimliklerini kanıtlamak zorunda oluşunu "küçük düşürücü sıkıntı çektiren bir iş" olarak ele alırken Türk ordusu hastanelerinin hala Amerikan Psikiyatri Derneği'nin 1968'den kalma belgelerini kendilerine rehber alarak homoseksüelliği bir hastalık olarak tanımladığı iddiasında bulunularak şu görüşleri ileri sürdü.

Eşcinsel evlilik

Türkiye Cumhuriyeti, hiçbir çeşit eşcinsel birlikteliğini tanımamakla birlikte ülke dışında yapılan evlilik ya da benzer tür birliktelikleri de tanımamaktadır. Türk Medeni Kanunu madde 134 Birbiriyle evlenecek erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvururlar. Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. diyerek evliliği kadın ve erkek arasında kısıtlar. Yeni Anayasa çalışmaları sırasında muhalefetteki BDP, evlilik politikalarında eşcinsel evliliği de içerecek bir serbestleşme çağrısı yaptı, ana muhalefet partisi CHP de bu düşünceye destek çıktı. Meclisteki en büyük parti AKP, başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın partinin kurulduğu 2002 yılında LGBT vatandaşlar için de tamamen eşit yasalar yapılması fikrini desteklediğini belirtmesine karşın öneriye karşı çıkmıştır. Türkiye'de cinselliğe yaklaşıma dair yapılan bir ankette, katılımcıların %3.6'sı eşcinsel evlilikleri desteklediğini belirtmiştir. == Tartışmalar == 2005 yılında Ankara Valiliği'nin kapatma istemiyle Kaos GL aleyhine açtığı dava, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, "Eşcinsel olmak ahlaksız olmak anlamına gelmez" gerekçesiyle Kaos GL lehine sonuçlanmış. Ardından ILGA genel sekreteri tarafından Recep Tayyip Erdoğan'a "Hükümetin başı olarak gey, lezbiyen, biseksüel ve transseksüel haklarının insan hakları olduğunu bizzat ve açıkça belirtmeniz arzu edilen bir şeydir" yazılı mektup gönderilmiş ancak mektup cevapsız kalmıştır. 29 Mayıs 2008 tarihinde mahkemece verilen Lambdaistanbul derneğinin kapatılması kararına tepki çekmek için basın açıklaması yapılmış ve toplantıya Mor ve Ötesi grubunun davulcusu Kerem Kabadayı ile BDP İstanbul milletvekili Ufuk Uras da katılmıştır. Uras, basın açıklamasında Anayasa değişikliği içerisinde LGBT haklarına da dikkat çekmiş, Farklı cinsel tercihler dendiğinde bir duvarla karşılaşıyorsunuz. Homofobinin nasıl bir sapkın yaklaşım olduğunu görüyoruz. Militarizmin izin verdiği kadar yaşam alanını asla kabul etmiyoruz. Özgürlükçü bir siyasete davet ediyoruz. Medyanın da cinsiyetci tavırlarının sorgulaması lazım. Kabullenilmiş çaresizliği kabullenmememiz lazım. Eşitlik her türlü özgürlüğün ön koşuludur. Farklı cinsiyetlerle ilgili düzenlemeler Anayasa değişikliğinde yer almalı. Bununla ilgili ilk adımın atılabileceğini düşünüyorum demiştir. Kabadayı, ise derneğin kapatılması kararını eleştirerek, Eğer ahlak aranıyorsa siyasi ve iş ahlaklarında aransın. Bacak aralarından kafalarını çıkarıp etrafa bakarlarsa daha iyi olacaktır. Bizim burada bulunmamız bir meydan okumadır demiştir. 2002-2013 yılları arası 58. Hükümet Sağlık Bakanı olarak görevini sürdüren Recep Akdağ, Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Aliye Kavaf'ın "Eşcinsellik hastalık, tedavi edilmeli" demesi üzerine Ayrıca Kavaf, birçok gazete yazarı tarafından eleştirilmiş, karikatür dergisi Penguen kapağında eşcinsellik üzerine sözleri karikatürize edilmiştir. CHP milletvekili Mehmet Sevigen, "Yarın savcılığa gidip hesaplaşalım. Bir tane gazeteci adı versin beynime kurşun sıkarım. Senin için de homoseksüel diyorlar, ne diyorsun? Yarın savcılıktan telefon tutanaklarımı alıp gözüne sokacağım senin." demiştir. Sevigen sözlerinin ardından Kaos GL'ye yaptığı açıklamada, ‘Maksadını aşan sözlerim için özür dilerim. Eşcinsel haklarına desteğim artarak devam edecektir. Çok üzgünüm.’ demiştir. == Özet tablosu == == Ayrıca bakınız == * Avrupa'da LGBT hakları * Türkiye'de insan hakları == İleri okumalar * * * * == Dış bağlantılar == * NTVMSNBC sokağa soruyor - Türkiye'de homofobi hakkında bir video * KAOS GL resmi sitesi * TimeOut İstanbul | Gey&Lezbiyen * Uluslararası Af Örgütü "Ne bir Hastalık ne de Bir Suç" Raporu (21 Haziran 2011)

Kaynaklar

Vikipedi

Türkiye'de Lgbt Hakları

TCK

Askerlik

Askerlik

Eşcinsel evlilik

Kaynaklar

Türkiye'de LGBT tarihi

LGBT hakları kuruluşları listesi

Avrupa'da LGBT hakları

Yunanistan'da LGBT hakları

Türkiye'de insan hakları

Almanya'da LGBT hakları

LGBT hakları aktivistleri listesi

Onur yürüyüşü

Türkiye'de Lgbt Hakları

Türkiye'de Lgbt Hakları Hakkında Detaylı Bilgi

TCK

Askerlik

Askerlik

Eşcinsel evlilik

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Türkiye'de LGBT tarihi

LGBT hakları kuruluşları listesi

Avrupa'da LGBT hakları

Yunanistan'da LGBT hakları

Türkiye'de insan hakları

Almanya'da LGBT hakları

LGBT hakları aktivistleri listesi

Onur yürüyüşü