Kavramsal gelişme
Bazıları topyekün savaş kavramını Çinli askeri dehası Sun Tzu ile birlikte ansa da, bu kavram genelde Carl von Clausewitz ile özdeşleşmiştir. Clausewitz aslında başka bir felsefi savaş kavramı olan mutlak savaş`la (hiçbir politik kısıtlaması olmayan savaş) ilgilenmiştir. Mutlak savaş ve topyekün savaş kavramları genelde karıştırılırlar. Christopher Bassford, National War College`da strateji profesörü, farkı şöyle açıklamıştır: "Clausewitz`in mutlak savaş kavramı daha sonraki bi kavram olan `topyekün savaş`tan farklıdır. Topyekün savaş I. Dünya Savaşı`nda Alman kuvvetlerinin kontrolünü elinde bulunduran General Erich Ludendorff`un fikirlerinin en tipik örneğidir. Topyekün savaş bu bakımdan politikanın, savaş sürecinde tamamen ikinci plana atılmasıyla karıştırılmıştır -Clausewitz`in reddettiği bir fikir- ve sadece iki seçenek vardır: Mutlak galibiyet, mutlak mağlubiyet."Christopher Bassford `` Clausewitz ve çalışmaları`` (No page cited)Gerçekte, Clausewitz`in tanımlamasını tersine çaviren ve I. Dünya Savaşı sırasında (ve 1935`teki kitabı "Total War"`da) ilk topyekün savaş tanımlamasını yapan General Erich Ludendorff`tur - politik ve sosyal sistemler dahil olmak üzere, bir savaşı kazanmak için tüm kaynakların seferber edilmesi.
19. yüzyılda kavramın kabulünü değiştirmek için birçok sebep mevcuttur. Ancak ana sebep sanayi devrimidir. Ülkelerin doğal ve kapital kaynakları arttığı için, bazı savaş biçimlerinin diğerlerine göre daha fazla kaynak gerektirdiği açık hale geldi.
Ayrıca, 19. yüzyılda savaş daha da makineleşmeye başladı. Bir fabrikanın, savaş durumunda normalden daha çok yapılacak işi olur. Fabrika bir hedef haline gelecektir, çünkü savaş sürecine katkıda bulunur. Tabi ki fabrikanın işçileri de birer hedef olacaktır.
Topyekün savaşın tek bir tanımı yok, ancak tarihçiler arasında I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı`nın buna örnek olduğu konusunda bir görüş birliği var. Tarihçilerin büyük bir çoğunluğu Amerikan İç Savaşı`nı bunu ilk örneği olarak kabul ederler,Digital History Civil War Guide``[1]`` ancak bazıları da Almanya`nın birleşmesini ilk kabul ederle. Kavram yavaş yavaş geliştiği için buna kesin bir cevap yoktur.
Tanımlar bu şekilde çeşitlenir, ama en tutulanı Roger Chickering`in ``Total War: The German and American Experiences, 1871-1914`` da yaptığı tanımdır: "Topyekün savaş benzersiz zorluğu ve büyüklüğüyle bilinir. Operasyonların yeri dünyanın her karışındadır; savaşın sınırı yoktur. Ahlağın bir önemi yoktur, savaşanlar modern ideolojilerin nefretlerinden ilham alırlar. Topyekün savaş sadece silahlı birliklere değil, bütün popülasyona ihtiyaç duyar. Topyekün savaşın en önemli noktası sivilleri geniş alanda, ayrım gözetmeden ve temkinli bir şekilde askeri hedefler olarak savaşa dahil etmektir."
Topyekün savaşta siviller de propaganda ile savaşa katılır. Propganda ile moral ve üretim hızı arttırılır. Ayrıca sivil yerlerde tüketime sınırlandırma getirilerek savaş için daha çok malzeme sağlanır.
Eski tarih
İlk belgelenen topyekün savaş, M.Ö. 431 ve 404 yılları arasında Atina ve Sparta arasında yapılan ve Tukididis tarafından anlatılan Mora Savaşı`dır. Önceleri, Yunan savaşları kısa ve dini bakımdan törenleştirilmiş bir şekildeydi. Hoplit birlikleri savaş alanında karşılaşırlar ve savaş bir gün içinde sonuçlanırdı. Ancak Mora Savaşı yıllarca sürdü ve diğer şehirlerin de katılmasıyla hemen hemen tüm kaynaklar savaş için harcandı. Milos adasında daha önce görülmemiş genişlikteki alanda halka zulmedildi, insanlar ya katledildi ya da köleleştirildi. Savaş Yunan dünyasını yeniden şekillendirdi, birçok bölge fakirleşti, büyük Atina gücünü kaybetti ve asla tekrar kalkınamadı.Otuz Yıl Savaşları da topyekün savaşa örnek gösterilebilir.http://www.historylearningsite.co.uk/military_developments_thirty.htm Bu savaş M.S. 1618 ve 1648 yılları arasında modern [2]]`nın sınırları içinde yapılmıştır. Hemen hemen tüm büyük Avrupa ülkeleri savaşa katıldı ve tüm ekonomilerini savaş için kullandılar. Sivil halk harap edildi. Sivil zaiyatı (açlık ve salgın hastalıklardan ölenler de dahil olmak üzere) yaklaşık olarak 25-30% civarında tahmin edilmekte. Germany - The Thirty Years` War - The Peace of Westphalia Otuz Yıl Savaşları Savaş boyunca ordular büyüdükçe büyüdü ve askerleri savaş alanında tutmak için ücret olarak ganimetler verildi.
18. ve 19. yüzyıllar
Fransız İhtilali
Fransız İhtilali topyekün savaşla ilgili bazı kavramları ortaya çıkarmıştır. Genç cumhuriyet kendini Avrupalı devletlerin tehtidi altında buldu. Çözüm, Jacobin hükmetine göre, milletin bütün kaynaklarını savaş gücüne dönüştürmekti - bu leví©e en masse`nin gelişidir. Milli Meclis`in 23 Ağustos 1793`teki emri Fransız savaş gücünün büyüklüğünü açıkça gözler önüne sermektedir:Şu andan itibaren, düşmanları Cumhuriyetin topraklarından atılana dek bütün Fransızlar ordunun emri altındadır. Gençler savaşacak; evli erkekler silah yapıp ordulara taşıyacak; kadınlar çadır, giyecek dikecek ve hastanelerde çalışacak; çocuklar ketenden sargı bezi dokuyacak; yaşlı erkekler meydanlara gidip savaşçıları cesaretlendirecek ve Cumhuriyetin öfkesini duyuracak.
Taiping Ayaklanması
Tí ipíng TiÄnguó`nun (太平天國, Wade-Giles T`ai-p`ing t`ien-kuo) (Kusursuz Barışın Cennet Krallığı) Qing hanedanı`ndan çekilmesiyle çıkan Taiping Ayaklanmasıyla (1850-1864) modern Çin`deki ilk topyekün savaş örneği görülmüş oldu. Tí ipíng TiÄnguó`nun hemen hemen tüm vatandaşları imparatorluğun güçleriyle savaşması için askeri eğitimden geçirildi ve orduya katıldı.Savaş sırasında iki taraf da diğerini kaynaklarından yoksun bırakmak istedi ve tarım alanarını yok etmek standart taktik haline geldi. Karşı tarafın direncini kırmak için ele geçirilen düşman şehirlerinden yüksek vergiler alındı ve katliamlar yapıldı. Bu savaşa siviller de katıldığı için ve iki taraf da sivillere de saldırdığı için topyekün savaştır. Savaşta 20 ila 50 milyon kişi öldü. Bunun anlamı bu savaş I. Dünya Savaşı`ndan, hatta rakamlar doğruysa II. Dünya Savaşı`ndan bile kanlı bir savaştı.
20. Yüzyıl
I. Dünya Savaşı
Avrupa`nın hemen hemen tamamı I. Dünya Savaşı için seferber olmuştur. Genç erkekler imalat işlerinden çıkartılıp yerlerine kadınlar çalıştırıldı. Sivil yerlerde tüketime sınırlama getirildi.Britanya`daki topyekün savaşın özelliklerinden biri de sivil halkın dikkatini savaşa çekmek için propaganda posterlerinin kullanılmasıdır. Posterler halkın ne yemeleri ve ne işle uğraşmaları konusundaki kararlarını etkilemek (kadınlar hemşire olarak veya mühimmat fabrikalarında işçi olarak kullanıldılar), ve savaşta ülkelerini desteklemelerini sağlamak için kullanıldı.
Neuve Chapelle Savaşı`ndaki başarısızlıktan sonra, İngiliz başkomutanı Mareşal Sir John French bu başarısızlığın nedeninin yeteri kadar top mermisinin bulunmaması olduğunu açıkladı. Bu 1915 Mermi Krizi`ne yol açtı ve Liberal Parti hükümeti düştü. Sonradan yine liberallerin baskın olduğu bir koalisyon oluşturuldu ve Lloyd George Cephane Bakanı olarak atandı. Bu İttifak kuvvetleri batı kanadında kalmayı başardığı sürece tüm ekonominin savaşa yönlendirileceği anlamına geliyordu.
Genç erkekler savaş için tarlalarını bırakınca, İngiltere ve Almanya`da yiyecek üretimi düştü. İngilizler bu yüzden, Almanya`nın sınırsız denizaltı gücüyle denizleri hakimiyeti altına almasına rağmen, daha çok yiyecek ithal ettiler ve tüketimine sınır koydular. İngiliz donanması Alman limanlarını bloklayark yiyecek ithal etmelerini önledi. Almanya`daki yiyecek krizinin kötüye gitmesi Almanya`nın 1918`da teslim olmasını hızlandırmıştır.
Türk Kurtuluş Savaşı
`nde Türk güçlerinin ileri atılımı] I. Dünya Savaşı`ndan yenik ülkeler arasında çıkan Osmanlı Devleti`nin topraklarının hemen hemen tamamı Sevr Antlaşması ile İtilaf Devletlerince paylaşılmaş durumdaydı. 1919-1922 yılları arasında gerçekleşen ve 11 Ekim 1922`de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile fiilen, 24 Temmuz 1923`te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona eren Kutuluş Savaşı`nda, tüm Türk halkı vatanını kurtarmak için savaşmıştır. Tekalif-i Milliye Emirleri bunu açıkça ortaya koymaktadır;tarihte on emir diye de bilinir.
- Her ilçede bir tane Tekalif-i Milliye Komisyonu kurulacak.
- Halk, elindeki silah ve cephaneyi 3 gün içinde orduya teslim edecek.
- Her aile bir askeri giydirecek.
- Yiyecek ve giyecek maddelerinin %40`ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra geri ödenecek.
- Ticaret adamlarının elindeki her türlü giyim eşyasının %40`ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra geri ödenecek.
- Her türlü makineli aracın %40`ına el konacak.
- Halkın elindeki binek hayvanlarının ve taşıt araçlarının %20`sine el konacak.
- Sahipsiz bütün mallara el konacak.
- Tüm demirci, dökümcü, nalbant, terzi ve marangoz gibi iş sahipleri ordunun emrinde çalışacak.
- Halkın elindeki araçlar aylık 100 km. askeri ulaşım yapacaklar.
II. Dünya Savaşı
sırasında A.B.D.`de yayımlanan bir poster"ARTIK SAVAŞTAYIZ
Her yönden savaşın içindeyiz
Her erkek, kadın ve çocuk Amerikan tarihinin bu en büyük girişiminin bir ortağıdır. Kötü ve iyi haberleri, yenilgileri ve zaferleri paylaşmalıyız-savaşın değişen geleceğini"]
Birleşik Krallık
Quote box |align=left |width=67% |quote="...1914`ten çok bariz bir fark daha var. Savaşan devletlerin tüm halkı savaşın içinde; sadece erkekleri değil, kadınları ve çocukları da. Her yerde cepheler görülebilir. Şehirlerde, sokaklarda siperler kazıldı. Bütün köyler takhim edildi. Bütün yollar kapatıldı. Ön cepheler fabrikaları kullanıyor. Tüm işçiler farklı silahlarla; ama aynı yürekle birer asker." |source=Winston Churchill radyoda, 18 Haziran ; ve Avam Kamarası 20 Ağustos, 1940:Winston Churchill `` The Few`` Churchill Merkezi | II. Dünya Savaşı`nın başlamsından önce, Birleşik Krallık I. Dünya Savaşı`ndaki tecrübelerine dayanarak her an yeni düşmanlarla savaşmak zorunda kalabileceğini biliyordu. Bu yüzden ülke ekonomisinin savaşa seferber edilmesine izin verecek bir yasa çıkarmaya koyuldu.Sadece tüketiciler için değil imalatçılar için de yiyeceklere ve diğer ürünlere tüketim sınırlaması konuldu. Böylece savaşa katkısız üretim yapan fabrikalarda savaş için gerekli olan şeylerin üretimi sağlandı.
Erkekler asker olarak yetiştirilirken kadınlar sivillere yardım etmek için, diğer gençler de kömür madenlerinde çalışmaları için eğitildiler.
Bombalamalarda büyük zayiatlar bekleniyordu, bu yüzden Londra ve diğer şehirlerde yaşayan çocuklar zorunlu olarak kırsal kesimlere dağıtıldılar. Uzun vadede, bu İngiltere`deki savaşın en büyük sosyal sonucudur. Çünkü bu sayede farklı sınıflardan yetişkinler ve çocuklar biraraya gelmiştir. Bu sadece orta ve yukarı sınıflarla gecekondularda ve sürekli çalışmak zorunda olan işçi ailelerin çocuklarını karıştırmakla kalmamış; aynı zamanda bu çocukların hayvanları ve kırsal yaşamı tanımasını sağlamıştır. Çocukların çoğu bu sayede ilk defa kırsal yaşamı görme fırsatı buldu.
Askeri taktikleri belirlemek için istatistiksel analizlerin kullanımıyla (sonradan yöneylem araştırması adını almıştır) önceden denenen herşey terkedildi. Bu çok güçlü bir yöntemdi fakat alışılagelmişe zıt taktikler belirtmeye başladığı zaman savaşı kısmen insanların dışına çıkardı. Ünlü fizikçi Patrick Blackett`in konvoyların en uygun boyutu ve hızı konusundaki çalışmaları ve İngiliz hava kuvvetlerinin Kammhuber Hattı`ndaki Alman hava savunmasını altetmek için geliştirdiği bombalama taktikleri, istatistiklerin doğrudan etkilediği çalışmalara örnek olarak gösterilebilir.
Almanya
Quote box |align=right |width=35% |quote="Soruyorum: topyekün savaş ister misiniz? Eğer kaçınılmazsa, şu an hayal edebileceğiniz her şeyden daha büyük ve daha radikal bir savaş ister misiniz?" |source=Ulusal sosyalist propaganda bakan Joseph Goebbels 18 Şubat 1943 Sportpalast konuşmasında | Aslında Almanya savaşa Blitzkrieg (Yıldırım Savaşı) konsepti altında başlamıştı. Joseph Goebbels`in 18 Şubat 1943`teki Sportpalast konuşması`na kadar da böyle devam etti. Örneğin, kadınlar silah altına alınmıyor veya fabrikalarda çalıştırılmıyordu. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi partisine göre kadınların yerleri evleriydi ve muhalifler üretimde kadınlara önemli yerler verseler bile bu görüşlerini değiştirmediler.Kısa savaş doktrinine bağlılık Almanlar için sürekli bir dezavantajdı; ne planlar ne de düşünce yapısı uzun süreli bir savaşa uymuyordu ve çok geç olana kadar da böyle kaldı. 1942`nin başında göreve gelen Alman silahlanma bakanı Albert Speer savaşa yönelik tüm üretimi millileştirdi. Onun zamanında silah üretiminde üç kez artış oldu ama 1944`ün sonuna kadar zirveye ulaşmadı. Sürekli büyüyen düşman bombalama güçlerinin verdiği zarara rağmen bunu başarmak, o yıllarda endüstrileşmenin seviyesini gösteriyordu. Çünkü Alman ekonomisi savaşın büyük bir bölümünde seferberlik altındaydı ve hava saldırıları karşısında sağlam kaldı. Savaşın ilk yıllarında sivil tüketim ve endüstride envanterler yüksekti. Bu, ekonominin bombalamalar karşısında rahatlamasını sağladı. Fabrika ve makineler çok fazlaydı ve tamamı kullanılmıyordu, bu sayede yıkılan fabrikaların yerlerini doldurmak zor olmadı. Antikomintern Paktı`na katılan komşu ülkelerden gelen yabancı işçiler, Wehrmacht`a (silahlı kuvvetler) katılan Alman işçilerin yerini doldurmak ve işçi sayısını artırmak için kullanıldı.
Sovyetler Birliği
Sovyetler Birliği`nin (SSCB) ekonomi sisteminin, ekonomiyi ve toplomu savaşa yönlendirebilecek bir yapısı vardı. Almanlar 1941`de SSCB`ye girince, fabrikaların ve işçilerin Urallar`ın doğusuna taşınmasına karar verildi. Sadece savaşa katkıda bulanabilecek fabrikalar doğuya taşındı.II. Dünya Savaşı`nın Avrupa sahnesi`nin doğu cephesinde 22 Haziran 1942`den 9 Mayıs 1945`e kadar sürekli savaş vardı. Burası asker, ekipman ve zayiat miktarı olarak tarihteki en büyük savaş sahnesiydi ve eşi görülmemiş acımasızlığı, yıkımı, sayısız ölümleriyle bilinir. Kilometrelerce uzunluktaki cephelerde milyonlarca Alman ve Sovyet birliği savaştı. Burası II. Dünya Savaşı`nın açık ara en ölümcül sahnesidir. Uzmanlar, Hitler`in ordularına karşı savaşarak ya da esir kampları ölen 8.7 milyon askerle birlikte, toplam 27 milyon Sovyet vatandaşının savaşta öldüğüne inanıyor. Milyonlarca sivil açlıktan, katliamlardan veya başka sebeplerden hayatını kaybetti. Liderler Sovyetlerin savaştaki kayıpları için yas tutuyor
Leningrad Savaşı`nda, yeni üretilen T-34 tankları fabrikadan çıktığı gibi, boyanmadan cepheye sürüldü. Bu SSCB`nin Büyük Vatanseverlik Savaşı`na bağlılığını ve hükümetin topyekün savaş politikasını nasıl uyguladığını göstermektedir.
Rus halkının daha iyi çalışmasını sağlamak için, komünist hükümeti insanların anavatanlarına olan sevgisini artırmaya çalıştı hatta Rus Ortodoks Kilisesi`nin yeniden açılmasına bile izin verdi.
Kayıtsız Şartsız Teslim Oluş
Quote box |align=right |width=35% |quote="Dresden mühimmat üretimin ve hükümetin merkezi, batıdan doğuya geçiş noktasıydı. Ama şimdi hiçbiri değil." |source=Hava Mareşali Arthur Harris, 29 Mart 1945:Longmate, Norman; ``The Bombers``, Hutchins & Co, (1983), ISBN 0-09-151580-7 Page 346 | Birleşik Devletler II. Dünya Savaşı`na girdikten sonra, Franklin D. Roosevelt Casablanca Konferansı`nda Müttefik Devletler`in hedefinin Mihver Devletleri Almanya, İtalya ve Japonya`nın kayıtsız şartsız teslim olmasını sağlamak olduğunu belirtti. Mihver Devletleri bu açıklamadan önce savaşı kaybettiklerini kabul etselerdi, şartlı bir ateşkesi görüşebilirlerdi.Mihver Devletleri teslim olduktan sonra, 1929`daki Cenevre Konvensiyonu`nun 63. ve 64. makalelerinde belirtildiği gibi, Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi`nde yargılandılar. Bu tip davalar genellikle yenilen devletlerin ülkelerinde, onların yasal sistemlerine göre yapılırdı. Bundan kaçınmak için, Müttefikler savaşın baş suçlularının savaştan sonra ele geçirildiğini, yani onların savaş tutsağı olmadığını, bu yüzden Cenevre Konvensiyonu`nun onları kapsamadığını öne sürdüler. Daha sonra Mihver rejimlerinin yıkılması, 1907`deki Hague Konvensiyonu`nun askeri işlerle ilgili hükümlerinin uygulanmasını engelledi.Ruth Wedgwood ``[3]``(PDF) Wall Street Günlüğü 16 Kasım, 2004
Soğuk Savaş Dönemi
II. Dünya Savaşı`ndan sonra daha güçlü ve yıkıcı silahlara sahip olmalarına rağmen hiçbir devlet bu derece büyük bir savaşa girmedi. Nükleer silahların kullanımı, II. Dünya Savaşı`nda olduğu gibi ülkelerin tamamen seferber edilmesi ve tüm kaynakların savaş için kullanılması yerine, savaşı birkaç saatte bitirebilir. Bu tip silahlar barış zamanlarında nispeten daha makul savunma bütçeleriyle üretildikleri için her yönden büyük devletlerin işine gelir.1950`lerin sonunda, batı dünyasıyla Sovyetler Birliği arasındaki ideolojik karşıtlık binlerce nükleer silah üretmelerine neden oldu. Buna sonradan Dehşet Dengesi dendi. Yani iki taraf da nükleer silahlara sahip olduğuna göre, eğer bir taraf saldırırsa diğer taraf da karşılık verecekti. Bu, dünyada yüz milyonlarca insanın ölümüne neden olabilir, ölmeyenler de sakat kalabilirdi.
Soğuk savaş döneminde, Süpergüçler birbirleri arasında çıkacak en ufak bir sıcak çatışmanın bile bir nükleer savaşı tetikleyeceğinin farkındaydılar. Bu yüzden birbirleriyle vekil savaş yoluyla savaştılar; yani küçük devletleri destekleyip birbirlerine karşı kışkırttılar. Kore Savaşı, Vietnam Savaşı ve Sovyet-Afgan Savaşı vekil savaşlara örnektir.
Soğuk Savaş Sonrası
Soğuk savaş sonrasındaki güvenli ortamda, sanayileşmiş devletler ordularını küçülttüler. Zorunlu askerliğin yerine gönüllülerden oluşan birlikler kuruldu ve büyük ordularla başa çıkabilmeleri için daha ağır bir eğitim altında iyice profesyonelleştirildiler. Ordusunun hacmine çok güvenen Rusya bile şu anda bu sisteme yönelmektedir.Günümüzde kalkınmış ülkeler topyekün savaş ihtimalinden uzaklar. Tüm ülkelerin ekonomileri birbirleri ile bağlantılı olduğu için, savaşmak ekonomileri de riske atmak anlamına gelir. Bu yüzden küresel ticaretin büyümesi, küresel istikrarın sağlanmasında önemli bir faktördür. Hatta rakip devletler bile birbirleriyle ticaret yaparlar, ve savaşarak kazanacaklarından fazlasını riske ederler. Örneğin, Çin ve A.B.D. Pasifik Asya`daki rakip güçlerdir. Ancak ikisin de ekonomisi diğerine bağlıdır ve birbirlerinin ekonomik başarılarının devamlılığından çıkar sağlarlar.
Ayrıca
Referanslar
ReflistSavaş
