Tasarım Süreci
1936 yılında genç mühendis Mihayil İlyiç Koşkin, Karkov`daki Komitern Fabrikasında baş tasarımcı olarak göreve başlar. Genç mühendisin işe başladığı sırada Sovyet ordusunun, modern tanklara karşı koyabilecek bir tanka olan ihtiyacı artmıştı. Koşkin`in çalıştığı fabrikanın tasarım bürosu o sıralar, BT tanklarının modernize edilmesi üzerinde çalışıyordu. 1937 yılının başlarında fabrika, BT tanklarının yerine geçecek yeni bir orta sınıf tankı tasarlamakla görevlendirildi. Bu tank önceki BT tankları gibi hem paletli hem tekerlekli olacaktı. Sovyet toprakları çok geniş olduğundan Kızıl Ordu, savaş doktrinini hızlı ve çabuk müdahale edebilecek mekanize birlikler üstüne kurmuştu. BT tankları da bu doktrinin bir parçası olarak arazide paletleri ile hareket edebiliyor, düzgün yollarda paletler çıkartılıyor ve tank, tekerlekleri ile yola devam ediyordu.1937 yılının Kasım ayında A-20 adı verilen ilk prototip ortaya çıktı. Ağırlığı 17,7 ton olan bu tank, 45mm`lik bir topla donatılmıştı. Zırhı o dönemdeki diğer Sovyet tanklarına göre daha kalındı ve çok eğimli tasarlanmıştı. Tankın şasesi BT tanklarının şasesinin biraz geliştirilmişiydi. Bir sonraki A-30 modelinde 76,2mm`lik topa geçildi.
Koşkin, tankın tasarım süreci boyunca, paletli ve tekerlekli bir tank tasarlamanın gereksiz olduğunu ve bunun tanka ek yük bindirdiğini savundu. Tekerlekli ve paletli bir tank, tasarım aşamasında da büyük sorunları beraberinde getiriyordu. İşin aslı pratikte Kızıl Ordu, tankları tekerlekli durumda çok az kullanıyordu. Bu sebeplerden dolayı Koşkin tamamen paletli bir tank tasarımının yapılmasını önerdi ve bu şekilde A-32 (sonraları ``T-32`` olarak anılacaktı) prototipi ortaya çıktı. Kızıl Ordu, Koşkin`in önerisini kabul etmekle beraber henüz tekerlekli-paletli tank projesinden vazgeçmiş değildi. 1939 yılının başında A-20 ve A-32 tanklarının tasarım süreci bitmişti. Yapılan testler sonucunda Koşkin`in önerdiği sadece paletli A-32 modelinin üretilmesine karar verildi. Ayrıca tankın zırhı daha da kalınlaştırılacak ve ateş gücü arttırılacaktı. Koşkin ve ekibi hemen çalışmalara koyuldu ve böylece zırhı kalınlaştırılmış ve ateş gücü arttırılmış T-34 tankları ortaya çıktı.
Zamanın zor şartları ve Alman cephesindeki kritik durum nedeniyle, hiç bir prototip olmamasına rağmen, T-34`lerin seri üretim için uygun olduğuna karar verildi. 1940 yılının Ocak ayında ilk T-34`ler üretildi, bu modellere ``T-34 06`` adı verildi. Koşkin ve ekibi Şubat ayı boyunca tankları test ettiler ve açıklarını kapatıp aynı yılın Haziran ayında seri üretime başladılar. Koşkin`in hastalanmasından dolayı son tasarımları yardımcısı Aleksandır Aleksandroviç Morozov yaptı.
T-34/76
[[Resim:Sloped armour weight illustration.svg|thumb|250px| Tanka dik gelen bir merminin katedeceği mesafe Eğimli zırhın kalınlığı Resimde görüldüğü gibi sağdaki eğimli zırhın kalınlığı(yeşil ok) soldaki dik açılı zırhdan(siyah ok) az olmasına rağmen tanka dik gelen bir merminin katedeceği mesafe (siyah ok) soldaki ile aynı.]]Seri üretime geçilmesinden 3 ay sonra yani Eylül 1940`da ilk tanklar tamamlanmış haldeydi. T-34`ler ilk başlarda çabuklukları, etkili zırhları ve çamurlu zor arazilerde gidebilen geniş paletleri ile göz doldursalarda bir çok eksikleri vardı. En önemli eksikliklerden birisi şanzıman sistemiydi. Şanzıman arızalarından dolayı bir çok tank muharebeye girmeden kaybedilmişti. Ayrıca sadece bölük komutanı tanklarının radyo sistemleri vardı. Zamanındaki tankların aksine sadece 4 mürettebata sahipti bu yüzdende tank komutanı aynı zamanda mermileri yükleme görevini de üstleniyordu. Tank komutanının, muharebeye odaklanmasını ve çevreye hakim olmasını engelleyen diğer bir unsur da tank komutanını dışarıya açılan bir kapağa sahip olmayışıydı (Model 43`de bu eksiklik giderildi). Ayrıca tankın optik sistemleri Almanlarınkiyle karşılaştırılınca çok düşük seviyedeydi bundan dolayı T-34`ler Alman tanklarını vurmak için çok yakınlarına girmek zorunda kalmışlardır.
1941-1942 yılları arasında Alman ordusunun elinde bulunan 37mm`lik PaK 36 ve 50mm`lik PaK 38 tanksavar topları, T-34`lere neredeyse hiç bir zarar veremiyorlardı. Bu yüzden Alman askerleri bu tanksavarlara "kapıyı tıklatan" adını takmışlardı. Çünkü tanksavardan yapılan ilk atış, kamufle edilmiş tanksavarın yerini belli ediyor ve en ufak bir zarar bile vermiyordu (sadece top kulesinin en alt tarafına yapılan şanslı vuruşlar ciddi zarar verebiliyordu). Çok acil durumlarda Almanların ünlü 88mm`lik uçaksavardan bozma tanksavar topu, T-34`lere karşı kullanılıyordu. 7,5 cm`lik KwK L/43 topuyla donatılmış Panzer IV F2`ler ortaya çıkmasıyla Almanlar, en azından ateş gücü bakımından, T-34 ile mukayese edilebilecek bir silaha sahip oldular.
T-34/85
T-34/76`ın savaş alanındaki ezici üstünlüğünü yavaş yavaş kaybetmeye başladığını gören Sovyet ordusu tankın ateş gücünü artırmanın bu eksikliği giderebileceğini düşünüyordu. Bunun için tanka yeni bir 85 mm`lik top takılacaktı. Hali hazırda Sovyetlerin elinde D-5T, LB-1, S-50 ve S-53 gibi bir çok 85 mm`lik top vardı. Kızıl Sormovo ve Ural Tank Fabrikaları, tankın üretimini üstlendiler. Ayriyeten Ural Tank Fabrikası, yeni T-34/85 için yeni bir top kulesi üretecekti (aslında bu topun KV-85`de kullanılması planlanmıştı). Yeni top kulesi öncekilerden daha büyük olduğu için ana gövdenin üstünde bulunan, top kulesinin gireceği, deliğin çapı 1420 mm`den 1600 mm`ye çıkarılmıştı.Gerekli testler yapıldıktan sonra tankın seri üretimine geçildi. İlk önceleri ana silah olarak S-53 topu düşünülsede, bu topların o sıralarda hazır olmaması sebebiyle ilk tanklarda D-5 topu kullanıldı. S-53`lerin eksikleri giderildikten sonra T-34/85`lerin standart topu haline geldiler ve SIS-S-53 adını aldılar. T-34`lerin muharebe alanındaki rakipleri Panther ve Tiger tankları, T-34`den daha kaliteli ve yüksek ateş gücüne sahip tanklar olsalar da T-34 müthiş sayı avantajı sayesinde her zaman üstünlüğü elinde bulundurmuştur. Savaş boyunca yaklaşık olarak 54.600 T-34 (yaklaşık 19.430 tanesi T-34/85) üretilmişken Almanlar sadece 6.000 adet Panther tankı üretebilmişlerdir.
Teknik Veriler
T-34/76 Model 41
| Fiziksel Özellikler | |
|---|---|
| | 26,5 ton | |
| | 6,68 m | |
| | 3,00 m | |
| | 2,45 m | |
| | ? | |
| | ? | |
| | 4 | |
| Performans | |
| | 500 BG V12 Dizel motoru | |
| | 58 km/s | |
| | ? | |
| Savunma Özellikleri | |
| | 20-70 (top kulesinde), 20-60 (ana gövdede) | |
| Ateş Gücü | |
| | 76,2mm`lik F-34 topu (70 mermi) | |
| | 2 adet DT makinalı tüfeği | |
T-34/76 Model 42
| Fiziksel Özellikler | |
|---|---|
| Ağırlık | 28,5 ton |
| Uzunluk | 6,68 m |
| Genişlik | 3,00 m |
| Yükseklik | 2,45 m |
| İç Hacim | ? |
| Zemine Basınç | ? |
| Mürettebat | 4 |
| Performans | |
| Motor | 500 BG V12 Dizel motoru |
| Hız | 55 km/s |
| Menzil | ? |
| Savunma Özellikleri | |
| Zırh | 20-65 (top kulesinde), 20-47 (ana gövdede) |
| Ateş Gücü | |
| Ana Muharebe Silahı | 76,2mm`lik F-34 topu |
| Yardımcı Muharebe Silahları | 2 adet DT makinalı tüfeği |
T-34/76 Model 43
| Fiziksel Özellikler | |
|---|---|
| | 30,9 ton | |
| | 6,75 m | |
| | 3,00 m | |
| | 2,45 m | |
| | ? | |
| | ? | |
| | 4 | |
| Performans | |
| | 500 BG V12 Dizel motoru | |
| | 58 km/s | |
| | ? | |
| Savunma Özellikleri | |
| | 20-70 (top kulesinde), 20-60 (ana gövdede) | |
| Ateş Gücü | |
| | 76,2mm`lik F-34 topu (100 mermi) | |
| | 2 adet DT makinalı tüfeği | |
T-34/85 Model 44
| Fiziksel Özellikler | |
|---|---|
| | 33 ton | |
| | 8,20 m (namlu dahil) | |
| | 3,02 m | |
| | 2,76 m | |
| | ? | |
| | ? | |
| | 4 | |
| Performans | |
| | 500 BG V12 Dizel motoru | |
| | 58 km/s | |
| | ? | |
| Savunma Özellikleri | |
| | 20-90 (top kulesinde), 20-60 (ana gövdede) | |
| Ateş Gücü | |
| | 85mm`lik ZiS-S-53 topu (60 mermi) | |
| | 2 adet DT makinalı tüfeği | |
Ayrıca Bakınız
}Kaynaklar
- The Illustrated Directory of Tanks of The World From World Wan I to The Present Day, David Miller, 2005, ISBN 0-86288-682-1
} }
