Türkçe Bilgi: Sisamlı Aristarkus

Aristarkus (Yunanca: Ἀρίσταρχος, Arístarchos; MÖ 310 – ca. MÖ 230) Yunanlı gökbilimci ve matematikçi, Sisam adasında doğdu. Evrenin merkezine dünyayı değil de güneşi koyan günmerkezlilik inanışının bilinen ilk savunucularındandı. Pisagordan ve Filolaos'dan etkilendi. Her ikisi de güneşi merkeze koymalarına rağmen, gezegenlerin diziliş sırası açısından Filolaos'dan farklı görüşlerde oldu. Onun astronomik fikirleri 1800 yıl boyunca geçerliliğini sürdüren Aristo ve Batlamyus'un yermerkezli teorileri karşısında rağbet görmedi ta ki Kopernik, Kepler ve Newton'un buluşlarına kadar. Aydaki Aristarkus Krateri'ne onun adı verilmiştir. Günmerkezlilik Günümüze kadar ulaşabilen Ay ve Güneş'in Büyüklükleri ve Uzaklıkları
isimli güneş merkezli evren modeline dayanan eser Aristarkus'a atfedilir.Bu çalışması, geometri bilgisi ile astronomi problemlerini çözme girişimidir.Gökbilimi hakkında burada yaptığı çalışmalar daha sonra Kopernik modeline temel oluşturmuştur. Kitabın orijinali kayıp olmasına rağmen Arşimet'in Kum Hesaplamaları kitabında Aristarkus'un başka bir çalışmasıyla ilgili Arşimet şunları yazmıştır: Aristarchus'a göre yıldızlar çok uzakta olmalıydı çünkü o dönemlerde gezegenlerin, yerküreye olan uzaklığını hesaplamada kullanılan bir yöntem olan ıraklık açısı yöntemine göre yıldızlar için görünen bir ıraklık açısı yoktu. Aslında yıldızlar o dönemde düşünülenden çok daha fazla uzaktaydılar çünkü yıldızsal ıraklık açısı sadece teleskop ile belırlenebilirdi. Yermezkezci model gezegensel ıraklık açısına uygun olarak yıldızsal açının neden gözlenemez olduğunu açıklıyordu.Yermerkezci yaklaşıma göre eğer dünya dönüyor olsa idi çok hızlı hareket etmeliydi ve üzerinde yaşayan canlılar bunu hissetmeleri gerekiyordu.Hatta Klaentes'e (Aynı çağda yaşayan Stoacıların lideri) göre Aristakrus'u suçlamak her Yunanlının bir görevi olmadıydı çünkü güneşin merkezde olduğu fikrini savunmak dinsizlik sayılırdı. Antik çağlarda onun günmerkezci evren modelini kabul eden ondan bir yüzyıl sonra yaşayacak olan Babilli gökbilimci Selevkoslu Selekus olacaktı. Ay ve Güneş'in Büyüklükleri ve Uzaklıkları Aristarkus “Ay ve Güneş'in Büyüklükleri ve Uzaklıkları” isimli çalışmasında o dönemlerde daha hiç bir gök cisminin boyutu bilinmediğinden uzaklık ve yarıçapları, yer yarıçapı cinsinden vermiştir. Ay’ın evrelerini takip etmiş buradaki gözlemlerinden Ay ve Güneş uzaklıkları oranını bulmuştur. Aristarkus, Ay’ın uzanım açısını 87° 08' ölçtü. Gerçekte Ay’ın uzanım açısı; 89°50' 30"dir. O tarihte sadece göz yardımıyla bu açıyı hesaplaması şaşırtıcıydı. Aristarkus’un yanılgısı, Yer atmosferinin kırılmasını gözönüne almamış olmasıydı.Aldığı bu açıya göre güneşin ayda 18-20 kere daha uzak olduğunu tahmin etti gerçekte güneş-dünya uzaklığı ay-dünya uzaklığının 400 katıdır. Aristarkus güneş ve ayın dünyadan hemen hemen aynı boyuttaymış gibi göründüklerini hesaba katarak çaplarının da dünyaya uzaklıkları oranında artacağını tahmin etti. Bu yüzden güneşin çapının ayın çapından 18-20 kat uzun olduğunu iddia etti. Ayrıca güneşin çapının dünyanın çapına oranını 7 de 1 olarak hesapladıysa da buran yaklaşık 109 da 1 birdir. Sonuç olarak Aristarkus doğru bir yöntem takip etmiş ancak yanlış gözlem ve hasaplamalar yapmıştır. Böyle olsa bile güneşin boyut olarak dünyadan büyük olduğu sonucuna varmış bununla beraber de mantık olarak dünyanın güneşin etrafında dönmesi gerektiği tezine ulaşmıştır * http://en.wikipedia.org/wiki/Aristarchus_of_Samos

Kaynaklar

Vikipedi

Sisamlı Aristarkus

Sisamlı Aristarkus Hakkında Detaylı Bilgi

Ay ve Güneş'in Büyüklükleri ve Uzaklıkları

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar