Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Teleskop

Kısaca: Gök cisimlerinin, daha büyük görüntüler şeklinde görülmesini sağlayan ve özellikle rasathanelerde kullanılan bir optik âlet. ... ...devamı ☟

teleskop
Teleskop

Gök cisimlerinin, daha büyük görüntüler şeklinde görülmesini sağlayan ve özellikle rasathanelerde kullanılan bir optik alet.

Teleskopun esas kısımları şunlardır : a - Objektif ödevini gören bir çukur ayna. b - Oküller, c - Objektifin verdiği görüntüyü oküler önüne getirmeğe yarayan bir düzlem ayna.Objektif, yıldızların görüntüsünü, odak düzleminde verir. Düzlem ya da küresel olabilen küçük yüzeyli bir ayna, bu görüntüyü oküllerin önüne getirir, oküller ise bu görüntüyü daha büyük bir açı altında görmemize yarar.

Dünyanın en büyük teleskobu Amerika'da Palomar Rasathanesinde bulunmaktadır. 1948 Mayısında açılış töreni yapılan bu teleskobun yapılışı, içinde yaşadığımız yüzyılın en harikalı işlerinden birini teşkil eder. Yapılışında çok emeği geçen Dr. Hale'in adını taşıyan bu teleskop aynasının açıklık çapı 5.08 m. ve odak uzaklığı 16.92 m. ve odak uzaklığı 16.92 m. dir. Yapılması 14 yıl sürmüştür.

Teleskop

Uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı bir rasathane cihazı. Uzaydaki cisimlerden yansıyarak veya doğrudan doğruya gelen, gözle görülen ışık, ultraviyole ışınlar, infraruj ışınlar, röntgen ışınları, radyo dalgaları gibi her türlü elektromanyetik yayınlar kainat hakkında bilgi toplamak için çok lüzumlu delillerdir. Bu deliller ya klasik manada optik teleskoplarla veya çok daha modern radyo teleskoplarla incelenir.

Aynaların ve merceklerin optik özellikleri İslam alimleri tarafından çok önceleri biliniyordu. Teleskopun ilk şeklinin tarifi Türk İslam alimi Ebü’l-Hasan (H.360-420) tarafından yapılmıştır. Ebü’l-Hasan, teleskobu uçlarında mercekler (adeseler) bulunan bir boru şekliyle tarif etmiştir. Bu konuda İslam bilginlerinin sayısız çalışmaları olmuş ve astronomi ilmi çok gelişmiştir (Bkz. Astronomi). Galileo’nin Avrupa’ya teleskopu tanıtmasıysa ancak 1609 yıllarında olabildi.

Teleskop yapı olarak objektif, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir. Objektif cinsine göre iki tür teleskop vardır. Uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynaya çarpıp, prizmadan geçtikten sonra göze geliyorsa bu türe yansımalı teleskop denir. Uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze geliyorsa bu türe de kırılmalı teleskop adı verilir.

Teleskopun gücü, topladığı ışık miktarıyla orantılıdır. Teleskopun objektif çapı büyüdükçe ışık toplama kabiliyeti artar. Mesela, 5 cm çaplı bir teleskop 0,5 cm çaplı gözbebeğine oranla (5/0,5)2 veya 100 kat daha çok ışık toplar. Teleskoplarda yansıma kayıpları olabileceği için bu miktar yüzde on kadar azalır. Astronomlar parlaklık farklarını logaritmik artan değerler şeklinde tarif etmişlerdir. Parlaklıktaki 100 kat fark, teleskop skalasında 5 değeriyle görülür. Karanlık gecede insan gözü ışık şiddeti 5 değerli yıldızı görebilir. Kaliforniya’daki Palomar Dağında bulunan Hale Teleskopu objektif çapı 5 metredir. Bu teleskop göze nazaran bir milyon kat ışık toplar.

Teleskopta teşekkül eden görüntünün netliği atmosferin menfi yönde etkisine bağlı olarak değişir. Teleskoptaki kararlılık 2 yay saniyesi için geçerlidir. Atmosfer şartları, bazan bu açıyı 0,25 yay saniyeye kadar düşürür. Bu durumda inceleme yapılan yıldız değil de yakınındaki yıldıza ait görüntüler kaydedilebilir.

Teleskopta görülebilecek bir cisim aşağıdaki formülle ifade edilir:

Yay derecesi= 2,5 x 106 x l / a

l radyasyonun dalga boyu ve a teleskop objektif açıklığıdır.

Teleskopun ışık toplama gücüyle büyütme gücü farklıdır. Teleskopun büyütmesi teleskop odak uzaklığının oküler odak uzaklığına oranıdır.

Gök cismini inceleyen teleskopun dünya dönüşünü takip edecek yukarı aşağı ve yana hareket etmesi için takip düzenleri vardır. Hareketlerin çok hassas olması gerekir. Atmosfer etkilerinin de hesaba katılarak teleskop konumuna hareket verilir. Teleskop hareketleri modern teleskoplarda elektronik devreler ve kompüter yardımıyla yürütülür.

Radyo teleskoplar yapı olarak optik teleskoplara benzer. Uzaydan gelen elektromanyetik yayınları alabilmek için 100 metre çapında antenler kullanılır. Anten, ışığın ayna vasıtasıyle odaklanması biçiminde elektromanyetik yayını, odakları ve çok hassas radyo alıcılarında yükseltilerek incelenmesine imkan tanır.

1983 sonlarında uzay ilim adamları uzun mesafeleri daha hassas görebilmek gayesiyle çok maksatlı uzay teleskopunu dünya etrafındaki yörüngesine oturttular. Uzay teleskopu, ışığı toparlayan 2,4 metre boyunda “Cassegrain” reflektörü yardımıyla ultraviole astronomisinde çığır açmıştır. Bu proje NASA (National Aeronautics and Space Agency) ile EAS (Europeau Space Agency)’nın ortak yapımıdır. Uzay teleskopunun faaliyete geçmesiyle: 1) Gözlemler yer yüzeyinden 500 km yükseklikten gece-gündüz devam eder. 2) Atmosferin yuttuğu bazı elektromanyetik radyasyonlarla ultraviole ve infraruj ışınların bir kısmı tespit edilir. Yer yüzünden en yüksek dağ tepesinden dahi bu radyasyonlar kaydedilmemektedir. 3) Atmosferin özelliği dolayısıyle cisimlere ait görüntülerin birbirine etkisi ortadan kalkar. Böylece küçük bir cisimden gelen ışığın teferruatlı incelenmesi mümkün olur.

Uzay teleskopu dört ana sistemden meydana gelir: 1) Teleskop, ışığı toplayıp cihazlar bölümüne gönderir. 2) Cihazlar bölümü, teleskoptan gelen ışığı analiz eder. 3) Jeneratör, güneş enerjisini elektrik enerjisine çevirerek teleskop ve cihazları besler. 4) Kontrol sistemleri, ısı ve elektrik kontrolunu yapar, dünya ile irtibat sağlar.

Uzay mekiği aracılığıyla yörüngeye yerleştirilen uzay teleskopunun çalışma süresi 15 senedir. Her 2,5 senede bir astranotlar trafından ara bakımlarının yapılması gerekmektedir. Büyük onarımlar için uzay mekiği aracılığıyla dünyaya geri getirmek de mümkündür.

Uzay teleskopunun cihazlar bölümü ilmi araştırmaların yapılmasına yarayan 5 cins cihazdan meydana gelmiştir: 1) Geniş sahalı gezegenler kamerası. Bu kameranın görevi gezegenler arası kozmik mesafelerin tespit edilmesi ve gezegenlerin fotoğraflarının çekilmesidir. 2) Zayıf görüntüler kamerası. Bu kameranın görevi 120 ile 700 nm (denizmili) dalga boyundaki ışıkları tespit etmektir. Bu ışıklar dünya yüzeyinden en kuvvetli teleskoplarla dahi görülemez. Bu cihaz böylece galaksilerdeki yıldızların mesafelerini tayin etmekte kullanılacaktır. 3) Zayıf görüntü spektrometre. Bu cihaz 70 nm dalga boyundaki ışıkları analiz eder. Aktif galaksi merkezlerinin fiziki ve kimyevi yapıları incelenir. 4) Yüksek güçlü spektrometre. Dalga boyu 110 ile 320 nm olan ışıkları analiz eder. Yıldızlararası gazların bileşimlerini ve fiziki durumlarını incelemeye yarar. Büyük kızıl yıldızlarda kütle kaybolmasının tespiti bu spektrometreyle yapılabilmektedir. 5) Yüksek süratli fotometre. Bu cihaz uzaydaki muhtelif ışık kaynaklarının şiddetini galaksi ışıklarından süzerek ölçmeye yarar. 120 nm dalga boyundaki ışıkları 1/1000 saniyede filitreliyebilir. Atmosfer böyle bir ölçüme hiçbir zaman müsade etmez.

teleskop

Sonsuzdaki bir nesnenin gerçek görüntüsünü, içbükey bir aynadan yapılmış merceğinin odak düzleminde veren ve gök bilimiyle ilgili gözlemlerde kullanılan optik aygıt, ırakgörür:
"Sanki teleskopla bakıyordum, o derece belirgin ve ışığı göz alan bir aydı bu."- R. H. Karay.

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin İngilizce karşılığı.
(das) n. telescope, optical device for making distant objects appear nearer and larger

teleskop

Türkçe teleskop kelimesinin İngilizce karşılığı.
[Teleskop (das) ] n. telescope, optical device for making distant objects appear nearer and larger n. telescope

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin Flemenkçe karşılığı.
telescoop

teleskop

( tele uzak, skopein gözetlemek) sonsuzdaki bir nesnenin gerçek görüntüsünü, içbükey bir aynadan yapılmış merceğinin odak düzleminde veren ve gökbilimle ilgili gözlemlerde kullanılın optik aygıt, ırakgörür.

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin Fransızca karşılığı.
n. télescope (m)

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin İtalyanca karşılığı.
n. telescopio (m)

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin İspanyolca karşılığı.
n. telescopio (m)

teleskop

Almanca teleskop kelimesinin Türkçe karşılığı.
i. teleskop (n)

teleskop

Türkçe teleskop kelimesinin Fransızca karşılığı.
télescope [le]

teleskop

Türkçe teleskop kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Fernrohr, Teleskop

İlgili konular

atmosfer ayna esa elektromanyetik galaksi galilei nasa objektif oküler rasathane

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

teleskop Resimleri

Teleskop
3 yıl önce

Teleskop, uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı, bir rasathane cihazıdır. 1608 yılında Hans Lippershey (Hollandalı...

Teleskop, Atmosfer, Ayna, ESA, Elektromanyetik, Galaksi, Galilei, NASA, Objektif, Oküler, Rasathane
Yansıtmalı teleskop
5 yıl önce

Yansıtmalı teleskop, aynalı teleskop veya reflektör teleskop, ışığı bir veya birden çok dışbükey ayna düzeni ile yansıtan ve bir görüntü oluşturan optik...
Hubble Uzay Teleskobu
3 yıl önce

Hubble Uzay Teleskobu (HUT), ismi Amerikalı astronom Edwin Hubble'ın anısına verilmiş; Nisan 1990'da STS-31 Görevi esnasında Uzay Mekiği Discovery tarafından...

Hubble Uzay Teleskopu, Metre, İnç, Kilogram, 1990, 24 Nisan, Avrupa Uzay Ajansı, NASA, Discovery, Kilometre, Deniz mili
Radyo teleskop
3 yıl önce

Radyo teleskop, elektromanyetik tayfın radyo bölgesindeki dalgaları yakalayıp kuvvetlendirerek gözlem yapmak için kullanılan çanak şeklinde antenlerden...

Radyo teleskop, Anten, Elektromanyetik tayf, Gökbilim, Radyo, Taslak
Optik teleskop
3 yıl önce

Optik teleskoplar esas olarak elektromanyetik spektrumun görünür ışık kısmından ışığı toplayan ve odaklayan teleskop çeşididir. Kullanım amacı bakılan...
James Webb Uzay Teleskopu
6 yıl önce

Teleskobu (İngilizce kısaltmasıyla JWST), eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanan bir kızılötesi uzay teleskopudur....
Spitzer Uzay Teleskobu
3 yıl önce

Spitzer Uzay Teleskobu (SST) (daha önceki adı Kızılötesi Uzay Teleskobu Tesisi, SIRTF), 2003 yılında uzaya gönderilen ve 30 Ocak 2020'de kullanım dışı...
Hale teleskobu
6 yıl önce

864889°B / 33.356306; -116.864889 Hale Teleskobu, Kaliforniya'daki Palomar Rasathanesi'nde bulunan bir teleskoptur. Teleskoba astronom George Ellery Hale'in adı...