Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Gezegen

Kısaca: Bir yıldızın etrafında dolanan ve kendisi yıldız olmayan doğal gök cisimlerine gezegen adı verilir. Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş'in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından bu tanıma uygun bulunmuş 8 gök cismini belirlemede kullanılır. ...devamı ☟

gezegen
Gezegen

Güneş sistemimizin sekiz gezegeni
Güneş sistemimizin sekiz gezegeni
Bir yıldızın etrafında dolanan ve kendisi yıldız olmayan doğal gök cisimlerine gezegen adı verilir. Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş'in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından bu tanıma uygun bulunmuş 9 gök cismini belirlemede kullanılır. Güneş Sistemi'nde, resmi olarak kabul edilen 'dokuz gezegen'den başka, bu cisimlerle boyut, yörünge ve fiziksel özellikler açısından aynı gruba konabilecek yeni gök cisimlerinin keşfedilmesi, bir yandan da başka yıldızların etrafında da Güneş Sistemi gezegenlerine benzer gök cisimlerinin dolandığının saptanması, 'gezegen' tanımının sınırlarının bulanıklaşmasına neden olmuştur.

Güneş Sistemi'ndeki gezegenler

Bilim dünyası, 1919 yılından bu yana gök cisimlerine verilen adlar konusunda hakem kabul edilen Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU)'nin yaklaşımı doğrultusunda Güneş Sistemi'nin 9 üyesini gezegen adıyla benimsemiştir:



Güneş Sistemi dışındaki gezegenler

1995 yılında Michel Mayor ve Didier Queloz tarafından 51 Pegasi adlı yıldızın çevresinde dönen bir gök cismi keşfedildiğinde, bu cismin 'gezegen' olarak tanımlanması uygun görüldü. 1995-2005 yılları arasında yapılan gözlemlerle, 100'ü aşkın değişik yıldız çevresinde dolanan 150'den fazla gezegen bulundu. Güneş Sistemi gezegenleri ile karıştırılmaması için bu cisimlere 'Güneş dışı gezegenler' veya Güneş Sistemi dışı gezegenler adı verilmektedir. Yine karışıklığı önlemek amacıyla, bu tür gezegenlerin yıldızları ile birlikte oluşturdukları sistemlere genel olarak gezegen sistemi ya da 'yıldız sistemi' adı verilmektedir. 'Güneş Sistemi' adı ise, yalnızca özel ad olarak Güneş ve uydularının oluşturduğu gezegen sistemini tanımlamada kullanılır.

Tarih boyunca gezegen kavramı

Elimize ulaşan tarihsel kayıtlar incelendiğinde, Türkçe'nin genç sözcüklerinden olan 'gezegen'in diğer dillerde uzun süredir var olan karşılıklarının, gökyüzünde yıldızların alışılmış hareketlerinden farklı davranışları ile dikkati çeken 'aykırı' yıldızlar için kullanıldığı görülür. Batı dillerinde gezegen kavramı Eski Yunan'da 'başıboş dolaşan' anlamında kullanılan planitis (πλανήτης) sözcüğünden türetilmiş sözcüklerle ifade edilmektedir. Yakın tarihe kadar Türkçe'de kullanılan Arapça kökenli seyyare sözcüğü de benzer anlam taşımaktadır. Türkçe gezegen sözcüğü de, bu yıldızların gökyüzünde diğer sabit yıldızların arasında 'gezinmelerinden' esinlenilerek türetilmiştir.

17.ci yüzyıla dek bilinen beş gezegen (Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn), insan kültürü ile tarih boyunca içiçe olmuş, çeşitli kültürlerde tanrılarla bağdaştırılarak mitolojinin, klasik elementlerle bağdaştırılarak felsefenin ve astrolojinin önemli bir parçasını oluşturmuşlardır. 17.ci yüzyılda Kopernik'in o güne dek yaygın olan yermerkezli görüşü sarsan kozmolojik devrimi ile güneşmerkezli evren anlayışının ağırlık kazanması sonucunda dünyanın da bir gezegen olduğu kabul edilmiş, böylece gezegen kavramı 'gökte başıboş dolaşan yıldız'dan günümüzdeki gökbilimsel anlamına oturmuştur.

18.ci yüzyılda keşfedilen Uranüs gezegenler listesine yedinci sırayla kolaylıkla eklenirken, 1801 ve 1802'de Güneş Sistemi'nin Ceres ve Pallas adlarını alan iki yeni üyesi bulunduğunda, küçüklükleri nedeniyle gezegen sayılmayarak Sir William Herschel'in verdiği asteroit tanımı içine alındılar. İzleyen yıllarda keşfedilen benzer niteliklerde yeni küçük gök cisimleri de bu kategoriye eklendiler. Böylece Titius-Bode yasasının öngördüğü şekilde Mars ile Jüpiter yörüngeleri arasında bir başka gezegen bulunması gerektiği sorunu çözümlenmiş oldu. Ancak bu kez Uranüs yörüngesindeki tedirginlik sorumlu yeni bir gezegen arayışı başladı. Bu sorunun yanıtını da 1846 yılında bulunan ve sekizinci gezegen olarak benimsenen Neptün getirdi. Güneş Sistemi içinde gözlenen tüm tedirginliklerin henüz keşfedilmemiş bir 'bilinmeyen gezegen' ile açıklanabileceği yaklaşımının bu şekilde meyvasını vermesi, 'gezegen avcılarını' cesaretlendirerek dokuzuncu gezegenin aranmasına başlandı. Ancak, giderek daha güçlü teleskopların yapılması, gökyüzünü inceleyen insan ve kuruluş sayısının artması, 19.yüzyıl sonunda astrofotografi tekniğinin ortaya çıkması gibi gelişmeler sayesinde önemsiz sayılacak gökcisimlerinin saptanabilir hale gelmesine ve yeni bulunan asteroit sayısının bini aşmasına karşın, 1930'da Plüton bulunduğunda neredeyse yüz yıl geçmişti. Bu uzun bekleyiş, Plüton'a dokuzuncu gezegen olma onurunu kazandırırken, açıklamasını da birlikte getiriyordu: yeni gezegen o ana dek bilinen en küçük gezegen Merkür'ün yarısından daha küçük çapta ve otuzda biri kütlesinde, aralarında Ay'ın da bulunduğu bir çok gezegen uydusundan daha küçük, üstelik alışılmadık bir yörüngede idi. Bütün bunlara karşın, en büyük asteroit Ceres'ten daha büyük olan ve Güneş çevresinde dönen dokuzuncu büyük gök cismi olan Plüton'un dokuzuncu gezegen sıfatı 20. yüzyıl sonlarına kadar tartışma konusu olmadı.

Hollandalı gökbilimci Kuiper tarafından kuramsal olarak ortaya atılan ve bugün Kuiper kuşağı olarak bilinen bölge, Güneş'ten 30-50 A.Ü (astronomi ünitesi-gökbilim birimi) yani yaklaşık 4,5-7,5 milyar km. uzaklıktaki alanı kaplar ve Güneş çevresinde dönen çok sayıda küçük gök cisminin bu aralıkta yer aldıklarına 1950'lerden bu yana inanılmaktadır. 1992 yılında, o ana dek Kuiper kuşağının bilinen tek üyesi Plüton gezegeni iken, 1992 QB1 geçici adıyla tanınan 'ilk Kuiper kuşağı cismi'nin bulunması ve bunu kısa sürede çok sayıda yenilerinin izlemesi ile bu yeni gök cisimi sınıfı bir kavram olarak netleşmeye başladı. Plüton'un bilimsel anlamda bu sınıfın bir üyesi olduğu gökbilim çevreleri tarafından kabul edilirken, hala bir gezegen olarak kabul edilip edilmeyeceği konusu popüler bir tartışma biçimini aldı. Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) 1999 yılında Plüton'un resmi olarak Güneş sistemi'nin dokuzuncu gezegeni kabul edildiğini ve bunun değiştirilmesinin düşünülmediğini açıklayan bir bildiri yayınlamak zorunda kaldı.

2002 yılında Plüton'un yarısı çapındaki 50000 Quaoar'ın, 2004'te ise neredeyse Plüton büyüklüğünde 90377 Sedna'nın keşfi, Plüton'un diğer Kuiper kuşağı cisimlerinden (Kuiper Belt Objects-KBO) fazla ayrıcalıklı olmadığını göstermesi bakımından önemli görüldü. 29 Temmuz 2005'de üç yeni Kuiper kuşağı cisimi daha bulunduğu açıklandı. Bunlardan 2003 UB313 adlı olanı, Plüton'dan daha büyük olması nedeni ile bazılarınca 10.cu gezegen ilan edilirken bir yandan da Plüton'un gezegen sıfatının gözden geçirilmesi tartışmaları yeniden alevlendi.

İlgili başlıklar



Linkler

  • http://www.iau.org/IAU/FAQ/PlutoPR.html Plüton'un statüsü hakkında 3 Şubat 1999 Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) bildirisi (İngilizce)
  • http://www.ciw.edu/IAU/div3/wgesp/definition.html Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından 'gezegen' tanımı-Şubat 2003 (İngilizce)


Kaynaklar

Vikipedi

gezegen

Türkçe gezegen kelimesinin İngilizce karşılığı.
adj. planetary
n. planet, globe

gezegen

güneş çevresinde dolanan, ondan aldıkları ışığı yansıtan gökcisimlerinin ortak adı, seyyare, planet.

gezegen

Türkçe gezegen kelimesinin Fransızca karşılığı.
planète [la]

gezegen

Türkçe gezegen kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Wandelstern, Planet
adj. planetarisch

gezegen

Güneş çevresinde dolanan, ondan aldıkları ışığı yansıtan gök cisimlerinin ortak adı, seyyare, planet.

gezegen

(Türkçe) Erkek ismi - Güneş etrafında dolanan, ondan aldıkları ışığı yansıtan gök cisimlerinin ortak adı.

İlgili konular

1 ceres 2003ub313 90377 sedna arapça asteroit astroloji ay (uydu) cüce gezegen dünya eski yunan

misafir - 7 yıl önce
Jüpiter in etrafında dönen irili ufaklı 63 adet uydu var.Ancak bunların en büyük olan 4 tanesi Galileo Galili tarafından el yapımı basit bir teleskopla 1610 yılında bulunmuştur. Bunlar İo,europe,Ganymede ve Callisto dur.Bu 4 büyük uydu ve özellikleri aşağıdaki gibidir. İo Uydusu: Katı bir uydudur.Ancak yüzeyinde çok aktif volkanlar bulunmaktadır.Aynı zamanda güneş sisteminde yüzeyinde en çok aktif volkan ve lav fışkırması olan uydudur.Jüpiter in etrafında 42 saat 27 dakika 33.5 saniyede dolanır. Europe Uydusu: 1610 yılında keşfedilen uyduda hayat olabileceği söylenmektedir.Gezegenin yüzeyi komple buzlarla kaplıdır.Jüpiter in etrafında dolanma süresi 3 gün 13 saat 13 dakika 42 saniyedir. Ganymede Uydusu: Jüpiter in en büyük doğal uydusudur.Aynı zamanda güneş sistemindeki en büyük doğal uydudur.Bu uydu Merkür den daha büyüktür.Yüzeyi katıdır.Ay yüzeyi gibi göktaşı çarpmalarının izini taşır.Jüpiter in etrafında dönme süresi 7 gün 3 saat 42 dakika 33 saniyedir. Callisto Uydusu: Güneş sisteminde üzerinde en çok krater bulunan gök cismidir. Dolanma süresi 16 gün 16 saat 32 dakika 11 saniye dir.Altaki uydu jüpiterin İo uydusudur.

RCMX Insert - 1 hafta önce
products are only best RCMX Insert carbide inserts Carbide Inserts - yet Carbide Milling Inserts they CCGT Insert look Cemented Carbide Inserts so amazingly beautiful, just like carbide drilling Inserts the originals from appearance tungsten carbide Inserts to function.The product high feed milling Insert are bta drilling more popular for their elegant and exquisite designs. Milling Inserts They easily hold forever-chic appeal.

TCMT Insert - 1 hafta önce
The clever thing china carbide inserts to do is to order your products right here through VCMT Insert this website. And you will be combining top-notch quality with a very accessible price.As a fashion CNC Carbide Inserts fan for APMT Insert a WNMG Insert trendy and stylish product, one of carbide Insert the product is cemented carbide wear pads a rare choice. Take parting tool Inserts Tungsten Carbide Inserts action and add one more jewelry to your valuable CNC Turning Inserts collection!

Carbide Milling Inserts - 1 hafta önce
We shares the passion for this industry in the most grooving Inserts manufacturers advanced way. We provide machining inserts and other products that steel Inserts match the ambitions and VCMT Insert goals of your apkt inserts company. carbide drilling Inserts We assures you indexable inserts Carbide Indexable Inserts that our machining inserts are deep hole drilling inserts milling Inserts tested carefully in quality, tungsten carbide Inserts repeatability, Carbide Inserts customer service, and production versatility.

SNMG Insert - 1 hafta önce
We cermet inserts can be common turning Inserts used for turning, milling, threading, and grooving. It is suitable to use for tungsten inserts price carbide drilling Inserts the vapor deposition method to CNC Carbide Inserts deposit a thin lathe machine cutting tools CCMT Insert layer Carbide Inserts and Tooling of precision inserts harder Tungsten Carbide Inserts materials on the surface of Cemented Carbide Inserts the blade to improve cutting performance.

surface milling cutters - 1 hafta önce
We lathe inserts are widely used for industrial deep hole drilling metal cutting RCGT Insert tools. You carbide insert manufacturers can purchase the cemented carbide wear pads best and latest tungsten long inserts lathe insert CNC Carbide Inserts on CNC Inserts China APKT Insert We Cemented Carbide Inserts for all TCMT Insert your metal cutting needs.

Indexable Inserts - 1 hafta önce
Moreover, we can produce various cutting Tungsten Carbide Inserts tools products carbide Insert quotation as carbide Insert per special requirements. grooving Inserts manufacturers We welcomes both, threading Inserts OEM and ODM carbide Insert customers. We tungsten long inserts have carbide wear inserts technical R&D personnel to snmg inserts help you, including high feed milling Insert 15 senior experts.

Coated Inserts - 1 hafta önce
Moreover, we can produce various cutting CNC Carbide Inserts tools carbide Insert products as tungsten long inserts per special requirements. WCMT Inserts We welcomes both, OEM and wnmg inserts ODM customers. We have technical R&D lathe machine cutting tools milling Inserts personnel to carbide round insert help you, CNMG Insert including 15 senior parting tool Inserts experts.

DCMT Insert - 1 hafta önce
We lathe machine cutting tools is Cutting Carbide Inserts tungsten carbide insert an Carbide Turning Inserts innovative manufacturer devoted to Tungsten Carbide Inserts providing effective and Tungsten Carbide Inserts efficient cutting tools. We have the most tungsten insert advanced and CNC Turning Inserts major equipment high feed milling Insert Tungsten Carbide Inserts to develop products.

APKT Insert - 1 hafta önce
We is an innovative manufacturer CNC Carbide Inserts devoted to providing effective and efficient cutting deep hole drilling Inserts tools. Carbide Inserts We have indexable inserts the most TNGG Insert advanced Lathe Carbide Inserts high feed milling Insert tpmx inserts and wnmg inserts major equipment to ccmg Insert develop products.

RCGT Insert - 1 hafta önce
Our product will cast iron Inserts help carbide wear inserts you improve your productivity, lessen tungsten brazing inserts your budget parting tool Inserts carbide insert stock in maintenance turning Inserts and repair. In selling vbmt insert machining inserts, We will make sure that you will get scarfing inserts enough threading Inserts WCMT Inserts profit in our products.

DNMG Insert - 1 hafta önce
We cermet inserts are a combination of turning Inserts price ceramic and metallic materials resulting in high abrasion CNC Carbide Inserts resistance indexable inserts Carbide Indexable Inserts TNMG Insert and DNMG Insert fracture resistance. The inserts consist tungsten insert holder Carbide Inserts and Tooling of a parting and grooving Inserts lot tungsten long inserts of great features and its service life tungsten guide insert glock is 4-7 times of traditional carbide tools.

APMT Insert - 1 hafta önce
For so many years, grooving Insert We VBMT Insert has been the most trusted manufacturer and distributor of carbide wear inserts machining inserts. carbide wear inserts Whatever you drilling Inserts suppliers need, we are to provide all the innovative solutions CNC Carbide Inserts you need. We can produce various Cemented Carbide Inserts products with your chosen designs and buy tungsten carbide inserts high feed milling Insert specifications. Our company carbide welding inserts accepts OEM and ODM.

Carbide Inserts - 1 hafta önce
We has carbide drilling Inserts perfect Cutting Carbide Inserts tungsten long inserts grooving Inserts manufacturers resources including strong milling Inserts factory R&D capability, buy tungsten carbide inserts high-tech machinery, apkt inserts modern Tungsten Carbide Inserts management systems, and an expert team. Milling Inserts We strictly built products as per ISO9001 standards. Our cermet inserts cutting tool are exported to countries around the world.

Cutting Tool Inserts - 1 hafta önce
We tungsten long inserts machining inserts will showcase your brand images and will increase your market. We created these products with the carbide Insert ability to withstand high Carbide Inserts temperatures during grooving Inserts manufacturers the machining process. We produce a variety of buy tungsten carbide inserts sizes and geometries of WCMT Insert CNC Carbide Inserts these products to fit with existing tool holders. Therefore, no matter RCGT Insert where you threading Insert use it, you can Carbide Inserts guarantee it perform and work better.

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Gezegen
3 yıl önce

tarafından gezegen olarak kabul edilen bazı gök cisimleri, mevcut gezegen tanımı altında artık gezegen olarak adlandırılmamaktadır. Batlamyus, gezegenlerin Dünya'nın...

Gezegen, 1 Ceres, 2003UB313, 90377 Sedna, Arapça, Asteroit, Astroloji, Ay (uydu), Cüce Gezegen, Dünya, Eski Yunan
Cüce Gezegen
3 yıl önce

cüce gezegen Plüton'dur. Astrojeologların cüce gezegenlere olan ilgisi muhtemelen farklılaşmış ve jeolojik olarak aktif gök cisimleri olarak gezegen jeolojisini...

Cüce gezegen, 2006, 2006 yeni gezegen tanımı, 24 Ağustos, Asteroit kuşağı, Astronomi Portalı, Ay (uydu), Ceres (cüce gezegen), Eris, Gezegen, Gökbilim
Yerbenzeri gezegen
6 yıl önce

Yerbenzeri gezegen (dünyasal gezegen ya da kayasal gezegen) terimi, yapısının büyük bölümü silikat kayalardan oluşmuş gezegenleri tanımlar. Bir yerbenzeri...

Yerbenzeri gezegen, 10 Ağustos, 2005, Akrep (takımyıldız), Asteroit kuşağı, Ay (uydu), Ceres (cüce gezegen), Cüce gezegen, Dağ, Demir, Dünya
Gezegen halkası
3 yıl önce

Gezegen halkası, gezegenlerin çevresinde bulunan halka biçimli katman. Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün halkaları olan gezegenlerdir. Güneş Sistemi'nin...
2006 yeni gezegen tanımı
6 yıl önce

2006 yeni "gezegen" tanımı, – Uluslararası Astronomi Birliği tarafından belirlenmiştir– yörüngesinin civarındaki ve üstündeki gök cisimlerini -yeterli...

2006 yeni gezegen tanımı, 2006 yeni gezegen tanımı
Alt gezegen
6 yıl önce

gezegenler. Bu terim ilk kez Kopernik tarafından kullanılmıştır. Merkür ve Venüs birer alt gezegendir. Üst gezegen İç gezegen Dış gezegen Yerbenzeri gezegen...

Alt gezegen, Gezegen, Güneş, Merkür (gezegen), Mikolaj Kopernik, Venüs (gezegen), Yörünge, Üst gezegen
Kırmızı Gezegen
6 yıl önce

Bunun üzerine bilim adamları Mars gezegenine koloni kurarak, oksijen üretimi için su yosunları ekmiş ve gezegeni yaşama elverişli hale getirmeyi amaçlamışlardır...
Gezegen sistemi
3 yıl önce

oluşabilir, ancak bir veya daha fazla gezegen içeren sistemler bir gezegen sistemini oluştururlar. Güneş, Dünya'yı içeren gezegen sistemi ile birlikte Güneş Sistemi...