|bayrak = Flag of Persia (1910).svg |bayrak_altyazısı = |bayrak_bağlantısı = |bayrak_türü =
|arma = |arma_altyazısı = |arma_bağlantısı = |sembol_türü =
|harita = Map Iran 1900-en.png |harita_altyazısı = Kaçar Hanedanı (1900)
|başkent = Tahran |sürgündeki_başkent = |latd = |latm = |latNS = |longd = |longm = |longEW =
|slogan = |ulusal_marş = |yaygın_diller = Farsça (resmi dil, saray kayıt dili, kültürel dil ve idari dil) ve Azerice(birincil saray dili) |din = Caferilik |para_birimi =
|yönetici1 = Ağa Muhammed Şah |yönetici2 = Ahmed Şah |yönetici3 = |yönetici4 = |yönetici_yılları1 = 1794-1797 |yönetici_yılları2 = 1909-1925 |yönetici_yılları3 = |yönetici_yılları4 = |yönetici_unvanı = Şah |vekil1 = |vekil2 = |vekil3 = |vekil4 = |vekil_yılları1 = |vekil_yılları2 = |vekil_yılları3 = |vekil_yılları4 = |vekil_unvanı =
|yasama_organı = |meclis1 = |meclis_türü1 = |meclis2 = |meclis_türü2 =
|istatistik_yılı1 = |yüzölçümü1 = |nüfus1 = |istatistik_yılı2 = |yüzölçümü2 = |nüfus2 = |istatistik_yılı3 = |yüzölçümü3 = |nüfus3 = |istatistik_yılı4 = |yüzölçümü4 = |nüfus4 = |istatistik_yılı5 = |yüzölçümü5 = |nüfus5 = |günümüzdeki_durumu = |dipnotlar = }}
Kaçar Hanedanı (Farsça: قاجاریه Ḳācārīye; 1794 - 1925), İran'da aslen Azerbaycan Türkleri olan Kaçar tayfasının kollarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yıllar arasında hükümü sürmüş devlettir.
Kaçar Konfederasyonu
Safevi Hanedanı altında asker teşkilatını oluşturan Türkmenlerden Kaçar boyları, 15. yüzyılda bugünkü Dağlık Karabağ'da göçebe hayatını sürdürüyordu. Ancak 17. yüzyılda sınır muhafızı görevi için Gürgan bölgesine Astarabad civarına gönderilmiştir.
Kaçar boyları, Develi kolu ve Koyunlu kolu başta olmak üzere iki koldan oluşan boylar birliği olup iki kol arasında güç mücadelesi yaşanmaktaydı. Bu mücadeleyi kazanan Koyunlu kolundan Muhammed Hasan Han, Afşar Hanedanı'nın kurcusu Nadir Şah'ın ölümünden sonra Gilan, Mazenderan ve Cürcan olmak üzere Hazar Denizi sahilini alarak Güney İran'da Zend hanedanını kuran Kerim Han Zend ile mücadele etmeye başlamıştır.
Kuruluş dönemi
Kerim Han Zend Kaçarların iç mücadelesinden istifade etmek için Muhammed Hasan Han'ın oğlu Ağa Muhammed'i Şiraz'daki sarayında tutsak alarak Develilere destek vermiştir. 1758'da Muhammed Hasan Han Koyunlu kolunun başına geçmiş ve Zend Hanedanı içinde yer almıştır.Ağa Muhammed, Kerim Han Zend'in ölümünden sonra 1779'da Şiraz'dan kaçmayı başarmış ve 1781'de Çarlık Rusyası'nı geri çevirerek Astarabad'da Develi kolunu yenerek Kaçar konfederasyonunu birleştirmiştir.
1796'de İran'ı birleştirerek başkenti Tahran olan Kaçar Hanedanı'nı kurmuştur.
Ağa Muhammed bir yandan Güney İran'daki Zend Hanedanı ile mücadele ederek öte yandan Kuzey İran'da hakimiyetini genişlemeye devam etmiştir. 1785'te Hazar Deniz sahilini elde etmiş ve merkezini Tehran'a taşımıştır.
1794'te Lütf Ali Han'ı esir alarak Zend Hanedanını yıkmış ve 1795'te Rusya'nın himayesini isteyen Gürcistan'ı fethederek üstünlüğünü kabul ettirmiştir. Tiflis'i aldıktan sonra Tehran'a dönerek 1796'da Şah olarak tahta çıkıp Ağa Muhammed Şah olmuş ve ardından Meşhed'i ararak ismen devam etmekte olan Afşar Hanedanı'nı tamamen yıkmıştır.
1796'te Çarlık Rusyası Gürcistan seferini hazırlamış fakat II. Kazalin'in ölümünden dolayı iptal edilmiştir. Rusya'nın güneye inişinden endişelenen Ağa Muhammed Şah, Buhara seferini iptal ederek Gürcistan'a doğru hareket etmiş ancak yolun ortasında 19 Haziran 1797'de suikastı sonucu öldürülmüştür.
Rusya ile mücadele
Ağa Muhammed Şah, çocukken kısırlaştırıldığı için çocuğu bırakmamıştır. Sadrazam İbrahim Karantar Şirazi Fars valisi Sultan Baba Han'ı getirerek Feth Ali Şah olarak tahta çıkarmıştır.1798'de Feth Ali Şah, Azerbaycan'da Sadık Han Şagagi, Güney İran'daki Muhammed Han Zend, öz kardeşi olan Hüseyin Kuli Han ile mücadele etmiştir.
1801'de Fars memurları ('Tacik')'nın güçünü azaltmak amacıyla sadrazam İbrahim Karantara Şirazi'yi azlederek idam etmiştir. Tebriz'e Veliaht Abbas Mirza'yı tayin ederek Azerbaycan'ı kontrol altında tutmaya çalışmıştır. Bundan sonra Kacarların veliahtları hep Tabriz valisi olmuştur.
1800'de Doğu Gürcistan Rusya'ya ilhak edilmiş ve bunu kabul etmeyen Kaçarlar ile Rusya arasında 1804'den sorna silahlı çatışmalar yaşanmaya başlanmış ve Birinci İran-Rusya Savaşı patlak vermiştir.
Kaçar ordusunu komuta eden Abbas Mirza ordunun ıslahat ihtiyacını hissederek Nizam-ı Cedid'i teşkil etmiştir. Abbas Mirza Aras Nehrini aşarak Erivan'ı elde etmiş ve savaşta üstünlüğü sağlamıştır. Bunun için 1810'de Rusya barış istemiş fakat Kaçarlar reddetmiştir.
1812'de Aslan Decu'da kesin yenilgiye uğradıktan sonra Britanya'nın aracılığıyla 13 Eylül 1813'te Gülistan Antlaşması imzalanmış ve Kaçarlar Gürcistan ve Kuzey Azerbaycan'ı kaybetmiştir.
Aynı dönemde Osmanlı ile de savaşmış ve Bağdat'ın kapısına dayanmıştır. Ancak yine Britanya'nın aracılığıyla Erzurum Antlaşması imzalanmış ve Kasr-ı Şirin Antlaşmasında belirtilen sınırlar tekrar onaylanmıştır.
Britanya'nın yarı sömürgesi
1836'de Feht Ali Şah'ın yaklaşık 100 çocuğundan Muhammed Şah tahta çıkmıştır. Bu dönemde Britanya güneyden İran'ı yarı sömürgesi yapmaya başlamıştır.İsmaililiğiin önderi Ağa Han isyanı ettiyse de bastırılarak Hindistan'a sığınmıştır. 24 Mart 1844'de Seyyid Ali Muhammed vahiyin indiğini ve kendisinin gayba eden imam olduğunu iddia ederek Babiliğini örgütlemeye başlamıştır. Babiler Kacarların siyasetini, mevcut Şiiliğini ve başta Rusya ve Britanya olmak üzere Avrupalıların sömürgeciliklerini eleştirmiştir.
1848'de Muhammed Şah öldüğünde Babiler isyan etmiş ve Nasreddin Şah Rusya'nın yardımıyla Babileri bastırmaya çalışmıştır. Babileri bastırmakla başarılı olan sadırazam Emir Kabir İran'ın ıslahatını başlatmış ancak 1852'de Nasreddin Şah tarafından öldürülünce ıslahat hareketi de sona ermiştir.
1870'da Kacar Hanedanının ekonomisi ifras etmiş ve Avrupalı yatırımcılara ekonomik ayrıcalık haklarını vermeye başlamıştır. Böylece İran, Rusya ve Britanya'nın yarı sömürgesi haline gelmiş ve dünya ekonomisinin de parçası olup dışarıdan ucuz malları girdikleri için İran'ın ekonomik gücü zayıflamıştır.
Britanya'ya gizlice tütün üretimi ve satışının 50 yıllık hakkını tekel olarak verilmiştir. 1890'de İstanbul'da çıkan Akhtar gazetesi tarafından bu ortaya çıkarılınca İran'da ulemalar ve bazariler 'Tütün Kıyamı' adlı protest hareketini başlatmış ve Kacar Hanedanı tütün ile ilgili ayrıcalık haklarını Britanya'dan geri almıştır.
Meşrutiyet devrimi
Kaçar Hanedanı Devletinin Şahları (1794-1925)
|
| İsim | Resim | Ünvan | Baba ismi | Hayatı | Tahta Geçme | Tahttan Ayrılma | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ağa Muhammed Şah | Şahenşah |  |
1742–1797 | 20 Mart 1794 | 17 Haziran 1797 | |
| 2 | Feth Ali Şah | Şahenşah | Hüseyin Kuli Han Kovanlı-Kaçar | 1772–1834 | 17 Haziran 1797 | 23 Ekim 1834 | |
| 3 | Muhammed Şah | Şah | Abbas Mirza Kovanlı-Kaçar | 1808–1848 | 23 Ekim 1834 | 5 Eylül 1848 | |
| _ | Mehdi-Ülya | Muhammed Şah'ın karısı | 1814-1888 | 5 Eylül 1848 | 5 Ekim 1848 | ||
| 4 | Nasreddin Şah | Şahenşah | Muhamməd Şah | 1831–1896 | 5 Ekim 1848 | 1 Mayis 1896 | |
| 5 | Muzaffereddin Şah | Şahenşah | Nasreddin Şah | 1853–1907 | 1 Mayıs 1896 | 3 Ocak 1907 | |
| 6 | Muhammed Ali Şah | Şahenşah ve Sultan | Muzaffereddin Şah | 1872–1925 | 3 Ocak 1907 | 16 Temmuz 1909 | |
| 7 | Ahmed Şah Kaçar | Sultan | Muhammed Ali Şah | 1898–1930 | 16 Temmuz 1909 | 15 Aralık 1925 | |
Kaçar Hanedani soyağacı
Galeri
Resim:Deevar qavam.jpg| Kaçar sanatından örnek Resim:SaabgheraniehPalace.jpg|Kaçar mimarisinden bir örnek Resim:An Early Painting of Fath Ali Shah.jpg|Feth Ali Şah'ın resmi (1798) Resim:Molla2.jpg|Şah'ın önüne çıkan Mollalar