Türkçe Bilgi: Zend Hanedanı

Saltanat Zêndiyah |yaygın_adı = |statü = |yönetim_biçimi = Monarşi |kuruluş_yılı = 1753 |yıkılış_yılı = 1794 |olay1 = Horasan dışındaki İran'ı işgal edişi |olay_tarihi1 = 1765 |olay2 = |olay_tarihi2 = |olay3 = |olay_tarihi3 = |olay4 = |olay_tarihi4 = |öncel1 = Afşar Hanedanı |bayrak_öncel1 = Nadir Shah Flag.png |resim_öncel1 = |öncel2 = |bayrak_öncel2 = |öncel3 = |bayrak_öncel3 = |öncel4 = |bayrak_öncel4 = |öncel5 = |bayrak_öncel5 = |ardıl1 = Kaçar Hanedanı |bayrak_ardıl1 = Flag of Persia (1910).svg |resim_ardıl1 = |ardıl2 = |bayrak_ardıl2 = |ardıl3 = |bayrak_ardıl3 = |ardıl4 = |bayrak_ardıl4 = |ardıl5 = |bayrak_ardıl5 = |bayrak = Zand Dynasty Flag.png |bayrak_altyazısı = |bayrak_bağlantısı = |bayrak_türü = |arma = |arma_altyazısı = |arma_bağlantısı = |sembol_türü = |harita = |harita_altyazısı = Zend Hanedanı |başkent = Şiraz |sürgündeki_başkent = |latd = |latm = |latNS = |longd = |longm = |longEW = |slogan = |ulusal_marş = |yaygın_diller = Farsça |din = Caferilik |para_birimi = |yönetici1 = Kerim Han Zend |yönetici2 = Lütf Ali Han |yönetici3 = |yönetici4 = |yönetici_yılları1 = 1750-1779 |yönetici_yılları2 = 1789-1794 |yönetici_yılları3 = |yönetici_yılları4 = |yönetici_unvanı = Şah |vekil1 = |vekil2 = |vekil3 = |vekil4 = |vekil_yılları1 = |vekil_yılları2 = |vekil_yılları3 = |vekil_yılları4 = |vekil_unvanı = |yasama_organı = |meclis1 = |meclis_türü1 = |meclis2 = |meclis_türü2 = |istatistik_yılı1 = |yüzölçümü1 = |nüfus1 = |istatistik_yılı2 = |yüzölçümü2 = |nüfus2 = |istatistik_yılı3 = |yüzölçümü3 = |nüfus3 = |istatistik_yılı4 = |yüzölçümü4 = |nüfus4 = |istatistik_yılı5 = |yüzölçümü5 = |nüfus5 = |günümüzdeki_durumu = |dipnotlar = }} Zend Hanedanı', 1750-1794 yılları arasında orta ve güney İran'ı yönetmiştir. Hanedan, Luristan'da Nadir Şah Afşar tarafından doğu İran'a sürülmüş fakat onun ölümünden sonra tekrar geri gelmiş bir boy olan Lurlar ya da Leklerin Zend aşiretinin başkanı Kerim Han tarafından kurulmuştur. Kerim Han ve Alimerdan Han Bahtiyari 1747 yılında Nadir Şah'ın ölümünden doğan karmaşa ve yönetim boşluğundan yararlanarak orta İran´ın yönetimini ele geçirmişlerdir. Daha sonra ikisi birlikte Safevi hanedanından olan bir şehzade seçerek kendileri için III. İsmail adında bir kukla hükümdar oluşturdular. Kerim Han askeri kumandan olmayı seçerken, Alimerdan Han sivil bir yönetici olmayı seçti. Bir süre sonra hem III. İsmail adındaki kukla hükümadarı hem de ortağı Alimerdan Han'ı bertaraf eden Kerim Han 1760 yılında kendi hanedanı, Zendi Hanedanı kurdu. Hiçbir zaman hükümdar sıfatını kullanmadı ve kendini Halkın Vekili olarak adlandırdı. Kerim Han devletinin başkentini Şiraz kenti olarak ilan etmiştir. Dışişlerinde Azerbaycan'da bulunan Azad Han'a ve Osmanlı Devleti'ne karşı sürdürdüğü politikilar Azerbaycan ve Basra'yı kendi yönetimi altına almasına yardımcı olmuştur. Yine de Nadir Şah'ın torunlarından birine Horasan'da özerk bir yönetici olarak kalmasına izin vermişse de baş düşmanı Kaçarlar ile mücadeleye hiç ara vermemiştir. Kaçarlar'ın önderi Muhammed Hasan Han Kaçar Kerim Han ve oğulları tarafından sonunda mağlup edilerek Şiraz'a tutsak olarak getirilmiştir. Dışişleri politikası olarak Kerim Han, Safeviler dönemindeki canlı ticaret yaşamını geri getirmek düşüncesi ile İngilizler'e Buşehr limanında ticaret yapmaları için bir merkez kurmalarına izin vermiştir. Bu İngiltere'nin Hindistan ile olan bağlantısını güçlendirmiş ve İngilizler'in İran üzerindeki etkisini arttırmıştır. Kerim Han'ın yaptırdığı önemli eserler Şiraz'da bulunan Vekil Kalesi, Velik Pazar ve birçok cami ile bahçedir. Ayrıca kendilerinden sonra işbaşına geçecek olan Kaçarlar'ın başkenti olacak Tahran'daki saray da Kerim Han tarafından yaptırılmıştır. Kerim Han´ın 1779'da ölmesinin ardından ülkede yaşanan boşluk ve karmaşa, ülkeyi düşmanlardan gelecek her türlü saldırıya açık hale getirmişti. Kendisinden sonra tahta geçen oğlu Ebu el-Feth ülkeyi yeterince iyi yönetememiş ve üvey amcası Zeki Han (Kerim Han'ın başkumandanı) tarafından yönlendirilmiştir. Ali Murad, Cafer Han gibi diğer hükümdarlarda Kerim Han'ın hükümdarlığı süresince izlediği politikayı yakalamakta başarısız olmuşlardır. Zend Hanedanı'nın en büyük düşmanları Kaçarlar'dı. Kaçarlar´ın önderi Ağa Muhammed Han, krallığın yıkılması için büyük çalışmalarda bulunuyordu. Sonuçta, 1879´da, Kerim Han´ın yeğenlerinden Lütf Ali Han kendini yeni kral olarak ilan etti. Lütf Ali´nin 1794'e kadar süren hükümdarlığının büyük bölümü Kaçarlar hanı ile savaşarak geçti. Fakat daha sonra bir savaş sırasında Kaçarlar'a tutsak düşerek Bam Kalesi'nde öldürüldü ve Zend Hanedanı yıkıldı. Zend Hanedanı'nın yönetiminde, Safeviler döneminde Osmanlı Devleti'ne kaptırılan bazı topraklar da geri alınarak ülke sınırları genişletilmiştir. Hanedanın kısa egemenlik dönemine karşın bu dönemde sanat alanında kayda değer eserler verilmiş, Zend sanatı doğmuştur. Kendilerinden sonra gelen Kaçarlar'ı sanat konusunda etkilemişler ve Kaçarlar'ın verdikleri eserler Zend sanatı'ndan esintiler taşımıştır. Çıkarlar doğrultusunda Zendlerin izlediği bir başka politika da kendilerini Hükümdar yerine Vekil'el Ro'aya - Halkın vekili olarak adlandırmalardır. Bu propagandayı yapmalarındaki amaçlardan biri de daha önce hüküm sürmüş olan Safeviler'in yaptığı gibi halktan bütünü ile kopuk bir hükümdar olmamak ve dönemin isteklerine karşılık vermektir. İran'da 1979 yılında yapılan İslami Devrim'in ardından adları yeni cumhuriyetçi hükumet tarafından ülkedeki cadde, sokak, anıt ve diğer topluma açık yerleden kaldırılmayan tek hanedandır. Zend Hanedanının hükumdarları Referanslar Ayrıca bakınız *Zend Hanedanı Hükümdarları listesi Dış bağlantılar * http://www.iranchamber.com/history/zand/zand.php * http://www.iranologie.com/history/history13.html * http://www.friesian.com/iran.htm#zand
Kaynaklar
Vikipedi

Zend Hanedanı

Kaynaklar

Kaçar Hanedanı

Kerim Han Zend

Zend

Ağa Muhammed Şah

Adil Şah

Afşar Hanedanı

Kerim Han Kalesi