Fatımi Halifesi | hüküm süresi = 934 – 18 Mayıs 946 | tam adı = Ebu'l-Kasım Muhammed el-Ka'im Bi-Emrillah | önce gelen = Ubeydullah el-Mehdi | sonra gelen = Ismail Mansur | hanedan = Fatımi | babası = Ubeydullah el-Mehdi | annesi = | doğum tarihi = 893 | ölüm tarihi = 18 Mayıs 946 }} Kaim, tam adı Ebu'l-Kasım Muhammed el-Kaim Bi-Emrillah (d.893- ö.18 Mayıs 946, Susa, Kuzey Afrika), 934-946 arasında Fatımihalifesi. Yaşamı İlk Fatımi halifesi Ubeydullah el-Mehdi'nin (hükümdarlığı 909-934) büyük oğluydu. 911'de veliaht ilan edildi. 912'de Kuzey Afrika'da Kitame kabilesinin başlattığı ayaklanmanın bastırılmasıyla görevlendirildi. Aynı yıl Trablus'ta çıkan ayaklanmayı da bastırarak kenti aldı. Temmuz 914'te Fatımi komutanı Hubase bin Yusuf'la birlikte Mısır'ı fethetmek üzere İskenderiye'ye girdiyse de Abbasi güçlerine yenildi. 919'daki ikinci girişimi de başarısızlıkla sonuçlandı. Babasının ölümünden sonra, kıtlık yüzünden ayaklanmaların baş gösterdiği bir dönemde tahta çıktı (934). İlk iş olarak, Mehdi'nin oğlu olduğuna öne süren İbni Talut'un başlattığı ayaklanmayı bastırdı. İbni Talut'u ortadan kaldırdıktan sonra komutanı Meysur'u güçlü bir orduyla Fas'a gönderdi (935). Hazırlattığı bir donanmayı Yakup bin İshak komutasında Avrupa kıyılarına gönderdi. Cenova alındı, Sardinya ve İtalya kıyıları yağmalandı (936). 935'te üçüncü kez Mısır'ı alma girişiminde bulundu. Ama Zeydun komutasında gönderdiği güçler, Ihşidiler tarafından ağır bir yenilgiye uğratıldı. Öte yandan Kuzey Afrika'da gittikçe güçlenen "Harici" önder "Ebu Yezid Mukhallad ibn Keyrad el-Nukkari",'Fatımiler Halifeliği'nin ordularını çeşitli savaşlarda yendikten sonra Kayrevan'ı ele geçirdi (942). Aynı yıl, kendi komutasındaki kuvvetler de Ebu Yezid'e yenilince, Mehdiye'ye çekilen halife, kenti kuşatan ayaklanmacılara karşı burayı başarıyla savundu. Kuşatmayı kaldırarak Kayrevan'a dönmek zorunda kalan Ebu Zeyid kuvvetlerini izlemeye koyuldu ve şiddetli savaşlardan sonra Tunus'a girdi (945). Ancak, son bir cabayla tüm güçlerini bir araya toplayıp karşı saldırıya geçen Ebu Yezid, onu Susa'da kuşattı. Uzun süren kuşatma sırasında hastalanan halife, oğlu İsmail el-Mansur'u ardılı atayarak öldü. Askerin savaş gücünü yitirmemesi için ölümü bir süre gizli tutuldu. Kaynaklar * Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki Kaim maddelerinden yararlanılmıştır.
