Flavius Claudius Iulianus ya da Julianus Apostata (Dönme Julianus) (d. 331 - ö. 26 Haziran 363) 361-363 yılları arasında Konstantin Hanedanı`na mensup Roma imparatoruydu. Kendisi son pagan Roma imparatoruydu ve imparatorluktaki çöküşü durdurmak amacıyla geleneksel ibadeti geri getirmeye çalışmıştır.
Felsefe çalışmalarından ötürü yaşadığı dönemde ve halefleri arasında Filozof sıfatıyla anılmıştır. Hıristiyan kaynakları ise Hıristiyanlığı reddetmesi Neoplatonizmin daha yeni bir biçimi olan Teurgia`ya geçmesinden ötürü kendisinden genellikle Dönme Julianus diye bahseder. Ayrıca bazen Didius Julianus`dan ayırt edebilmek için kendisinden II. Julianus diye de bahsedilir.
Yaşamı
İlk yılları
Julianus 331 yılında Konstantinopolis`te imparator Büyük Konstantin`in üvey kardeşi Julius Konstantin ve ikinci karısı Basilina`nın oğlu olarak dünyaya geldi. Baba tarafından büyük babası Batı Roma imparatoru Constantius Chlorus ve büyük annesi ise Chlorus`un ikinci karısı Flavia Maximiana Theodora idi. Anne tarafından büyük babası Caeionius Iulianus Camenius`du.
337 yılında Konstantin`in ölümünün ardından yaşanan kargaşada Julianus`un hırslı kuzeni II. Constantius kendini yegane imparator ilan edebilmek için Julianus`un ailesine karşı bir katliam başlattı. Constantius, kardeşleri II. Konstantin ve Constans, kuzenleri Julian ve Julianus`un üvey kardeşi Gallus dışında Constantius Chlorus ve Theodora`nın ikinci evliliğinden olanların öldürülmesini emretti. II. Constantius, Constans ve II. Konstantin her biri Roma topraklarının bir bölümünde olmak üzere ortak imparator ilan edildiler. II. Constantius, Julianus ve Gallus`un sıkı bir Aryanizm eğitimi almalarını sağladı.
Yaşamının geleneksel anlatımında Julianus`un erken psikolojik gelişimine ve eğitimine hatırı sayılır bir ağırlık verilir. Julianus anneannesi tarafından Bitinya`da büyütüldü. Yedi yaşında Nicomedia`nın Ariusçu psikoposu Eusebius ve hadım bir Got olan Mardonius tarafından eğitildi. Ancak 342 yılında Julianus ve üvey kardeşi Gallus Kapadokya`da sürgüne gönderildi. Julianus burada Hıristiyan psikopos Yorgo ile tanıştı. 18 yaşına geldiğinde sürgün sona erdi ve kısa bir süre Konstantinopolis ve Nicomedia`da oturdu.
351 yılında Aedesius`dan Neoplatonizm eğitimi almak üzere Anadolu`ya döndü. Atina`da bulunduğu dönemde iki Hıristiyan azizi Nazansos`lu Aziz Gregorius ve Caserealı Basileos ile tanıştı.
İktidara gelişi
II. Konstantin 340 yılında kardeşi Constans`a saldırdığı sırada öldü. Constans ise 350 yılında tahtına talip olan Magnentius`a karşı verdiği savaşta öldü. Bu durumda II. Constantius yegane imparator olarak kaldı. Desteğe ihtiyaç duyan II. Constantius, Julianus`un kardeşi Constantius Gallus`u 351 yılında doğunun Sezar`ı yaptı. Kendisi ise batıda Magnentius`un üzerine gitti ve aynı yıl onu yendi. Bir süre sonra 354 ylında Gallus idam edildi ve Julianus da kısa süreliğine hapse atıldı. Ancak Constantius`un doğuda Sasanilerle ile mücadele etmesi gerekiyordu ve bu yüzden hayatta kalan son erkek akrabası Julianus`a yöneldi. Julianus, Milano`da imparatorun huzuruna çağrıldı ve 6 Kasım 355`te batının Sezar`ı ilan edildi ve Constantius`un kız kardeşi Helena ile evlendi.İlerleyen yıllarda Julianus, Roma İmparatorluğu`na girmeye çalışan Germen kabileleri karşı mücadele etti. İlk Galya seferi sırasında 356 yılında ``Colonia Agrippinayı (Köln) geri aldı. Ertesi yaz büyük bir Roma zaferi olan Strazburg Savaşı`nda Alamanları yendi. 358 yılında Ren`in aşağısında Salian Franklarını yendi ve onları Toksandria`ya gönderdi. Galya`da bulunduğu sürede Julianus sivil meselelerle de ilgilendi. Galya ``praetorian prefect``i Florentius`un yaptığı bir vergi artırımını engelledi ve Galya Belçikası eyaletini bizzat kendisi yönetti.
Galya seferinin dördüncü yılında Sasani imparatoru II. Şapur Mezopotamya`yı işgal etti ve 73 günlük bir kuşatmadan sonra Diyarbakır`ı aldı. 360`ın Şubat ayında Constantius, Julianus`a Galya`daki askerlerini doğu ordusuna göndermesini istedi. Bu durum Petulantes lejyonundaki askerlerin ayaklanmasına, Paris`de Julianus`u imparator ilan etmelerine ve diğerlerinin sadakatini kazanmak için yapılan askeri bir harekata neden oldu. Haziran`dan Ağustos`a kadar Julianus Franklara karşı başarılı bir sefer yürüttü.
Yine Haziran ayında II. Constantius`a sadık kuvvetler Adriyatik kıyısının kuzeyindeki Aquileia şehrini ele geçirdi. Ardından şehir Julianus`a bağlı kuvvetlerce kuşatıldı. Ancak son vasiyetinde Julianus`u halefi olarak gösteren II. Constantius`un ölümüyle iç savaş tehlikesi ortadan kalktı.
İlk icraatlarından biri imparatorluk sarayının masraflarının azaltılmasıydı. Tüm hadım ağaları görevlerinden alındı. Constantius`un getirdiği gösteriş azaltıldı. Hizmetkarların ve muhafızların sayısı azaltıldı. Aynı zamanda ``magister militum`` Arbitio`nun gözetiminde Constantius`un bazı yandaşlarının işkence gördüğü ve öldürüldüğü Kalkedon mahkemesini kurdu.
Julianus ve din
Julianus, Hıristiyanlık`tan Theurgy`ye geçtiği için Hıristiyanlar tarafından "Dönme" olarak adlandırılır. Libanius ile aralarındaki mektuplaşmalarda belirttiğine göre Çocukluğunda Hıristiyanlık kendisine kuzeni hevesli bir Aryan Hıristiyan olan ve pagan inanıla sahip bir akrabaya tahammül etmesi söz konusu olmayan II. Constantius tarafından dayatılmıştı. A.H.M. Jones`un gözlemine göre "yalnız ve ıstıraplı çocukluğu sırasında aldığı Hıristiyanlık eğitimine şiddetle tepki gösteren Julianus tutkulu bir şekilde sanat, edebiyat ve Yunan mitolojisine ilgi duymaya başladı ve sevdiği her şeyi zararlı bir gösteriş olarak kınayan yeni dinden tiksinmeye başladı. Güçlü bir dini yaradılışı vardı ve teselliyi çağdaşı Neoplatonist filozoflarının öğrettiği panteist mistizmde teselli bulmuştu." Helenizme geçmesinden sonra ömrünü bu geleneği korumaya ve yeniden kurmaya adamıştı.`daki" target="_blank"> Julianus sütunu] Başa geçtikten sonra Julianus, Roma devletine eski gücünü kazandırmak üzere dini reformlar başlattı. Ayrıca Hıristiyan kilisesini Konstantin`in Hıristiyanlık`ın meşru hale getirmesinden sonra tapınaklardan yağmalanan zenginlikleri iade etmeye zorladı. Çoktanrıcılığa dayanan eski Roma inancının onarımını destekledi. Çıkardığı yasalar zengin ve eğitimli Hıristiyanları hedef alıyordu. Amacı Hıristiyanlık`ı yıkmak değil tıpkı 13. yüzyılda Budizmin Çin`de alt sınıflara itilmesi gibi dini imparatorluğun yönetici sınıfından uzaklaştırmaktı.
Julianus kamu görevlerindeki Hıristiyan psikoposların nüfuzunu azalttı. Kilisenin el koyduğu topraklar gerçek sahiplerine iade edildi ve psikoposlar devlet bütçesiyle bedava seyahat etme ayrıcalığını kaybettiler.
4 Şubat 362`de Julianus din özgürlüğünü garanti altına alan bir ferman çıkardı. Fermana göre hukukun önündeyasaların önünde tüm dinler eşitti ve Roma İmparatorluğu, Roma Senatosu`nun eyaletlerde hiçbir dini dayatmadığı eski dini çeşitliliğine dönmeliydi.
Julianus`un dini konumu tartışmaya açık bir konudur. İmparatorluğun erken dönemlerindeki kuralcı Roma mezhebinin gereklerini uygulamamıştır. Daha ziyade theurgy ve ``neoplatonizm`` ile özdeşleşen klasik felsefeyi uygulamıştır. Hıristiyan tarihçi Socrates Scholasticus`a göre Julianus, Eflatun ve Pisagor`un öğretilerine uygun olarak reenkarnasyon yoluyla kendisinin Büyük İskender olduğuna inanıyordu.
Hıristiyanların geçmişteki Roma imparatorları tarafından uğradığı zulüm Hıristiyanlığı güçlendirmekten başka bir işe yaramadığı için Julian`ın faaliyetlerinin çoğu imparatorlukta paganizmin yeniden inşasına karşı Hıristiyanların örgütlenme becerilerini baltalamak ve zayıflatmak üzere tasarlanmıştı.
Ölümü
363 yılının Mart ayında Julianus, kuzeni II. Constantius döneminde kaybedilen Roma şehirlerini geri almak amacıyla Sasani İmparatorluğu üzerine sefere çıktı.Sibylline kitaplarındaki bir kehanetten cesaret alan Julianus 90.000 kadar adamla Antakya`nın ötesine geçerek Sasani topraklarına girdi. Procopius`un komutasında 30.000 kişilik bir ordu Ermeni kralının destek güçleriyle biraraya gelmek ve Sasani başkentine kuzeyden saldırmak üzere Ermenistan`a gönderildi. Julianus, bir dizi şehri ele geçirip, Sasani askerlerini yenerek başarılı bir şekilde Roma ordusuna önderlik etti. Sasanilerin başkenti Tizpon`un surlarının önüne vardı ancak (Tizpon Savaşı) Sasani ordusunu yenmiş olmasına karşın Pers başkentini alamadı. Ayrıca Procopius da geri gelmemişti dolayısıyla Julian ordusunu güvenli Roma sınırları içine çekmeye karar verdi.
Geri çekilirken Julianus, Maranga yakınlarına Sasani ordusuyla yapılan başarılı bir muharebe sırasında 26 Haziran 363`te öldü. Az sayıda adamla, zırhsız biçimde geri çekilmekte olan orduyu takip ederken karaciğerinin alt kısmına ve bağırsaklarına saplanan bir mızrakla yaralandı. Yarası ölümcül değildi. Julianus özel doktoru Bergamalı Oribasius tarafından tedavi edildi. Orbaius`un elinden gelen her şeyi yaptığı anlaşılmaktadır. Bu tedaviye muhtemelen bağırsakları dikmek için yaranın şarapla ıslatılması da dahildi.
Libanius`un anlattığna göre Julianus kendi askerleri arasındaki bir Hıristiyan tarafından öldürülmüştü. Bu iddia Ammianus Marcellinus ve çağdaşı tarihçiler tarafından paylaşılmamıştır. Julianus`un yerine kısa süreliğine imparator olan Jovian geldi.
İddiaya göre son sözleri ``Vicisti, Galilaee`` ("Sen kazandın İsa") olmuştur ve güya bu şekilde ölümüyle Hıristiyanlık`ın imparatorluğun resmi dini olacağını anladığını göstermiştir.
Kaynak
- 25 Haziran 2007 tarihli İngilizce Vikipedi maddesi
- Meydan Larousse
başlangıç kutusu sıra kutusu| önce = Constantius II | başlık= Roma İmparatoru | yıllar= 361–363 | sonra= Jovian bitiş kutusu Roma İmparatorları
