Irak Türkmenleri, günümüz Irak Devleti`nin kuzey bölgelerinde yaşayan ve genellikle Türkçe dilini kullanan, ülkenin %8`lik nüfusunu oluşturan kesim.
Günümüzde Irak Türkmenleri`nin en büyük sorunu anayasada haklarının korunmaması ve yoğun olarak yaşadıkları Kerkük kentinin nüfus yapısının kürtleştirilmesi.
Irak`ta yaşayan Türkmenler mezhep olarak ikiye bölünmüş olmaları nedeniyle siyasi olarak birlik gösterememektedirler.
Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu sırasında ortaya konulan Misaki Milli sınırları aynı zamanda günümüzde Türkmenlerin yaşadığı coğrafyayı kapsamaktaydı.
Irak Türkmenleri, Irak`ta yaşayan Türklere 1959 yılından sonra, Irak Devleti tarafından Türkiye ile olan kan ve kültür bağlarını unutturmak için,resmi olarak Türkmen denilmiştir.
1918`de sona eren Birinci Dünya Savaşı`ndan sonra Türkiye`den koparılarak, Irak adı ile kurulan devletin vatandaşları olarak varlıklarını sürdüren Türklere, uzun yıllar Türkler diye söz edilmiştir.
Türkler, Lozan Konferansı sıralarında İngiliz heyeti tarafından da Türkmenler olarak ifade edilmişlerdi.Irak`ta cumhuriyet dönemini başlatan Abdülkerim Kasım yönetimi de, Türklerin Türkmen olduklarını, bu bakımdan Irak`taki Türk topluluğunun Türkiye değil, Orta Asya kökenli olduklarını göstermeğe çalışmış ve güya Irak`taki Türkmenlerin Türkiye ile olan soy ve kültür bağlarını böylece kesmeye çalışmışlardır.
Irak`ta İlk Türkler
Türklerin Irak`a ilk girişleri 674 tarihlerine kadar uzanmaktadır. Emevi Halifesi Muaviye tarafından Horasan`a gönderilen Ubeydullah bin Ziyad 20.000 kişilik ordusu ile Ceyhun Nehri`ni geçerek, Buhara`ya yönelir. Beykenti de geçen komutan Ubeydullah`ın Buhara`ya yaptığı saldırılar karşısında, Buhara prensesi Hatun1 emrindeki Türk kuvvetleri ile şiddetli çarpışmalardan sonra sulh yapmak zorunda kalır. Böylece Ubeydullah sulhtan sonra, yanına aldığı Türk askerlerini Irak`a götürerek, Basra`ya yerleştirir. Tarihi kaynaklar, Basra`ya yerleştirilen Türk askerlerinin 2000 kişi kadar olduklarını belirtmektedir.
Ayrıca ünlü oryantalist J. H. Kramers, "12. yüzyılda Kerkük civarının, başkenti Erbil olan Türk beyliği Begtekinliler`in idaresinde" olduğunu İslam Ansiklopedisi`nde belirtmek suretiyle, bölgedeki Türk varlığının Osmanlı Devleti`nden önceye dayandığını vurgulamaktadır.
İngiliz İşgali ve Türkmenler
Birinci Dünya Savaşı`nın sonunda, toprakları İngiliz işgaline uğrayan Musul, Kerkük ve Erbil Türkmenlerinin ileri gelenleri, istilacı güçlere karşı mücadele etmek için, hemen harekete geçmişlerdi. Anadolu toprakları üzerinde yürütülen Milli Mücadele`ye paralel olarak başlayan, bölgedeki hareketler, gücünü yine Anadolu`dan alıyordu. İlk olarak, İngilizlerin, halkı Osmanlı devleti aleyhine kışkırtmalarını önlemek için, acil biçimde önlemler alınmaya başlandı. İngilizlerin bölgedeki siyasi hakimleri, para vererek elde ettikleri bazı aşiret reislerini yanlarına çekmek için büyük gayret gösteriyorlardı. Buna karşılık, Türklerin ileri gelen liderleri, İngilizlerin bu gayretlerini boşa çıkarmak için, olağanüstü çaba harcıyorlardı. Bunların arasında Erbil Türklerinin çok sevilen ve sayılan din alimi Küçük Molla Efendi (1867-1943)`nin, halkı İngilizlere karşı mücadeleye davet eden ve işgalcilerin propagandalarına karşı uyanık olmağa yönelik konuşma ve sohbetleri, büyük etki yapıyordu.
Türkmen Nüfusu
Irak Türkmenleri, Irak`ın kuzeyinden itibaren Telafer, Musul, Erbil, Altunköprü, Kerkük, Tuzhurmatu, Kifri, Kara Tepe, Hanekin, Mendeli ve Bağdat`ın güney doğusunda bulunan Bedre`ye kadar uzanan bir şerit üzerinde yerleşmektedir. Türkmenlerin nüfusu, devletin asimilasyon politikası doğrultusunda hem gizli tutulmuş, hem de gerçeği yansıtmamaktadır.Halen %13 civarında nüfusa sahiptirler.
1958 yılında Bağdat`ta yayınlanan (The Iraqi Revolution 14 th July Celebrations Committee) adlı kaynağa ve 1987`de Londra`da Inquiry Dergisi`nde yayınlanan "The Forgotteen Minority:The Turkomans of Iraq " adlı makaleye göre 1957 yılında yapılan sayımda Irak` ta 600.000 Türkmenin yaşadığı belirtilmiştir. Bu kaynaklara göre Irak`ın % 8,94`ü Türkmen`dir. Daha sonra Irak`ta yayınlanan resmi kaynaklar ise Türkmenleri % 2 olarak göstermiştir. Türkmenlerin gerçek oranı % 13`tür. Irak`taki Türkmen nüfus bugün ise 2-2.5 milyondur.
Irak`taki Türk Mimari Eserleri
Irak`taki Türk Mimari Eserleri Liste
Kuzey Irak bölgesi
Kuzey ırak terimi ilk olarak 11. yüzyılda Selçuklular tarafından kullanılmıştır. Coğrafi anlamda, Kürtlerin yaşadıgı, Toros ve Zaros dağlarının kesiştiği, Yukarı Mezopotamya`yı da içine alan, Türkiye`nin Doğu ve Güneydoğusu, Irak`ın kuzeyi, Iran`ın Kordestan, Batı Azerbaycan, Kermanşah ve Loristan eyaletlerini tamamen veya kısmen kapsayan coğrafi bölgeyi tanımlamak için kullanılsa da Türkiye`de ülkeyi bölme amaçlı kişilerce de imalı olarak kullanılabildiği için Yargıtay`ın yakın zamanlarda aldıgı kararlara kadar, "Kuzey Irak" kelimesinin kullanılması ülkenin doğusunda bir bağımsızlık talebinin ifadesi olarak değerlendiriliyor ve koğuşturmaya tabi tutuluyordu.
Günümüzde Kuzey Irak Bölgesi, siyasi bir bölgenin sınırlarını çizmekten çok cografi-kültürel bir bölgenin sınırlarını çizmektedir.
Ayrıca bakınız
} }
