Hamal, Kangal

|harita = 

|harita boyut = 

|Köy Muhtarı =Derviş Ağatoprak

|websitesi = [2]

Tarihi

Hamal Köyü Tarihçesi 

   Orta Asya` dan göç eden Türkmen`lerden Badili Aşireti Musul yoluyla Anadolu`ya gelmişler. Ayvalı Deresi denilen, Gürün`e bağlı Eskihamal`a yerleşmişler. Burada ne kadar kaldıklarını bilmiyoruz. Orası dar iki vadi arası verimsiz bir yer. Halk tahılını satmak için kağnı arabalarıyla bir haftalık yolculuktan sonra Sivas` a gidip geliyor. Köyün bugünkü yerinde konaklıyorlar. Burası boş sulak bir yer. İşte bu sırada bu araziye yerleşmeye karar veriyorlar. Daha önce burası Mancılık Köyü Ermeniler` in elinde imiş. Eski Hamal dan on beş ev kalkıp buraya geliyorlar. Yerleşip çoğalıyorlar ve Yeni Hamal adını alıyor. Gelen kabineler akrabalık bağlarına göre çeşitli isimler alıyorlar: Kehalar, Geneciler, Kalaycılar, Çakırlar, Kazaklar, Hörçolar, Hacımollalar, Çolaklar, Kadılar, Velanlar, Hıştolar, Karamehmetler, Gücükveliler, Cerikanlılar, Sülüğünoğlu gibi kabineler yol bakımından ikiye ayrılır. Kelceler Purutlar diye bunlara yol gösteren murşitlerden biri Malatya Hekimhan`dan Merzime` den Bilgin Eyüp Dede, ikinci mürşitlerden biri Kayseri Yahyalı` dan Yusuf Dede. Bir de köyde müritleri olmayanlar var. Bunlar Kabaa Abdallar Darende Alvar Köyü nden gelenler. Bunların müritleri (talipleri) yok. Örnek: Cüneyit Dede gibi bu köyde yol görüş (Purutlarla Kelceler) arasında bir hayli sürtüşme olmuş, uzun zaman birbirlerine kız alıp vermemişler. Köye daha sonra dışarıdan bazı kabineler gelmişler. Hacıveli ,Göğceoğulları, Kelbektaşlar, karışık bir mozaik oluşuyor. Tahminen köyün kuruluşu 350-400 seneye yakındır. Daha önceleri Gürün e bağlı kalmış, daha sonra da Kangal ilçe olunca Kangal a bağlanmış. İlçeye uzaklığı 20 kmdir. Merkez köyü olarak ilçede hatırı sayılır, misafirperver olarak tanınır. Sosyal görüşlü olarak Atatürk`ün devrimlerini benimsemiştir. Köyün arazisi geniş düzlük ve sulaktır. Köyü ikiye bölen Tohma Çayı`nın kolu ırmak akmaktadır. Köyün tepesinde Köroğlu denilen, büyük bir mağara vardır. Eşkiyanın yaşadığı ve gelen gecen kervanlardan haraç aldığı söylenir. Dar boğaz olan Şuul` da Pianoğlu`nun yaşadığı söylenir. Köyümüzde bol linyit kömürü bulunmaktadır. Tahminen 50-52 yıllarında Yusuf ÇELİK bunun farkına varıyor. Çıkarıp işletmek istiyor, fakat başarılı olamıyor. Köylülere gelecekte köyün zenginleşeceğini insanların bununla ekonomik olarak rahatlayacaklarını söylemiş. İş alanı açılacağını bekleyen köylüler, termik santrallerin açılmasıyla hayvancılığın ve tarımın yok olduğunu gördüler. Köyümde ilk olarak üst düzeyde okuyan, öğretmen olarak benim. Bununla da gurur duyuyorum. Benden sonra okuma oranı çoğaldı. Bununla da gurur duyuyorum. 

Emekli Öğretmen 

Hüseyin TEMÜRER

Kültür

KIŞ YARISI KUTLAMALARI 

Köyde kış yarısı geldiği zaman; gençler gece çeşitli kılıklara (kadın, gelin, dede vb.) girer ve evleri dolaşarak oyunlar oynar ,  

bunun karşılığında da çeşitli bahşişler(un ,bulgur, para) alırlar.Alınan bu bahşişler gruptaki gençler tarafından ortaklaşa harcanır.  

KOÇ BIRAKMA  

Yaz gelince sürüden ayrı beslenen koçlar sonbahar mevsimi gelince özel etkinlikler ile sürüye katılır. 

Koçlar sürüye katılmadan önce çoban tarafından AŞI dediğimiz kırmızı boya ile süslenir.Böylece o yılın daha bereketli geçeceği düşünülür 

Bu etkinlik çerçevesinde sürüde koyunu olan herkes evde hazırladığı pasta börek ne varsa getirir meydanlıkta çobana ikram eder. 

Çoban da kendine biraz pay alır gerisini köylüye dağıtır a€¦ 

KIZ İSTEME  

Kız tarafına sebebi ziyaret önceden haber verilerek gidilir.Kız ve erkek tarafından birkaç hatrı sayılır kişiler de  

orada hazır bulunur.Allah ın emri Peygamberin kavli ile kız istenir.Kız anası (yengesi de olabilir) kızı ile başka bir  

odada yalnız olarak görüşür ve evet deyip demediği sorulur.Cevap olumlu ise nişan (şerbet) günü karara bağlanır. 

Başlık parası son 30-35 yıldan beri yoktur.Geline takılacak takı bazı aileler tarfından söylenebilir, ancak  

son yıllarda artık o da söylenmemektedir.(3 bilezik, 5 bilezik vs..gibi) 

Bu kız isteme olumlu sonuç verdikten sonra Alevi Dede si ile tekrar aynı tören gerçekleştirilir.Bu da imam 

nikahının söz kesiminden itibaren yapılması anlamına gelir. 

NİŞAN (ŞERBET İÇME) 

Kız tarafında gerçekleşen bu törenden önce oğlan tarafı kız tarafının belirlediği birkaç kişiye hediye alır.Geline ve  

ailesine de elbise , elbiselik gibi hediyeler alır.Kız evinde hazırlanan şerbet, çerez gelen misafirlere ikram edilir. 

Davul zurna eşliğinde eğlenceler yapılır. 

DÜĞÜN 

Oğlan evinde başlar düğün merasimi.Genelde Cuma günü başlar, Pazar akşamı sona erer.Her iki tarafta eş dost akraba 

ve komşuları OHUNTU (anlamını öğrenmek için hamalca sözlüğe bakınız) dağıtarak düğüne davet eder. 

Bazı yakın akrabalara davetiye yerine elbiselik verirler. 

Oğlan ve kız evinde düğün yemekleri hazırlanır.İçli köfte, kavurma (veya haşlama et) en baş düğün yemeğidir.Düğün evine  

bayrak asılır.Bunun nedeni ise bayrak milleti temsil eder, milleti oluşturan en küçük birim ise ailedir, ve düğün bir aile  

oluşmaktadır.Uzak yerlerden gelen misafirler, komşular tarafından konuk edilir, Komşular gelen kişileri paylaşırlar. 

O misafirin yemesi içmesi yatması gibi işleri o komşu üstlenir.Böylece düğünevine hem maddi hem de manevi destek sağlanmış olur. 

Pazar günü sabahtan kız evine gelin getirmeye gidilir.Bu gelin getirmeye giden gruba YENGE denir.Kız evinde yemekler yenir, 

ve sadece kadınların katıldığı KIZ ÖVMESİ (gelin ağlatma) merasimi yapılır. 

KIZ ÖVME (GELİN AĞLATMA) TÜRKÜSÜ 

Çattılar çatma taşını 

Kurdular düğün aşını 

Çağırın kızın gardaşını 

Kız anam kınan kutlu olsun 

Şirinim ağzın tatlı olsun. 

Sandık içinde balası 

Kağıt içinde kınası 

Hani bu kızın anası 

Kız anam kınan kutlu olsun 

Şirinim ağzın tatlı olsun. 

Kız baban şehre vardı mı? 

Sana al yeşil aldı mı? 

Kız gardaşın gayil oldu mu? 

Kız anam kınan kutlu olsun 

Şirinim ağzın tatlı olsun. 

Biner atın iyisine 

Sürer yolun kıyısına 

Çağırın bu kızın dayısını 

Kız anam kınan kutlu olsun 

Şirinim ağzın tatlı olsun. 

Atladı geçti eşiği 

Sofrada kaldı kaşığı 

Hani bu evin yakışığı 

Kız anam kınan kutlu olsun 

Şirinim ağzın tatlı olsun. 

Türkü kaynak:Hasan ALP Köyümün Değerleri S:60-61 

Gelin övmeden sonra kız artık evden çıkacaktır.Tabi bu iş te sanıldığı gibi kolay olmaz.Gelinin kardeşlerinden biri çeyiz sandığına oturur ve 

bahşiş almadan kalkamz.Sadığı vermez.Damat gelir ve erkek kardeşe istediği bahşişi verererk sandığı alır. 

Çeyiz yüklenmeden önce bir katip tarafından çeyizde olan eşyalar not edilir.Gelin oğlan evine doğru giderken gençler yollara barikatlar kurarak 

SAMEN YOLU keserler.Damat bu kişilere bahşiş verir ve yolu açtırır.Halaylar çekilerek oğlan evine gelinir.Ama gençler bu seferde DAMADI 

KAÇIRIRLAR ve sadıçtan bahşiş isterler.Damadı kaçıranlar bahşiş alsalar bile hemen geri vermezler.çeşitli oyunlar (döşek oyunu)  

oynarlar.Bu arada oğlan evinde yemek yenir ve TEŞ (Takı) merasimi yapılır.Zarfın içine konan hediyeler düğün sahibine verilir.