Türkçe Bilgi: Cemal Azmi Bey

Mehmet Cemal Azmi Bey (d. 1868, Arapkir - ö. 17 Nisan 1922, Berlin), Osmanlı devlet adamı. I. Dünya Savaşı sırasında olağanüstü sivil ve askeri yetkilerle Trabzon valisi olarak görev yapan Cemal Azmi; savaştan sonra kurulan mahkeme tarafından Trabzon’da Ermeni kırımı yapmaktan suçlu bulunup idama mahkum edilmiş ve Ermeni komitacıların düzenlediği bir suikast sonucu Berlin'de öldürülmüştür. Tartışmalı bir kişilik olan Cemal Azmi Bey, bir yandan Trabzon valiliği döneminde binlerce Ermenilerin boğulmasindan sorumlu tutulmakta ve "Trabzonin kasapi" olarak anılmakta iken bir yandan da Rus donanmasının şehri bombalamasına karşı durmuş, Türk ordusuna erzak sağlamak ve Türk ahaliyi Ermeni çetelerin saldırılarından korumak için büyük çaba göstermiş bir Ermeni terörü kurbanı olarak görülür. Yaşamı 1868 yılında Arapkir’de dünyaya geldi. Babası defter-i hakani (Tapu dairesi) müdürlerinden Osman Nuri Bey, annesi Gülsüm Hanım’dır. Arapkir’deki ilk tahsilinden sonra öğrenimine İstanbul’da devam etti .1891’de Mülkiye Mektebi’nin yüksek kısmını bitirdi ve öğretmenliğe başladı. Elaziz İdadisi’nde öğretmenlik, Şam Islahhanesi’nde mektep müdürlüğü yaptıktan sonra Suriye Vilayeti maiyet memurluğunda kaymakamlık stajı yaptı. 1896-197 arasında Suşehri , Ustrumca, Avrethisar, Kosova Merkez kazası kaymakamlıklarında bulundu. Kosova Merkez Kazası kaymakamlığı sırasında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu. Ruslar’ın Erzurum'u işgal etmesi üzerine 17 Şubat 1919’da Trabzon’u Rum Metropolit Hrisontos’a teslim ederek şehri terketti, vilayet erkanı ile birlikte o zaman bir ilçe merkezi olan Ordu'ya yerleşti.

Valilik Sonrası

İşgalci İtilaf Devletleri tarafından tutuklanmak isteyince ülkeyi terketti, ailesiyle Berlin’e yerleşti. Berlin’de küçük bir dükkan açarak tütün ticareti ile uğraştı. 21 Mayıs 1919’da sonuçlanan davada suçlu bulunup gıyabında idama mahkum edildi.

Öldürülmesi

Cemal Azmi Bey’in ismi, 1919’da Erivan’da toplanan Batı Ermenileri İkinci Kongresi'nde öldürülmesine karar verilen kişiler arasında yer alıyordu. 17 Nisan 1922’de Berlin’de “Nemesis” adlı Ermeni örgütün fedaileri tarafından İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ileri gelenlerinden Dr. Bahattin Şakir Bey ile birlikte ailesinin gözüönünde öldürüldü. Mezarı, Berlin Türk Şehitliği’ndedir.

Ölümünden sonra

1926'da Türkiye Cumhuriyeti hükümeti, Ermeni çeteciler tarafından siyasi nedenlerle öldürülenlerin ailelerine yardım etmek için bir yasa çıkardı. Meclisin kabul ettiği listede Talat Paşa, Cemal Paşa, Bahattin Şakir, Cemal Paşa’nın yaveri Süreyya ve Nusret Beyler ve Sait Halim Paşa ile birlikte Cemal Azmi Bey de yer aldı. Ayrıca bakınız *Talat Paşa *Bahattin Şakir

Kaynaklar

Vikipedi

Cemal Azmi Bey

Valilik Sonrası

Öldürülmesi

Ölümünden sonra

Kaynaklar

Duvardaki Kan

Doktor Nâzım Bey

Nemesis Operasyonu

Bahattin Şakir

Hafız Mehmet

Megiddo Muharebesi (1918)

Kudüs Sancağı

Amasya Genelgesi

Cemal Azmi Bey

Cemal Azmi Bey Hakkında Detaylı Bilgi

Valilik Sonrası

Öldürülmesi

Ölümünden sonra

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Duvardaki Kan

Doktor Nâzım Bey

Nemesis Operasyonu

Bahattin Şakir

Hafız Mehmet

Megiddo Muharebesi (1918)

Kudüs Sancağı

Amasya Genelgesi