ikonuna tıklayınız.
Angola
İngilizce Angola kelimesinin İspanyolca karşılığı.s. Angola, República de Angola, país ubicado en el sur de África
Ülke, unvan olarak bir demokrasidir ve Angola Cumhuriyeti (Portekizce Republica de Angola) adını taşır.
Tarihi
Ülkenin ismi, bu toprakların 16'ncı yüzyıldaki yerli sahipleri olan Bantuların kullandıkları N'gola kelimesinden sömürge döneminde Portekizce'ye geçmiştir. 1951'de sömürge ülke, Portekiz'in bir denizaşırı yönetimi olarak yeniden şekillendirildi, Portekiz Batı Afrikası olarak da adlandırıldı. Portekiz, sömürge yönetimini lağvetmeyi reddedince bağımsızlık için silahlı mücadele hareketleri başladı.
- Angola'nın Bağımsızlığı İçin Halk Hareketi; (Movimento Popular de Libertação de Angola, MPLA). Portekiz'de ve Doğu Bloku'ndaki komünist partilerle bağlantıları olan bir hareketti.
- Angola Ulusal Bağımsızlık Cephesi (Frente Nacional de Libertação de Angola, FNLA); kuzeydeki Bakongo bölgesinde etnik bir tabanı olan ve ABD ile Zaire'nin Mobutu rejimiyle bağlantıları vardı.
- Angola'nın Tümden Bağımsızlığı İçin Ulusal Birlik (União Nacional para a Independência Total de Angola, UNITA); ülkenin merkezindeki Ovibundu etnik bölgesi temelli bir hareketti.
25 Nisan 1974'de Portekiz'de meydana gelen askeri darbe Portekiz yönetiminin Angola ve Mozambik gibi deniz aşırı sömürgelerinde bulunan askerlerini geri çekme kararı almasına neden oldu. Böylelikle, Angola'da 14 yıldır süren gerilla savaşı da bağımsızlıkla sonuçlandı. Ancak bundan sonra da, politik kökenleri ve dış destekçileri farklı MPLA, UNITA, FNLA arasında iç savaş devam etti. 1991'de bu gruplar çok partili sisteme geçilmesi konusunda anlaştılarsa da ve sonraki yıllarda seçimler yapıldıysa da 2002'de liderlerden birinin vurulmasını da içeren iç çatışmalar bitmedi.
Angola birçok Afrika ülkesi gibi, patlak veren salgın hastalıklarla mücadele eden bir ülkedir.
Portekizliler 1575 yılında güneye doğru inmişler ve esir ticareti karlı olduğundan, sömürgecilikten ziyade bu işle uğraşmışlardır. Özellikle 1648-1836 yılları arasında Angolalı esirler satılıp çalıştırılmak üzere Brezilya’ya gönderilmiştir. Esir ticaretinin ortadan kalkması ile Portekizliler Angola’yı daha iyi tanımış, sınırlarını çizmiş ve 1918’den itibaren kendi kontrolü ile kurulan bir hükumetle ülkeyi yönetmeye başlamışlardır.
Yirminci yüzyılın ilk yarısında Angolalılar, yerli veya Portekiz kültürüne uyabilen diye iki grupta mütalaa edilmiştir. 1930’dan itibaren Portekiz sömürge olarak kullandığı Angola’da kontrolü yoğunlaştırdı. Bu durum 1951’e kadar devam etti. Bu yıl tenkitleri önlemek gayesiyle sömürge idaresi yerine deniz aşırı vilayet idaresini getirdi. 1961-1962 arasında Portekiz’e karşı şiddet hareketleri, binlerce Afrikalı ve Avrupalı’nın ölümüne sebep oldu. Yerliler açık savaşta zaferden ümidi kesince, gerilla hareketi başlattılar.
Milliyetçi hareketler, kabile ve yerel duruma bağlı olarak üç grupta teşekkül etmiştir: Dr. Agostinho Neto’nun yönettiği “Angola’nın hürriyeti için Halkçı hareket (MPLA), pek çoğu Angola’da yetişmiş kişilerden meydana gelmektedir. Uzun yıllar merkezini Zaire’de bulunduran ve Holden Roberto tarafından “Angola’nın Hürriyeti İçin” cephesi ikinci gruptur. “Angola’nın tüm bağımsızlığı için Milliyetçi Birlik (UNITN)”de başka bir grubu meydana getirmektedir.
Nisan 1974’te Portekiz, Angola’ya bağımsızlık vermek istediğini bildirmişse de gruplar arası çatışma devam etmiş, hatta ayrılma istekleri de baş göstermiştir. Ekim 1974’te karşılıklı bir anlaşma ile ateş-kes sağlanmıştır. Her ne kadar Ocak 1975’te bir geçiş hükumeti kurulmuşsa da, bağımsızlık isteyen grupları bir araya getirmek mümkün olmamış ve savaş devam etmiştir.
Milliyetçi iki grub, Sovyet yanlısı (MPLA) ile anlaşınca, Kasım 1975’te bağımsızlık ilanı gerçekleştirilmiştir. Biri Lunda ve diğeri Humbo’da olan iki hükumet ilan edilmiştir. MPLA, Sovyet silahları alırken, Kübalı askerler tarafından da desteklenmiştir. Daha sonra MPLA ülkede hakimiyet sağladıysa da gerilla harbi devam etmiştir. “Afrika Ülkeleri Topluluğu” Şubat 1976’da Sovyet yanlısı MPLA’nın hükumetini tanımıştır. Ülke daha sonra Aralık 1976’da Birleşmiş Milletler’e kabul edildi.
Güney Afrika Cumhuriyeti’nin himayesinde bulunan ve bağımsızlığı için Birleşmiş Milletlerde verilen karar 1989’da gerçekleşti. “Namibya” bağımsız oldu.
Coğrafya
Güney ve Luanda sahil şeridi boyunca kuru bir iklim hakimdir; kuzeyde Mayıs - Ekim ayları arasında serin ve kuru, Kasım - Nisan ayları arasında sıcak ve yağmurlu bir mevsim sürmektedir.Ülkenin genel arazi yapısı ; Kıyıdan başlayan dar ovalar iç kısımlara gidildikçe yerlerini geniş yaylalara bırakmaktadırlar.Ülkenin en yüksek noktası: Morro de Moco 2,620 m'dir.Petrol, elmas, demir yatakları, fosfat, bakır, altın, boksit, uranyum gibi doğal kaynaklar bulunmaktadır. Şiddetli yağışlar yaylarda periyodik su baskınlarına neden olmaktadır.
Fiziki Yapı
Angola, sahilden yükselen ve 1200-2400 metreyi bulan yüksek yaylalardan meydana gelir. Bunlardan en geniş alanı kaplayanı, ülkenin ortasında yer alan Bie yaylasıdır. Ülkenin en yüksek yeri, 2619 metre ile Moko Dağı’dır. Angola, akarsu yönünden zengindir. Kongo, Kubango ve Kuanza ırmakları önemli nehirleridir.Ülkenin kuzeyi tropikal ormanlarla kaplı, güneyi ise tamamen çöldür. Ülkenin genelinde tropikal iklim hüküm sürer. Yaylalarda yağış, kıyılara göre çok fazladır. Sıcaklık mevsimlere göre çok az değişir.
Tabii Kaynakları
Angola topraklarının % 40’ı ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda çeşitli yabani hayvanlar yaşıyorsa da, bilinçsiz avlama neticesinde bir çok hayvan nesli tükenmek üzeredir.Angola, büyük petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahiptir. Ayrıca demir, manganez, bakır ve kobalt yatakları vardır.
