Türkçe Bilgi: Anapa

Anapa (Adıgece: Bığurkal/Ğ‘Ñ‹Ğ³ÑŠÑƒÑ€ĞºÑŠĞ°Ğ»), Rusya Federasyonu'na (RF) bağlı Krasnodar Krayı'nın Karadeniz kıyısında bulun bir kentsel alan ve bu alanın merkezi olan liman kenti. Nüfusu 2002'de 53.493 idi.Önemli bir turizm merkezidir. Tarih Anapa yöreleri bugünkü Adıgelerin (Çerkeslerin) ataları sayılan Meotların (ĞœÑ‹ÑƒÑ‚1Ñ) güçlü bir topluluğu olan Sindlerin bir yerleşim alanıydı. MÖ 7-6.yüzyıllarda Sind-Meot toplulukları ile Greklerin ticari ilişkileri kurulmuş, 6-5.yüzyıllarda Kerç Boğazı, Karadeniz ve Azak Denizi kıyılarında Grek kolonileri (kentleri) doğmaya başlamıştı. MÖ 480 yılında merkezi Panticapaeum olarak doğan Bosporos Krallığı'nın yanında, merkezi şimdiki Anapa yerinde bulunan Sindika limanı ya da Grekçe Gorgippia olan Sindika ya da Sind Krallığı bulunuyordu. Bu yerler şimdiki Güney Rusya ve Kafkasya'dan Yunanistan'a ve Akdeniz çevresine yapılan buğday, hayvan, şarap, kurutulmuş ve tuzlanmış balık ve köle ihracatının merkezleri konumundaydılar. Sindika, en az bir yüzyıl kadar yaşadıktan sonra, kuzeydoğu steplerinden yönelen saldırılar nedeniyle Bosporos Krallığına katılmak zorunda kaldı. Bosporos, MÖ 3.yüzyılda, sulama tekniğinin gelişmesi sayesinde üretim artışı ve ucuzluk yaratan Mısır buğdayının rekabeti karşısında askeri ve ekonomik bir çöküş süreci içine girdiV.Diakov-S.Kovalev, İlkçağ
Tarih
i, Ankara, 1987, s. 512-513.. MS 2 yüzyılda beliren Gotlar'ın, ardından 4.yüzyılda şiddetlenen Hun'ların saldırıları sonucu bütün bu kıyı kentleri yağmalanıp yıkıldı,deniz ticareti ile birlikte kentsel yaşam da sona erdi. Anapa'nın kuruluşu Anapa, Bığurkale adıyla, Adıgelerin dışa açılan önemli limanlarından biriydi. Özellikle Bizans, Venedik, Cenevizli ve Osmanlı ticaret gemilerinin ve misyonerlerin uğrak yerlerindendi. Osmanlı Devleti 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım Hanlığı üzerindeki korumasını yitirdi. Ruslar General A.V.Suvarov komutasında, Kırım ve Çerkesya sınırını oluşturan ve hukuksal açıdan Kırım'a ait olan topraklarda, yani Kuban Irmağı kuzey yakasında, Karadeniz'e doğru, boylu boyunca müstahkem hatlar inşa ederek,ileride Adigeler'in Kuban Irmağının kuzeyine geçip,göçebe Nogaylar ve Kalmuk'lar ile birleşmesini önlemek ve Kırım Hanlığı'nı ilhak etmek için hazırlık amaçlı çalışmalarını sürdürüyorlardıW.E.D. Allen ve ölü Paul Muratoff, Kafkas Harekatı 1828-1921 Türk-Kafkas Snırındaki Harplerin

Tarih

i, Gnkur Basımevi, Ankara, 1966, s. 18; Adıge tarihçisi Ashad K'ırğ, Tehlike Hep Kuzeyden Geliyordu, Kuzey Kafkasya KD, sayı 85-86, İstanbul, 1992, s. 23-25.. Bu gelişimden kaygı duyan Adıgeler Osmanlılardan yardım ve ittifak isteğinde bulundularGen. İsmail Berkok,

Tarih

te Kafkasya, İstanbul, 1958, s. 371.. Osmanlılar da Ferah Ali Paşa'yı, Çerkesya'ya,Soğucak (Gelencik yakınında) muhafızlığına atadılar. Osmanlılar Tsemez (Ğ¦1ÑĞ¼ÑĞ·) koyundaki Sucuk-Kale veya Soğucak (Bugün "Novorossiysk") ile birlikte,1781'de Fransız mühendislerinin de yardımıyla Anapa kalesini kurdularAli Kasumov-Hasan Kasmov, Çerkes Soykırımı, Ankara, 1995, s. 90.. Osmanlı-Rus Savaşları Anapa 1791'de Rusların eline geçti, ama 1792 Yaş Antlaşması ile Osmanlılara geri verildi. 1806-12 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Nisan 1807'de yeniden Rusların eline geçen Anapa, 1812 Bükreş Antlaşması gereğince Sucuk-Kale ile birlikte yeniden Osmanlılara geri verildiAge, s. 98-99.. 1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, 12 Haziran 1828'de Anapa Rusların eline geçti, 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlılar Anapa'yı ve Karadeniz kıyısındaki Çerkesya topraklarını (Kuban ve Bzıb ırmakları arası) terk ettilerAdıge tarihçisi Ançoko K'eraş, Çerkesya'nın Dış Ülkelerle İlişkileri, Kuzey Kafkasya KD, sayı 83-84, s. 9-11; Age, Çerkes Soykırımı, s. 116; Jineps gazetesi, Eylül 2006 Ek-1, s. 8.. 12 Haziran 1828'de Rusların eline geçene değin, bir Osmanlı Kalesi olan Anapa, aynı zamanda Çerkesya'nın da başkenti konumundaydı. Çerkesya'yı oluşturan her bölge (eyalet) ya da topluluğun yerel meclisleri tarafından seçilen temsilciler Anapa'da toplanıyorlardı. Ülke dışına gönderilecek elçiler, askeri komutanlar, yargıçlar, Rus saldırılarının arttığı dönemlerde, Adıge güçlerine komuta etmek üzere Hakim denilen ve sınırsız yetkiler verilen bir önder de seçilirdi. Ayrıca bölge (eyalet) komutanları da seçiliyordu. Örneğin dönemin ünlü Adıge komutanlarından Aşeguago Pşıquy'un (ölm. Mayıs 1838) komutasında sürekli 6 bin, savaş zamanında da 12 bin atlı asker bulunuyorduAge, Çerkes Soykırımı, s. 161-162.. Anapa ve Karadeniz kıyısındaki bütün Rus kaleleri 1853-56 Kırım Savaşı sırasında Ruslarca tahliye edildi. Ama 1856 Paris Antlaşması gereğince, bu yerler Rus etki alanı içinde sayıldığından, yeniden Ruslarca ele geçirildi. Adıge sürgünü Ruslar 1864

Adıge sürgünü

çerçevesinde Anapa yöresini de Adıge (Natuhay) nüfusundan arındırdılar. Daha sonra, Rus ordusundaki bazı Adıge subay ve erler tarafından, özel bir izinle Anapa yakınlarında kurulmuş olan Hatramtuk (Ğ¥ÑŒĞ°Ñ‚Ñ€Ğ°Ğ¼Ñ‚Ñ‹ĞºÑƒ) adlı küçük bir Natuhay köyü de (o zamanki Rusça adı "Ğ¡ÑƒĞ²Ğ¾Ñ€Ğ¾Ğ²- Ğ§ĞµÑ€ĞºĞµÑÑĞºĞ¾Ğµ"; şimdiki adı "Vityazevo" stanitsası), 1924'te Natuhay adıyla Adigey'deki Tahtamukay rayonuna taşındı (bk. Vikipedi-tıklayın-,

Anapa

Tarih

Tarih

Tarih

Adıge sürgünü

Adıge sürgünü

Notlar

Kaynaklar

Anapa

Anapa Havalimanı

Ertan Anapa

Anab

Anavatan Partisi

1978 Eurovision Şarkı Yarışması'Nda Türkiye

Natuhaylar

Ferah Ali Paşa

Begişevo Havalimanı

Anapa

Anapa Hakkında Detaylı Bilgi

Tarih

Tarih

Tarih

Adıge sürgünü

Adıge sürgünü

Notlar

Kaynaklar

Anapa Sözlük Anlamları

Anapa

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Anapa Havalimanı

Ertan Anapa

Anab

Anavatan Partisi

1978 Eurovision Şarkı Yarışması'Nda Türkiye

Natuhaylar

Ferah Ali Paşa

Begişevo Havalimanı