Rome: Total War`` (bundan sonra RTW) M.Ö 270 ve M.S 14 yılları arsında Roma İmparatorluğu etrafında geçen bir strateji oyunudur. Creative Assembly tarafından geliştirilen ve 22 Eylül 2004`te piyasaya sürülen oyunun demosuna oyunun resmi sitesi olan http://www.totalwar.com adlı siteden ulaşılabilir.
Binlerce askerden oluşan antik ordularla muazzam savaşların cereyan edebildiği oyunda yeni bir 3D Grafik motoru kullanılmıştır. Bu yeni grafik motoru sayesinde savaş meydanında 30.000 kişilik ordular bulunabilmektedir. Orduların strateji ekranında birbirlerine kılıç çektikleri bölgenin, strateji haritasında ki coğrafi koşullarının aynısıyla savaş meydanına aktarılması oyunu göze çarpan özelliklerinden . Mesela genel haritada İstanbul`da karşılaşan ordular, savaş ekranında da hayali bir arazi de değil, İstanbul`un oyuna bire bir aktarılmış halinde savaşmaktadırlar. ``Rome: Total War``.] Oyun ayrıca , Hannibal Barca, Galyalı general Vercingetorix, Julius Ceasar gibi tarihe mal olmuş kişiliklerin yerine geçme, üç Roma`lı aile Juilii, Brutii, Scipii ile dünya hakimiyeti için mücadele etme , Yunan şehirleri, Kartaca, Britanya, Selefki ve Mısır`lılar ile tarihi baştan yazma şansını oyunculara sunuyor.(Bu ülkeler oynayabilmek için, oyunda da ilerleyip Roma ailelerinden biriyle mezkur ülkeleri işgal etmeniz gerekmektedir.)
Şehir savaşlarına ve kale kuşatmalarına eklenen birkaç yeni özellikle beraber oynayış, oyunun önceki serileri olan Total War ve Total War ile benzerlikler göstermekte.
Piyasa sürülmeden önce onlarca övgü alan oyunun grafik ve simulasyonları , oyunun piyasaya sürülmesi ile beraber, History Channel ve BBC deki programlarda tarihi savaşların yeniden canlandırılmasında kullanıldı. Oyun motorunun gelişmişliği sayesinde tarihi savaşlar,bu programlarda su götürmez bir mükemmellikte yeniden canlandırılabildiler.
27 Ekim 2005 tarihinde oyun için; Barbarian Invasion ``(Barbar İstilası)`` adıyla yeni bir genişleme paketi piyasaya sürüldü. Söz konusu ek paket MS.363 ve MS.476 yılları arasında geçmektedir.
Sistem Gereksinimleri
1.0 GHz İşlemci, 256MB RAM, GeForce 2/Radeon 7xxx series with 64MB VRAM, 2.3 GB disk alanıOynanış
Dünyaya hakim olma mefkuresi etrafında geçen oyunda, oyuncuların güçlü ordular kurarak en yakın şehirleri en hızlı şekilde işgal etmeleri gerekiyor. Tabii bunu yapabilmek için, teknoloji de ileri gidebilmeli, en gelişmiş şehirleri kurarak en modern askerleri üretebilmeli, büyük limanlar, tarım alanları ve ticaret yerleri ve geniş ticaret yolları kurarak ya da maden işleyerek gelirini arttırmalı. Bunun yanında da eğlence binaları ve tapınaklar yaparak ve vergi sistemini adaletli bir şekilde ayarlayarak halkın gönlü hoş tutulmalı. Hatta savaş gemileri ile rakip ülke limanları abluka altına alınarak, onların ticaretlerine dolayısıyla da gelirlerine ket vurulmalı. Oyunu bitirebilmek için belli sayıda şehri ele geçirmeniz ya da Senato`ya son verip Roma`da İmparatorluğunuzu ilan etmeniz gerekmektedir.Romalılar
Oyunda üç tane Roma grubu(bir nevi ülke) bulunmakta; Julii, Brutii ve Scipii. Bunlara ek olarak bir de Senato bulunmakta. Bu üç grup ve Senato birbirleri ile müttefik olarak oyuna başlamakta. Aralarında savaşamayan bu gruplar, isterse birbirine yardım edebilir, isterlerse rüşvet ile diğer grup ordu ve generallerini kendi saflarına çekebilirler. Senato bu üç gruba da farklı görevler vermekte. Bu görevler isteğe bağlı olarak yapılabilir ya da yapılmayabilirler. Yapıldıkları taktirde Senato tarafından ödüllendirilecekler ve Senato`da ki nüfuzları artacaktır. Yapılmadığı taktirde de Senato tavır alacaktır.
Ek olarak; Senato`nun gözleri özellikle popüler olan grupların her daim üzerindedir. Genelde, fetihler artıkça popülerlikte artar. Ve bir kişi haddinden fazla güçlendiğini taktirde Senato endişelenmeye başlayacaktır. İş bu sebeple; Senatonun, güçlenen ülkelerin liderlerine intihar etmesini istemesi kuvvetle muhtemeldir. Grubun lideri ; intiharı kabul ettiği taktirde yerine oğlu geçer, kabul edilmediği taktirde Roma için iç savaş kaçınılmazdır.Ve bir grup yeterli"populer güç" elde ederse diğer Roma ülkelerine saldırabilir.
Başlarken Roma ordusu; diğer ülke ordularına göre, iyi eğitilmiş ve iyi teçhizatlandırılmış askerleri ile daha üstün bir konumda. Nispeten biraz daha zayıf olan Roma atlıları ordu aksayan tek yanı kabul edilebilir. Oyuna Gaius Marius reformları da eklenmiş. M.Ö. 220 ile 180 yılları arasında gerçekleşen reform ile ( gerçek tarihi M.Ö 107`dir) Roma ordusu geleneksel hastati-principes-triarii yapılanması yerine, meşhur leyjonerler yapılanmasına geçecek ve daha iyi atlı birlikler üretebilecektir.
Tarihi Gerçekler
RTW de ki üç Romalı grup, Gaius Julius Caesar, Marcus Junius Brutus, and Publius Cornelius Scipio Africanus`tan esinlenilerek Julii, Brutii, Scipii olarak adlandırılmıştır. Aslında Scipii ve Brutii aileleri yoktu. Marcus Junius Brutus "Junii"", Scipio Africanus ise "Cornelli" ailerine mensuptular.
Oyundaki üç aileli Roma sistemi de tarihi değildir. Roma İmparatorluğu Senato tarafından yönetilirdi. Aileler sadece küçük bölgeleri idare edebilir, işgal edilen bölgelere ise Senato tarafından yeni bir yönetici atanır, işgal edilen şehir ve topraklar işgal eden genarale ve aileye bırakılmazdı. Zaten genaraller dahi Senato ve yöneticiler tarafından atanır, oyundakinin aksine genaraller şehir yönetiminde söz sahibi olamazlardı.
Oyunda ki birkaç askeri birlikte tarihi gerçekleri yansıtmıyor. Şöyle ki; Urban Cohorts adlı birlik oyunda Romanın en nüfuzlu askerleri olarak gösterilir fakat bu birlikler gerçekte yangın kalelerinde ve gece gözlemlerinde kullanılmıştır.
Barbarlar
RTW`de barbarlar bazı özel avantajlara ve dezavantajlara sahipler. Örneğin barbarlar taştan kaleler (stone wall), ticaret gelirini arttıran ve stratejik yaralar sağlayan yolları yapamazlar. Daha önemlisi barbarların teknoloji ağaçları üç şehir seviyesi ile sınırlanmış. Diğer ülkeler ise şehirlerini 5. seviye ye kadar geliştirebiliyorlar. Bununla birlikte barbarlarda nufus artışı daha fazla, şehirler daha çabuk seviye atlayabiliyor böylelikle daha gelişmiş askerleri hızlıca yetiştirebiliyorlar. Barbar orduları doğal olarak organize olmamış ordular, ancak barbar savaşçıları son derece iyi savaşabilen askerler.
- Gaul(oynanabilir); çok geniş toprakları hakimiyeti altında bulunduruyor. Bugunki Fransa; Kuzey İtalya ve İspanya`nın bir bölümü Galyalılar tarafından kontrol ediliyor. İyi okçulara ve savaşçılara (swordsmen) sahipler fakat atlı birliklerde zayıf kalıyorlar.
- Britannia(oynanabilir); Britanya adasının yanında Avrupa da Belçika toprakları ,hakimiyetleri altında. Ordularında chariotlar ağırlıklı olmaklar beraber, savaşçıları da (swordsmen) Britanya ordusu için önemli bir yer teşkil ediyor.
- Germania(oynanabilir); Gaul`un kuzeydoğusunda ve Britanya`nın doğusunda yer alıyorlar. Aşağı yukarı bugünki Hollanda ve Kuzey Almanya. Almanyalılar vahşi piyadelere (infantry) sahipler ve bu piyadeler plahanx düzenini uygulayabilen tek barbar birliği. Bunun yanında özellikler zırhlı birliklere karşı etkili olan axemanlere (baltacı) de sahip olmaları, güçlü ülkelerle özellikler Roma ile olan savaşlarında rekabet edebilme güçlerini artırıyor.
- Spain(oynanamaz); İber Yarımadasıında (bugünki İspanya) Galya ve Kartacalılar ile savaş halinde oyuna başlıyorlar. Sağlam piyadelerinin yanında son derece iyi mızraklı birliklere sahipler.
- Dacia (oynanamaz); Doğu Avrupa`da (bugünki Romanya) hakimiyet süren Dacialar ağır piyadelere ve falx-wielding birliklere sahipler. Ancak çok güçlü komşularına karşı koyarak hayatta kalma mücadelesi vermek zorundalar.
- Scythia (oynanamaz); akıncı atlılara ve ağır süvarilere (heavy cavalary) sahipler. Aslında oyunun başladığı tarihte küçük bir kabile olan ve bozkırlarda yaşayan Sarmatianslar oyunda Ukrayna bölgesini kontrol ediyorlar. (Türkçe`de İskitler olarak adlandırılırlar.)
- Thracia (oynanamaz);Yarıçıplak güçlü piyadelere sahipler.Kısa sürede diğer milletlere yem olurlar.Kolay hedeftirler.Türkiye`nin Avrupa tarafına,Batı Trakya`ya Bulgaristan`a ve de Güney Romanya`ya sahiplerdiir.Türkçe`de Trakyalılar olarak adlandırılar.
Ve tüm barbar kavimlerinin ordularının en güçlü yanı düşmanı sataşarak korkutmaları ve şarkı söyleyerek müttefiklere moral vermeleridir.
Yunanlar
Balkanlarda ve Anadolu`da (özellikler Batı ve Orta Anadolu)`da hakimiyet sürüyorlar. Phalanx Taktiği uygulayabilen çok güçlü piyadelere sahipler. Bu birlikler onları özellikle düşman atlıları, sıradan piyadelere ve savaşçılara (swordsmen) karşı çok çok üst bir konuma taşıyor.
- The Greek Cities``(Yunan Şehirleri)``(oynanabilir) ; Akdeniz ve Ege serpilmiş çok önemli kolonilere sahip olarak oyuna başlıyorlar. Hoplite adlı birlikleri zırhları sayesinde ok ve mızraklı birliklere karşı nispeten korunmalılar ve atlı birliklere karşı ezici bir üstünlüğe sahipler. (Oyunda bu birlikler (phalanx Taktiği yapabilenler), ancak kalabalık atlılarla, arkadan gizlice yapılan ani saldırılar ile mağlup edilebilirler). Bununla beraber Crete adında iyi yetiştirilmiş kısa mesafe okçularına sahipler. Tarihte ise; Yunan şehirleri ayrı bir oluşum değil, birbirleri ile müttefik olan çeşitli şehir devletleridir.
- Macedonian``(Makedonyalılar)``(oynanamaz); Macedoninan Phalanx bu ülke ordusunun bel kemiği. Bunun yanında Büyük İskender idaresinde ki ``Companion cavalry`` adlı atlı birliklere sahipler. Macedonianlar oyuna, bugünki Yunanistan`ın topraklarında başlıyorlar.
- The Seleucid Empire(oynanabilir); oyuna Mezapotamya` ya hakim olarak başlıyor. Ordu yapılar Makedonyalılar ile benzerlik gösteriyor.Ama aslında aynı zamanda Pers kültürü de vardır. Seleucidler de Makedonyalılar gibi Companion Cavalry`lere ve Macedonian Phalanxlara sahipler. Bunun yanında hoplite, scythe-armed chariots, filli birlikler (war elephant), Cataphract ve Roma usulu lejyonerleri ile oluşturulabilinen orduları,oyunda ki en fazla çeşit birliğe sahip olan ordu özelliğini taşıyor. (Türkçe`de Selefkiler olarak geçer.)
Kartacalılar
- Carthage ``(Kartaca)``(oynanabilir); orduları; iyi yetişmiş piyadeleri(infantry), çok güçlü atlıları ve filleri, nispeten zayıfta olsa kullanışlı olan okçu birlikleri ile çok fazla çeşitlilik gösteren bir ordu. Bugünki Tunus topraklarında oyuna başlayan Kartacalılar, İspanya; Sicilya ve Sardunya` da da kolonilere sahipler.
- Numidia(oynanamaz); dikkat çeken atlı ve mızraklı birlikleri mızraklı(javelin troops) birlikleri, hafif mızraklı piyadeleri(light spear-armed infantry) ile Batı Afrika`da bulunan küçük bir krallıktır.
Doğulu Gruplar
- Parthia (oynanabilir); ordularının temelini atlı birlikler oluşturur. Müthiş cataphract ve atlı okçulara (horse archer) sahip olan ülke özellikler çok oyunculu oyunlarda, oyunu kasıp kavura biliyorlar. Aşırı güçlü atlılarının yanında kayda değer bir piyade birliği (infantry troop) olmaması onlara özellikler kale kuşatlarında zor anlar yaşatabilir.Kazakistan`ın küçük bir bölümü,Batı İran ve Azerbeycan`da yerleşiktirler.
- Armenia``(Ermenistan)``(Oynanamaz); Parthialılar gibi orduları atlı odaklı olan bir topluluk. Cataphrat okçuları (Cataphrat archers ki bir çeşit atlı okludur), Makedonya piyadelerine kafa koya bilen Zırhlı Doğu Piyadeleri (Eastern heavy infantry) ve Roma Lejyonerlerinin bir benzeri olan birlikleri ile göze çarpıyorlar. Ermenistan oyuna bugünki Doğu Türkiye dağlarının bulunduğu bölgede başlıyor.
- Pontus(oynanamaz); oyuna Anadolu topraklarında başlıyor ve atlı-mızraklı birlikleri, (javelin-armed cavalry) ve Phalanx yapabilen piyadeleri ile dikkat edilmesi gereken bir komşu imajı çiziyor
Mısır
- Egypt``(Mısır)``(oynanabilir); hakim oldukları toprakların iklimleri gereği hafif zırhlı askerlere sahipler. Yunan birliklerine benzeyen piyadelerini yanında, biraz çağ dışı kalmış olsada okçuları(bowmen), savaşçıları (axemen) ve chariotları ile çeşitlilik arz eden bir orduya sahipler. Bugünki Mısır`ı ve Doğu Akdeniz`in bir bölümü egemenlikleri altında oyuna başlıyorlar
İsyancılar
- İsyancılar(Rebels) oyunun özel bir parçalarıdırlar ve üç grupta toplanabilirler. Haydut ya da Korsanlar (Brigand or Pirates), Kaçaklar ya da Azat Edilmişler (Deserters or Freed Slaves) ve Özgür Krallıklar ya da İsyancı Şehirler(Independent Kingdoms or Rebel Cities)
- Brigand ve Pirates ``(Haydut ve Korsanlar)``: Bu isyancılar birçok metod kullanarak para çalmanın yollarını ararlar. Yol kesecek, ticarete ket vuracak, ordulara pusu kuracak deniz ticaretini baltalayıp, limanların ticaret yapmasını engelleyeceklerdir. Tedbir alınmadığı taktirde büyüyecek ve tehtid oluşturmaya başlayacaklardır
- Deserters ve Freed Slaves ``(Firariler ve Özgür köleler)``: Bu isyancılar genellikle işgal edilen topraklarda varlık gösterirler. Freed Slaveler organize olamamış özgürlük isteyen insanlardan oluşur. Desertersler ise daha düzenli ve güçlü ordulara sahip olup tehlike arz ederler. Özellikle bir General etrafında birlik olduklarında şehirlerde isyan çıkarıp işgalci ülkeyi şehirden kovabilirler.
- Independent Kingdoms ve Rebel Cities ``(Bağımsız Krallıklar ve Asi Şehirler)``: Mezkur isyancılar özgürdürler. Fakat bir ülke gibi organize olmuş değil şehir devleti halinde yaşarlar. Güçlü ordular kurduklarında İsyancı şehirleri(Rebel Cities) işgal etmek oyunculara zor anlar yaşatabilir.
Ek olarak
Ülkeler hakkında daha geniş bilgi sahibi olabilmek için;
Oyunun Değerlendirmesi
Tarihe Bağlılığı
Hiçbir bilgisayar oyunu tarihe tam anlamıyla bağlı kaldığını iddaa edemez. Zaten oyunlarda oyunun akıcılığını ve oynabilirliğini atrırmak için tarihten ufak sapmalar yapılıyor. Ancak RTW, hayranları tarafından tarihe sadakat husunda çok sık eleştiriliyorlar. Bazı oyuncular bölge isimlerinde ki ve ya birliklerde ki en ufak değişikliklerden ve ya yanlışlardan dahi şikayet ediyorlar. Hatta bazı oyuncular Creative Assembly`i oyunu pazarlamak uğruna tarihi gerçekleri kurban ettiğini söylüyor
RTW için söylenen bazı tarihi yanlışlara gelince; Roma İmparatorluğunun askeri ve politik dört ayrı kısımdan oluşması, Mısır birlikleri ve binalarından müteşekkil yeni bir krallığın olması, barbar kabilelerinin ve Yunan şehir devletlerinin(The Greek Cities) tek bir güç olarak birleştirilmesi... Ayrıca Roma İmparatorluğu oyunda Yunan şehir devletlerine ve Gaullara göre daha birlik içinde ve merkeziyetçi olmalıydı. Oyunun kapsadığı zaman diliminde Egyptian (Mısır) oyunda ki gibi oturaklı bir haldeydi ama orduları Selecuid(Selefkiler) ve ya Macedonian ordularına benzer bir yapı da olmalıydı.
Oyunda ki bazı birliklerde çok fazla fantastic olmakla eleştiriliyor. Örneğin; Incendiary pigs`lerin Roma ordusunda Fil tehtidine karşı kullanılmışlar. Fakat bu birlik oyuna çok farklı bir şekilde eklenmiş. Urban Cohort, Arcani gibi birliklerin oyuna yanlış aktarılması tarihe meraklı oyuncular tarafından hoş karşılanmadı.
RTW`yi daha gerçekçi ve tarihi hakikatlere sadık bir oyun yapıp, oyunda ki hataları ve yanlışları gideren Total Realism ve Europa Barbaroum adıyla iki büyük mod yayınlandı. Bu modlarda oyunun tarihinden, devletlere, oyundaki binalardan şehirlere, birliklerden komutanlara kadar birçok şey elden geçirildi ve oyun daha gerçekçi bir zemine oturtulmaya çalışıldı.
Ödüller
- PC Gamer(İngiltere): Tüm zamanların en iyi 2. oyunu
- IGN: Editörün seçimi
- PC Gamer(ABD): Editörün Seçimi, 2004`ün en iyi oyunu
- Game Spot: Editörün Seçimi, 2004`ün en iyi strateji oyunu
- Adrenaline Vault: Seal of Excellence (Mükemmellik Mührü)
- Gamespy: Editörün Seçimi
Linkler
Önemli Not: Bu yazıda İngilizce Wikipedia`nın Rome:Total War adlı makalesinden alıntılar yapılmıştır ancak birebir çeviri değildir.