Hastalık adı = Şigelloz |
ICD-10 kodu = A03 |
ICD-9 kodu = 004 |}}
Şigelloz, ağır vakalarda basil dizanterisi olarak da bilinir, ``Shigella`` cinsine ait bakteri türlerinin neden olduğu enfeksiyonunun sonucudur. Hayvanlarda ender olarak görülür, başlıca insan ve primatların bir hastalığıdır. Etmen organizma sıkça insan dışkılarıyla pislenmiş sularda bulunur ve dışkı-ağız yoluyla aktarılır.
``Shigella`` cinsine ait olan dört tür, ``S. dysenteriae``, ``S. flexneri``, ``S. boydii`` ve ``S. sonnei`` bu hastalığa neden olabilirler. En ağır hastalık yapan ve ölümcül komplikasyonlara yol açabilen tür ``Shigella dysenteriae`` `nın tip 1 adlı serotipidir.
Belirtileri
Belirtiler hafif bir mide ağrısından ibaret olabileceği gibi kramp, ishal, ateş, kusma, dışkıda kan, irin veya mukus olarak tanımlanmış bir dizanteri şeklinde de olabilir. Yeterince dışkılayamama duygusu (tenesmus) da olabilir. Enfeksiyonu izleyen 12-50 saat içinde hastalık başlar.``Shigella`` bakterileri kalın bağırsak epitel hücrelerinin içinde çoğalırlar, onları öldürüp bitişik hücrelere yayılırlar. Enfeksiyonlarla ilişkili olarak bağırsak mukozasında hasar, rektal kanama, ağır su kaybı (dehidrasyon) olur. Bazı suşlar %10-15 dolayında ölüme neden olurlar. Tepkisel artrit (Reiter Hastalığı) ve hemolitik üremik sendrom şigellozu takiben görülebilen hastalıklardır.
Tedavi ve Korunma
Antibiyotik dayanıklılığının yayılması yüzünden ilaç tedavisinde sınırlı seçenekler vardır. Azitromisin, yeni kinolon ve sefalosporin türevleri tercih edilen ilaçlardır. Norfloxacin ve ciprofloxacin ``S. dysenteriae`` type 1 enfeksiyonuna yeterince etki etmez.Halen ``Shigella`` enfeksiyonu karşı aşı yoktur ama geliştirilmesi konusunda çalışmalar sürmektedir.
``Shigella`` yiyecekle aktarılabilir. Salata malzemesinde, çiğ sebzelerde, süt ve süt ürünlerinde ve etlerden bulaşabilir. Suya dışkı karışması ve yiyecek hazırlayıcılarının kötü tuvalet temizliği yapmaları gıdalara hastalık bulaşmasının en başlıca nedenleridir. Hastalığın tanısı dışkı örneklerinin kültürlenip hastalık etmeninin izole edilmesiyle olur.
Toplum sağlığına etkisi
Dünyada görülen yılda yaklaşık 165 milyon Şigelloz vakasının %99`u kalkınmakta olan ülkelerde meydana gelmektedir. Bu ülkelerdeki vakaların %69`u beş yaşın altında çocuklarda meydana gelmekte, ölen yılda yaklaşık 1,1 milyon kişinin %60`ı beş yaşın altındadır.Kotloff KL, Winickoff JP, Ivanoff B, Clemens JD, Swerdlow DL, Sansonetti PJ, Adak GK, Levine MM. (1999) Bull World Health Organ. 77:651-66. Global burden of Shigella infections: implications for vaccine development and implementation of control strategies. özetBebekler, yaşlılar ve yatalaklar hastalığa en hassas olanlar olmakla beraber her insan hasta olabilir. AIDS hastaları ve AIDS ile ilgili bulgular (``AIDS-related complex = ARC``) gösterenlerde şigelloz çok sık görülür.
Kaynakça
- U.S. Food And Drug Administration (ABD Gıda ve İlaç İdaresi): Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins Handbook [1] Shigella (İngilizce)
- Niyogi SK. (2005) J Microbiol. 43:133-43. Shigellosis. özet (İngilizce)
- Kotloff KL, Winickoff JP, Ivanoff B, Clemens JD, Swerdlow DL, Sansonetti PJ, Adak GK, Levine MM. (1999) Bull World Health Organ. 77:651-66. Global burden of Shigella infections: implications for vaccine development and implementation of control strategies. özet (İngilizce)
Notlar
Linkler
- Pathology of Shigellosis (İngilizce)