Ömer Ziyaüddin Ed-Dağıstanî

Ömer Ziyaüddin ed-Dağıstani (Avarca ГIумар-хIажи Зиявудин Дагъистани; d. 1849, Dağıstan - ö. 30 Kasım 1920 İstanbul), İslam alimi, yazar, din adamı, vaiz, Nakşibendi şeyhi. Yaşamı Hicri 1266, Miladi 1849 yılında Dağıstan'da Çerkay'a bağlı Miatlı köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Ulema'dan Müderris Abdullah Efendi olup, kökenleri Dağıstanlı Avarlar'dandır. Arapça, Farsça ve Rusça'dan başka, Türk lehçeleri uzmanıdırlar. İlk tahsiline babasından ders görerek başlar. Gençlik yıllarına geldiğinde Ruslarla Şeyh Şamil arasında 1825'lerden beri devam eden mücadelelere iştirak eder. Şeyh Şamil'in oğlu Gazi Mehmed Paşa'nın maiyetinde Kafkas Cephesi'nde Ruslar'a karşı yıllarca savaşır. O sıralar yirmi yaşlarındadır. Savaş sona erince Dağıstan grubu Osmanlı Devleti'ne göç eder. Böylece Ömer Ziyaüddin Efendi de İstanbul'a yerleşir. Son eşi Hafize Hanım'dan sekiz çocuğu olmuştur. Soyu hayatta olan beş çocuğu ile devam etmiştir. İlk üç hanımından doğan çocukları yaşamamıştır. Gümüşhanevi Dergahı Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi'ye intisab eder. Aynı yıl şeyhülislamlığa takdim ettiği "Tecvid-i Umumi" isimli eseriyle taşra uleması olur. Ömer Ziyaüddin ed-Dağıstani'nin asıl adı Ömer'dir. Hocası Gümüşhanevi kendisini, "Sana Ziyaüddin adını veriyorum, isminle muammer ol!" diyerek taltif etmiştir. Yine hocası kendisine "Hafız Ömer!" diye hitab etmesi üzerine, gece-gündüz demeden kendi kendine çalışarak altı ayda hafızlıgını tamamlamıştır. Kur'an'ı ezberlediği gibi, ikiyüzbin hadisi de ravi zinciriyle beraber ezberlemiştir. Ömer Ziyaüddin, 1919 senesinde

Gümüşhanevi Dergahı

şeyhlerinden İsmail Necati Efendi'nin vefatı üzerine dergahın üçüncü halifesi olarak postnişin olmuş, irşad görevini üstlenmiştir. Bu arada Ramuzül-Ehàdis adlı hadis kitabını da okutmaya devam etmiştir. Sultan Vahdettin'in bizzat gelip yaptıkları şeyhülislamlık teklifini 'işgal altında bulunan bir memlekette fetva makamı işgal edilmezi' diyerek kabul etmemişlerdir. Müderrislik Dönemi Tahsilini tamamlayıp icazet aldıktan sonra Aralık 1878'de Edirne ikinci Ordu Alay Müftülüğü'ne tayin edilir. Eylül 1892 tarihine kadar ondört sene bu vazifeyi ifa eder. Haziran 1893 - Mayıs 1901 seneleri arasında Malkara kadılığı vazifesinde bulunur. 1903'de Kudüs mevleviyetine, ertesi yıl Malkara kadılığına tayin olunur. Malkara kadılığı vazifesinde iki yıl kaldıktan sonra, 1906 senesinde İstanbul'a yerleşir. 1908'de saltanat ve hilafeti savunan "Hadis-i Erbain fi Hukuki's-Selatin" adlı eserini neşreder. Uzun süre sonunda, önce 5 Ağustos 1919'da Darü'l-Hilafeti'l-Aliyye Medresesi hilafiyat (tartışma ve münakaşa yoluyla, karşı fikri çürütme), sonra da 27 Ekim 1920'de yine aynı medresenin Hadis dersi müderrisliğine tayin edilmiştir. Sürgün Dönemi 1909 senesinde 31 Mart Vak'asına karıştığı, İttihad-ı Muhammedi Cemiyeti ve Derviş Vahdeti ile ilgisi olduğu iddiasıyla Divan-ı Harb-ı Örfi tarafından müebbet hapse mahkum edilir. Cezası bir süre sonra sürgüne çevrilerek Medine'ye gönderilir ve orada yedi ay kalır. Bu arada Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa ile tanışır ve himayesine girer. Böylece Ömer Ziyaüddin, Müntezeh sarayına yerleşir. Abbas Hilmi Paşa'nın saray hocalığını ve imamlığını yapar. Burada yaklaşık on yıl kalırlar. Bu sırada Birinci Dünya Savaşı devam etmektedir. Bir ara Mısır'da İngilizler tarafından hapse atılır. 14 Nisan 1912'de çıkan genel af üzerine, Şeyhülislamlığa müracaat ederek vazife taleb etmiş, fakat talebi reddedilmiştir. Ölümü Ömer Ziyaüddin, 30 Kasım 1920 Perşembe günü yetmiş üç yaşlarında iken dergahta vefat etmiş, naaşı Süleymaniye Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından aynı camiinin haziresine defnedilmiştir. Eserleri Hadis, Siyer, Fıkıh, Tecvid, Kıraat, Tasavvuf gibi, Türkçe, Arapça ve Avarca başta olmak üzere Dağıstan dillerinde pek çok eseri bulunmaktadır. Lezgi dili ile yazılmış Mevlid-i Şerif'i bin beyitliktir. Dağıstan yöresinde Süleyman Çelebi'nin Mevlid'i gibi meşhur olmuştur. Şairlik tarafı baskın olan Ömer Ziyaüddin'nin Şeyh Şamil'in kabilesinin dili ile yazılmış Kısas-ı Enbiya adlı manzum eseri Dağıstan'da, Mevlid, Mi'rac ve Mu'cizat isimli eserleri de Edirne'de basılmıştır. "Feteva-yı Ömeriyye bi-Tarikatil-Aliyye" adlı eseri Seha Neşriyat tarafından neşredilmiştir. Diğer eserleri şunlardır: * Sünen-i Akvali'n-Nebeviyye mine'l-Ehadisi'l-Buhariyye * Zübdetü'l-Buhari * Es'ile ve Ecvibe fi İlmi'l-Hadis * Et-Teshilatü'l-Atire fi'l-Kıraati'l-Aşere, * Metn-i Akaid Tercemesi * Adabu'l-Kur'an, * Mevhibe-i Bari Terceme-i Buhari, * Mu'cizat-ı Nebeviyye, * Zübdetü'l-Buhari Tercemesi, * Zevaidü'z-Zebidi, * Mir'at-ı Kanun-i Esasi.

Kaynaklar

Vikipedi

Ömer Ziyaüddin Ed-Dağıstanî

Ömer Ziyaüddin Ed-Dağıstanî Hakkında Detaylı Bilgi

Gümüşhanevi Dergahı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar