Hayatı ve çalışmaları
Gençlik yılları
Édouard Manet, 23 Ocak 1832de Pariste varlıklı ve birbirine bağlı bir ailenin üyesi olarak doğdu. Annesi, Eugénie-Desirée Fournier, İsveç Prensi Charles Bernadottenin torunuydu. Babası, Auguste Manet ise Fransız bir yargıçtı ve oğlunun da tıpkı kendisi gibi hukuk alanında kariyer yapmasını istiyordu. Dayısı, Charles Fournier, yeğenini resim yapması konusunda teşvik etti ve sık sık Louvrea götürdü. 1845 yılında, dayısının tavsiyesiyle, Manet çizim konusunda özel ders almaya başladı. Bu dersler sırasında ileride Güzel Sanatlar Bakanlığı yapacak olan Antonin Proust ile tanıştı. Proust-Manet dostluğu yaşamlarının sonuna kadar sürdü.1848 yılında, babası isteği ile bir eğitim gemisiyle Rio de Janeiroya doğru yola çıktı. Deniz Kuvvetleri sınavına iki kere girip başarısız olduktan sonra babası sanat eğitimi almasına izin verdi. Manet, 1850den 1856ya kadar, geniş tarihi tabloları ile tanınan Thomas Couture isimli akademik bir ressamla birlikte çalıştı. Boş zamanlarında ise Louvredaki büyük başyapıtları kopyalıyordu.
1853 ile 1856 arasında Almanya, İtalya ve Hollandayı ziyaret etti. Bu ziyaretler sırasında Frans Hals, Diego Velázquez ve Francisco Goyanın eserlerini inceleme fırsatı buldu. Bu üç ressamdan çok etkilendi ve daha sonraki çalışmalarında onların eserlerinden esinlendi.
1856 yılında kendi atölyesini açtı. Bu dönemdeki tarzı fırça darbelerini serbest bırakan, detayları basitleştiren ve geçiş tonlarını yok eden olarak tanımlanabilir. Bu stilini Gustave Courbet tarafından başlatılan gerçekçilik akımına adapte eden Manet, Absint İçicisi (1858-59) isimli tablosunu çizdi. Onun dışında ise şarkıcılar, çingeneler, kafelerdeki insanlar, boğa güreşleri, dilenciler gibi çağdaş konularla ilgilendi. Gençlik yıllarının ardından dini, tarihi ya da mitolojik konuları resimlerinde çok az konu edindi.
''Tuileriesde Müzik
''Tuileriesde Müzik'', Manetnin ilk dönem çalışmalarından biridir ve o dönemdeki tarzını yansıtır. Tabloda, Frans Hals ve Diego Velázquezden esinlenmeler görülür. Ayrıca, ressamın hayatının sonuna kadar ilgileneceği "boş zaman" konusunun da habercisidir. Resim bazıları tarafından tamamlanmamış olarak tanımladı. O dönemde Tuileries Bahçelerinin müzik ve sohbetle dolu atmosferi izlenebilir.Bu resimde, Manet, arkadaşlarını, ressamları, yazarları ve müzisyenleri anlattı. Bütün bu karakterlerin arasına kendi otoportresini de ekledi.
Kırda Öğle Yemeği (''Le déjeuner sur lherbe)
Sanatçının en önemli erken dönem çalışmalarından biri de "Kırda Öğle Yemeği" idi. 1863 yılında Paris Salonun yıllık sergisi tarafından reddedilen Manet, bir sonraki sene resmi "Reddedilenler Salonu"nda sergiledi. 3. Napolyon "Reddedilenler Salonu"nu, 1863 yılında, Paris Salonun 4000den fazla eseri reddetmesinden sonra kurmuştu.Tabloda giyinik bir erkekle tamamen çıplak bir kadının yan yana oturmasının zıtlığı ilgi çekti. Ayrıca eskize benzeyen basitleşmiş çizim de Manetyi Courbetten ayıran bir gelişmeydi. Aynı zamanda, Manetnin kompozisyonunda onun eski başyapıtlar üzerine yaptığı çalışma da fark ediliyordu. Ana karakterlerin oturma düzeni Marcantonio Raimondinin 1515 yılında çizdiği "Judgment of Paris" isimli tablosunu anımsatıyordu.
Uzmanlar ayrıca, Manetnin bu çalışmasının iki büyük rönesans resmi olan Giorgione ve Titianın , ile The Tempest''ini de anımsattığını söylediler. "The Tempest" Venedikteki Gallerie dellAccademiadadır. Bu gizemli resimde de giyinik bir adamla çıplak bir kadın kırsal bir mekandadırlar. Adam solda ayaktadır ve kadın, çimenlerin üzerinde bebeğini beslemektedir. Uzaktaki karanlık bulutlar gelecek olan bir fırtınanın belirtisi gibidir. Resimdeki iki karakterin birbirleri ile olan ilişkileri ise belirsizdir. '','' ise Louvreun koleksiyonundadır. Bu resimde giyinik iki adam kırda oturmuş birbirine bakmaktadırlar. Sol taraftaki adam bir ud çalmaktadır, sağdaki ise dikkatle ona bakıp dinlemektedir. Ön tarafta ise iki çıplak kadın, erkeklere eşlik etmektedir. Kadınların birinin elinde flüt vardır, diğeri ise sürahi taşımaktadır. Arka planda ise uzakta bir ev, bazı ağaçlar ve bir çoban görünmektedir.
Olympia
Tıpkı "Kırda Öğle Yemeği"nde olduğu gibi bu tablosunda da Manet Rönesans ressamlarını anmaktadır. Resimdeki çıplak kadının pozu Titianın Urbinonun Venüsünü (1538) ve Francisco Goyanın Çıplak Majasını (1800) anımsatmaktadır.Resmin tartışılmasının sebeplerinden biri de çıplak modelin tam olarak çıplak olmamasıdır. Saçlarındaki orkide, boynundaki kurdela, bilezik ve terlikler onun çıplaklığını ve seksapelini daha çok vurgulamakta ve zenginlerle düşüp kalkan rahat bir yaşama sahip hayat kadını imajını güçlendirmektedir. Orkide, tepede toplanmış saçlar, siyah kedi ve bir buket çiçek de o dönemlerde cinselliğin simgeleriydi. Bu modern Venüs vücudu standartlara göre incedir. Buradan da resimdeki idealize etme eksikliği fark edilebilir. Arkada duran tamamen giyinik hizmetçinin kıyafetleri ve bir fahişeye hizmet ediyor olması ortamdaki cinsel gerilimi arttıran bir faktördür.
Manet, Olympianun durgunluğunda Japon sanatından etkilendi. Bu durgunluk onu daha insani ve daha az şehvetli gösterir. Bazı yorumlara göre hizmetçisinin ona sunduğu çiçekleri gönderen müşterisine bakmaktadır. Bir diğer
"Olympia" sergilendikten sonra pek çok tepkiyle karşılaştı. Karikatürlerde, resimlerde, eskizlerde sık sık Manetnin çıplağına göndermeler yapıldı. Pablo Picasso, Paul Gauguin, Gustave Courbet, Paul Cézanne ve Claude Monet resmin önemini takdir eden ressamlar arasındaydı.
Sanatındaki ve hayatındaki gelişmeler
Eserlerindeki bitmemişlik duygusu ve fotoğraf benzeri ışıklandırma, bu çalışmaların modern olarak görünmesine sebep oluyordu ve Manetnin kopyaladığı ya da kaynak olarak kullandığı rönesans eserleri ile tezat oluşturuyordu. Resimlerinin "erken dönem modern" olarak tanımlanmasının bir sebebi de şekillerin arka planı olarak siyah renk kullanmasıydı. Böylece resme bakanın dikkati şekillerde yoğunlaşıyordu.Manet, izlenimcilik akımının öncüleri olan Edgar Degas, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley, Paul Cézanne ve Camille Pissarro gibi ressamlarla arkadaştı. Yine bu grubun içinde yer alan Berthe Morisot, sanatçıyı da kendi aktivitelerinin içine çekiyordu. Berthe, ressam Jean-Honoré Fragonardın torunuydu ve ilk defa 1864 yılında Paris Salona kabul edildi. Bu tarihten sonra 10 sene daha eserlerini orada sergilemeye devam etti.
Manet ve Berthe Morisot 1868de tanıştılar. Morisot, Manetyi kendisiyle birlikte açık havada resim yapmaya ikna etti. Bertheyi bu şekilde bir çalışmaya arkadaşı Camille Corot alıştırmıştı. Manet ve Morisot birbirinden çok şey öğrendi. Manet, Berthenin bazı tekniklerini kimi resimlerinde kullandı. 1874 yılında, Berthe, Manetnin erkek kardeşi Eugene ile evlenerek aileye de girdi.
İzlenimcilerin çekirdek grubunun aksine, Manet eserlerini bağımsız sergiler yerine Paris Salonda sergilemeyi tercih etti. Fakat, 1867 yılında yurtiçi sergiden çıkartılınca kendi sergisini açtı. Bu sergideki eserleri önemli eleştirmenlerden kötü yorumlar aldı. Yine bu dönemde Degas gibi izlenimci ressamlarla ilk defa ilişki kurdu.
Her ne kadar izlenimcilik akımına çalışmaları ile esin kaynağı olmuş ve desteklemişse de izlenimci sergilere katılmakta direnç gösterdi. Bunun sebebi hem bu grubun bir üyesi olarak görünmek istememesi hem de Paris Salonda sergi açmayı tercih etmesiydi. Öğrenci de kabul etmeyen Manetnin tek istisnası Eva Gonzalès oldu.
Manet, besteci Emmanuel Chabrier ile çok yakın dosttu. Onun iki tane portresini de yaptı. Müzisyen, ressamın 14 adet tablosuna sahipti ve bestesi Impromptu''yu Manetnin eşine adadı. Delage R. ''Emmanuel Chabrier. Paris, Fayard, 1999. Chapter XI
Yaşamı boyunca, eleştirmenlerle arası iyi olmadı. Buna rağmen Émile Zola onu kamuoyunda her zaman savundu ve destekledi. Stéphane Mallarmé ve Charles Baudelaire ile de arkadaştı ve ikisinin de portrelerini çizdi.
Kafe manzaraları
Manetnin kafe manzaraları içeren resimlerin ondokuzuncu yüzyılda Paristeki sosyal yaşam hakkında gözlem yapılmasına yardımcı olur. Ressam, insanları müzik dinlerken, bira içerken, flört ederken, bir şeyler okurken ya da beklerken çizdi. Çoğunlukla Rochechourt Bulvarındaki Brasserie Reichshoffeni ziyaret etti. Örneğin 1878de çizdiği ''Kafede'' isimli tablosu orayı anlatmaktadır. Bu eserde, pek çok insan barda durmaktadır. Bir kadın resmi izleyenin önünde dururken diğerleri kendilerine servis yapılmasını beklemektedir. Bu resimlerin havası Frans Hals ve Velázquezin çalışmalarını anımsatmaktadır. Bohem hayattan, kent yaşamından, çalışan insanlardan ve burjuvaziden anlık görüntüler gibidirler.Corner of a Cafe Concert isimli tabloda ise bir adam sigara içerken arkasındaki garson kadın içkileri servis etmektedir. "Bira İçenler"de ise bir kadın ve arkadaşı birlikte bira içmektedirler. Manet, ayrıca sık sık Pere Lathuilles isimli Avenue de Clichy üzerindeki restoranda da vakit geçirdi. Örneğin "Pere Lathuillesde" isimli tablosunu orada çizdi.
"Le Bon Bock"da ise şişman, neşeli ve sakallı bir erkek bir elinde bira diğer elinde pipo ile oturmaktayken, resimdeki diğer erkek direkt izleyicinin gözlerine bakmaktadır.
Sosyal aktivitelerin resimleri
Manet, yüksek sınıfın eğlencelerini ve sosyal aktivitelerini de resimlerine konu etti. Örneğin, "Operadaki Maskeli Balo" isimli tablosunda, ressam canlı kalabalığın bir partide eğlenmesini anlattı. Eserde, melon şapkalı, uzun siyah smokinli erkekler maskeli ve parti kostümü giymiş kadınlarla sohbet ederler. Manet, bu çalışmasına, arkadaşlarının portrelerini de ekledi.Ressam, dönemin popüler diğer aktivitelerine de resimlerinde değindi. Mesela, "Longchampde Yarış" isimli eserinde, at yarışı esnasında jokerlerin heyecanını ve enerjisini izleyene yansıttı. "Patenle Kayış"da ise iyi giyimli bir kadın ön plandadır ve diğerleri bu kadının arkasında paten kaymaktadırlar. Ressam, çoğunlukla eserinde öznesinin arkasında bir kent yaşamını anlattı ve esere bakıldığında bu yaşamın çerçeveden taşarak devam ettiği düşündürttü.
Uluslararası Sergiden Görüntü isimli tabloda ise askerler ayakta ya da oturarak dinlenmektedirler ve konuşmaktadırlar. Bir bahçıvan, köpekli bir çocuk, at sırtında bir kadın da resimdedirler. Kısaca, Paristeki farklı sınıflardan ve yaşlardan insan manzarasıdır.
Savaş
Manetin çalışmalarında eğildiği modern yaşam temasına savaş da dahildi. Ressamın savaşı konu alan resimleri "tarih resimciliği"nin modern ve güncellenmiş yorumları olarak düşünülebilir.Alan Krell, ''Manet and the Painters of Contemporary Life, sayfa 83. Thames and Hudson, 1996. Bu şekildeki ilk çalışması 1864 yılında yaptığı Kearsarge ve Alabama Muharebesi'' isimli çalışmadır. Bu çalışmada, Amerikan İç Savaşındaki bir deniz çatışması konu edildi.Manetnin bir diğer ilgisi de Fransanın Meksikaya olan müdahalesi oldu. 1867den 1869a kadar Manet, "İmparator Maximilianın infazı" tablosunun üç ayrı versiyonunu yaptı.Krell, sayfa 87-91. İnfazın değişik versiyonları ressamın yaptığı en büyük resimlerdi. Bundan da Manetnin en önemsediği tema olduğu çıkarımı yapılabilir. Konusu 3. Napolyonun altındaki bir manganın Meksikalı bir imparatoru infaz etmesi olan bu tabloların Fransada sergilenmesine izin verilmedi. Ayrıca, bu resimlerin Goyanın çalışmalarını anımsattığı ve Picassonun Guernica isimli tablosuna esin kaynağı olduğu söylendi.
Ocak 1871de, Manet, Pirenelerdeki Oloron-Sainte-Marieyi ziyaret etti. Yokluğunda arkadaşları adını Paris Komününün Ressamlar Federasyonuna yazdırdılar. Manet Paristen büyük ihtimalle semaine sanglante (kanlı pazar) sonrası uzak kaldı. Berthe Morisota 10 Haziran 1871de yazdığı bir mektupta "Parise birkaç gün önce döndük" diye yazdı. (Kanlı Pazar 28 Mayıs sona ermişti.)
Budapeştedeki Güzel Sanatlar Müzesi ''Barikat'' isimli suluboya tablosuna sahiptir. "Barikat"ın bir diğer versiyonu da özel bir koleksiyoncudadır.
Paris
Manet, çalışmalarının çoğunda Parisin sokaklarından manzaralara yer verdi. Örneğin, "Rue Monsnier Decked with Flags"de kırmızı, beyaz ve mavi flamalar, sokağın iki tarafındaki binaları kaplamaktadır. Aynı isimli bir diğer çalışmasında ise tek bacaklı bir adam koltuk değnekleri ile yürümektedir. Rue Monsnier with Pavers isimli tablosunda ise aynı sokak farklı bir konuyla karşımıza çıkar. Bu resimde insanlar ve atlar yoldan geçerken bazı adamlar yolu onarmaktadırlar.Ressam, Demiryolu daha bilinen ismiyle Saint-Lazare Garı isimli tablosunu 1873te çizdi. Bu resimde ondokuzuncu yüzyılın sonlarına ait bir Paris manzarasını konu edindi. Çalışmasında favori modellerinden olan ressam Victorine Meurenti kullandı. Meurent aynı zamanda Olympia ve Kırda Öğle Yemeği''nde de modellik yapmıştı. Bu resimde kollarında uyuyan bir köpek yavrusu tuttu ve kucağında açık bir kitap vardı. Hemen yanında küçük bir kız çocuğu duruyordu. Çocuk geçmekte olan treni izliyordu.
Manet, bu resimde, geleneksel bir doğa manzarasını arka plan olarak seçmedi. Trenin orada olduğuna dair tek kanıt buharın oluşturduğu beyaz buluttu. Uzaklarda, modern apartmanlar görülebiliyoru. Geleneksel bir kural olan derin boşluk ihmal edilmişti. Resim, 1874te Paris Salonda ilk gösterildiğinde eleştirmenler ve ziyaretçiler resmin konusunu şaşırtıcı, kompozisyonunu tutarsız ve çizimini eskiz gibi buldular. Karikatüristler eserle dalga geçtiler. Sadece birkaç kişi resmin modernliğin sembolü olduğunu anlayabildi. Demiryolu, şu anda Washingtondaki Ulusal Sanat Galerisinde sergilenmektedir.
Geç dönem çalışmaları
Son başyapıtı olan "Folies-Bergèrede bir bar"ı (Le Bar aux Folies-Bergère) 1882 yılında tamamladı. Bu resim aynı yıl Paris Salonda sergilendi.1875 yılında ise Edgar Allan Poenun Kuzgununun Fransızca versiyonu için taşbaskılar yaptı. Eserin çevirisi ise Mallarmé tarafından yapıldı. The Digital Collection of the New York Public Library. 1881 yılında, arkadaşı Antonin Proustun da baskılarını Fransız Devleti Manetye şeref madalyası verdi.
Özel hayatı
Manet, 1863 yılında Almanya doğumlu Suzanne Leenhoff ile evlendi. Leenhoff ile Manet aynı yaştaydılar ve yaklaşık on senedir beraberdiler. Leenhoff ilk olarak Manet ve erkek kardeşine piyano çalmayı öğretmek için Manetnin babası Auguste tarafından işe alınmıştı. Ayrıca, Augusteun metresi olduğuna dair dedikodular da vardı. 1852 yılında ise Leenhoff ile Leon Koella Leenhoffun evlilik dışı bir çocukları olmuştu.Manet, babasının 1862 yılında ölmesinden sonra Suzanne ile evlendi. O günlerde 11 yaşında yaşında olan Leon Leenhoffun babası Manetlerden biri de olabilirdi. Leon, Manetye pek çok resminde poz verdi. Bu resimler arasında en meşhuru "Kılıç Taşıyan Oğlan" (1861) idi. Ayrıca "Balkon" isimli resimde arkada duran çocuk da Leondu.Mauner, G. L., & Loyrette, H. (2000). Manet: the still-life paintings. New York: H.N. Abrams in association with the American Federation of Arts. ISBN 0810943913, sayfa 66
Ölümü
Manet, kırklı yaşlarında yakalandığı frengi ve romatizma sebebiyle vefat etti. Hastalık, ressamın büyük ağrılar yaşamasına ve ölümü yaklaştıkça da kısmi felç geçirmesine sebep oldu.Sol ayağı kangren sebebiyle kesildi. 1883 yılında, Pariste 51 yaşındayken vefat etti ve şehirdeki Cimetière de Passye gömüldü.
Kitaplar
- Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat, Beth Archer Brombert (1996), ISBN 0316109479 ve ISBN 0226075443 (1997)
- Manet, Françoise Cachin (1990 - Fransızca; İngilizce çevirisi 1991), ISBN 0805017933
- The Drawings of Edouard Manet, Alain de Leiris (1969), ISBN 0520015479
- The Painting of Modern Life: Paris in the Art of Manet and His Followers, TJ Clark (1985), ISBN 0500281793 (2000)
- Manet: Painter of Modern Life, Françoise Cachin (1995), ISBN 050030050X
- Manet, Gilles Neret (2003; Taschen), ISBN 3822819492
- Manet, John Richardson (1992; Phaidon), ISBN 071482755X
- The Judgment of Paris: The Revolutionary Decade that Gave the World Impressionism, Ross King, New York: Waller & Company, 2006 ISBN 0802714668.
- Manet: Büyük Ressamlar, David Spence, Çeviren: Nimetullah Öner, Alkım Yayınları, 2001 ISBN 9789753371797
Kaynaklar
VikipediDış bağlantılar
- Allpaintings.comdaki Resimleri
- Ricci-art.comdaki Resimleri
- Hecht Müzesi
- biography.comda Manet
- Olga Galerisinde Manet
