Hasan Paşa
Cafer Bey |komutan2 = Kont Aleksey Orlov
Grigori Spiridov
John Elphinstone |komutan3 = |güç1 = 14-16 kalyon, 6 fırkateyn, 6 mahon, 13 kadırga ve 32 daha küçük çapta gemi |güç2 = 9 kalyon, 3 firkateyn, 4 ateş gemisi ve 4 nakliye gemisi |güç3 = |kayıp1 = 15 kalyon, 4 fırkateyn ve 40 parça ufak gemi yanmış ve batmıştır.
"Rodos" adlı kalyon ve 6 kadırga Rusların eline geçmiştir.
Yaklaşık 11.000 ölü |kayıp2 = 1 kalyon (Sv. Evstafii). 700 ölü |kayıp3 = |notlar = }} Çeşme Deniz Muharebesi, 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında Rus donanması ve Osmanlı Donanması arasında Çeşme Körfezi açıklarında yapılmıştır. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın bir parçası olan bu çatışmanın sonucunda Osmanlı Donanması Ruslar tarafından tamamen yok edilmiştir. Savaş öncesi 1768 yılında Osmanlı-Rus Savaşı başladığında Rusya'nın Karadeniz'de savaş gemisi olarak sadece 6 kalyonu bulunmaktaydı. Rus donanmasının büyük bir bölümü Baltık Denizi'nde üslenmisti. 1769 yılının Kasım ayında Rusya Baltık Denizi'ndeki donanmasından iki filo gemiyi değişik rotalarla Atlantik Okyanusu ve Cebelitarık Boğazı yoluyla Akdeniz'e gonderdi. Rus donanmasının komutanlığını Kont Aleksey Grigoryeviç Orlov üstlenmişti. Amaç Osmanlı Devleti'ni zayıflatmak için Mora Yarımadasındaki Yunanlar arasında bir isyan çıkartmak ve Rusya yanlısı bir Yunan Devleti kurulmasını sağlamaktı. İki filo Akdeniz'de birleşti ve Mora Yarımadasına çıkartma yaptı. 50 Rus askerinin yardımıyla Mani bölgesindeki Yunanlar arasında bir isyan çıkartmayı başardı ama isyan bütün Yunanistan'a yayılmadan Osmanlılar tarafından bastırıldı. Bu isyana Orlov isyanı (Yunanca: Ορλωφικά) denilmektedir. Yunanlar tarafından Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın çekirdeği olarak kabul edilmektedir. Kaptanpaşa Mandalzade Hüsameddin Paşa'nın komutasındaki Osmanlı donanması ilk önce Yunan isyanını bastırmak için Mora Yarımadasında Mora Yenişehri (simdiki Nafplion) önünde bulunuyordu. Hüsameddin Paşa Rus filotilasının uzun yolda levazım ve erzak sağlayamayacağını ve bu nedenle hiç savaş yapmadan teslim olacağını düşünüyordu. Onun yüzden Ege Denizi'ne yelken açmaya karar verdi. Ege Denizi'ne ulaştıktan sonra Sakız Adası ve Karaburun arasında Çeşme limanına yakın açıklarda demirledi. Osmanlı donanması ile Rus filosu karşılaşması Osmanlı donanmasının Ege Denizi'ne doğru yelken açtığını haber alan iki Rus filosu Akdeniz'de Osmanlı donanmasını aramaya koyuldu. İki filonun komutanları Rus Amiral Grigori Spiridov ve İngiliz danışman Amiral John Elphinstone'du. Bu iki Rus filosunda 21 tane gemi bulunmaktaydı: Bunlardan 9 tanesi 66-68 toplu kalyon, 3 tanesi 38-32 toplu fırkateyn, 1 tanesi 12 havan taşıyan bomba, 4 tanesi ateş gemisi, 4 tanesi de nakliye gemisiydi. Osmanlı donanmasının mevcudu bütün ayrıntılarıyla bilinmemektedir. Fakat 14-16 büyük kalyon bulunduğu ve bunlardan Burc-u Zafer'in 84 topluRodosun 60 toplu ve Kaptanpaşa'nın Kapudane kalyonunun 100 toplu olduğu biliniyor. Ayrıca 6 fırkateyn, 6 mahon, 13 kadırga ve 32 daha küçük çapta gemi bulunmaktaydı. Toplam top adedi yaklaşık 1.300 idi. Osmanlı donanması üç sıra olarak demir atmıştı. Birinci sırada 70-100 topla 10 kalyon bulunmaktaydı. Bunlardan kuzeyden dördüncü kalyonda Osmanlı donamasının komutanı Kaptanpaşa Mandalzade Hüsameddin Paşa bulunmakta; kuzeyden ilk kalyon Burc-u Zafer olup kaptanı Cezayirli Hasan Paşa idi ve kuzeyden yedinci kalyonun kaptanı Rodos sancak beyi Cafer Bey idi. Donanmada bulunan diğer 2 kalyon bir önceki akşam Midilli'ye gitmişti. İkinci sırada yaklaşık 6 tane daha kalyon bulunmaktaydı ve birinci sıra kalyonlar aralarında açıklık bırakılarak bu ikinci sıra gemilerin ileri ateş etmeleri sağlanmıştı. Bunların arkasında üçüncü sırada fırkateynler, mahonlar, kadirgalar ve diğer ufak parça gemiler bulunmaktaydı. 5 Temmuz 1770'de Osmanlı donanmasını Karaburun yarımadası ile Sakız adası arasında Çeşme Körfezi'nin hemen kuzey açıklarında demir atmış olarak buldu. 6 Temmuz'da öğleyin Osmanlı donanması saat 11:45'de ateş açıp savaşa başladı ve Rus filoları da hemen karşı ateş açtılar. Büyük Rus kalyonları planlanan taktik sırasını koruyamadılar. Evropa, Rostislav'ın arkasında kaldı; Trech Svyatitelai bir Osmanlı kalyonu etrafında döndükten sonra yanlışlıkla Trech İerarchov tarafından ateşe maruz kaldıktan sonra ancak taktik sırasına geri gelebildi; Sv. Ianuarii ise bir müddet ters yöne gittikten sonra taktik sıraya geri döndürüldü. Çok geçmeden Osmanlı donanmasının sol yanında bulunan Cezayirli Hasan Bey komutasındaki "Burc-u Zafer" üç-ambarlı kalyonu ile Rus Kaputane amirali Spiritov komutasındaki Sv. Evstafii üç-ambarlı kalyonu arasında bir çatışma başladı. "Burc-u Zafer", üzerine gelmekte olan "Sv. Evstafii" büyük kalyonu üzerine gülle yağdırarak Rus kalyonunun bütün armalarını budadı ve bir gülle isabeti ile kalyonun dümenini parçaladı. Rus kalyonu akıntı dolayısıyla "Burc-u Zafer" üzerine düştü ve iki kalyon birbirine yanaștılar. Hasan Bey 30 kişi ile derhal Rus kalyonuna atlayıp doğue girişti ama yaralanarak; kendi kalyonuna geri dönmek zorunda kaldı. Bu sırada Rus kalyonunun cephaneleği ateş aldı ve bir yangın başladı; bu yangın Burc-u Zafer'e de sirayet etti ve iki kalyon da yanarak sonunda battılar. Gemisini kaybeden yaralı Kapudane Hasan Bey denize atlayarak sahile çıkmayı başardı. Rus kalyonu "Sv. Evstafii"'nden ise Filo Komutanı Aleski Orlov'un kardeşi Feodor Orlov, kalyon kaptanı Kruse, bazı süvariler ve 10 kadar asker canlarını kurtarabildiler.. 11.000 civarında Osmanlı denizcisi ölmüştü. Rusların kayıpları ise 700 civarındaydı. Kaptan=i Derya Mandalzade Hüsameddin Paşa baştardesi ile 7 Temmuz'da Sakız'a kaçıp kurtuldu. Cezayirli Hasan Paşa ve Rodos Sancak Beyi Cafer Bey kurtuldular. İzmir'de bulunan Cezayirli Hasan Bey İstanbul'a çağrıldı. Hüsameddin Paşa görevinden alındı. Yerine Cezayirli Hasan Paşa Kaptanpaşa görevine getirildi. Sonuçları Rus donanmasının Çanakkale Boğazı'nı geçip İstanbul'a hücum etmesini önlemek için İstanbul'da tersanede kazakta bulunan 6 eski kalyon ile birkaç perakande, 4 Cezayir gemisi ve diğer gemiler tedarik edildikten sonra Çanakkale'ye gönderildiler. Venediklilere bedeli ödenerek gemi satın alınma teklifi verildiyse Venedik Cumhuriyeti bu isteği kabul etmedi. Rus donanması komutanı Orlov Çanakkale Bağazı'nı kapatmak suretiyle İstanbul'u abluka alamaya karar verdi ve bu uğraşa us ölarak Limni adası seçildi. Rus komutanı danışmanı olan A+İngilz Amiralı'nın Bağazı zorlayarak Marmara'ya girip istanbul'a hücum etme teklifini redetti. 10 Temmuz 1770'de Rus donaması Limni'yi işgala başladılara. Ama Limni kalesine sığınan Türk erkek kadın çocuk yaklaşık 3.5 ay kadar Rus kuşatması altında kaleyi savundular. Çeşme Deniz Savaşı Osmanlıların İnebahtı Savaşı'ndan sonra denizlerde aldığı ilk büyük yenilgiydi. Osmanlı Devleti bu savaştan sonra bir süre efektif donanmasız kaldı. Osmanlı-Rus Savaşı'nın 1774 yılında bitmesine kadar Rus donanması Çeşme'ye defalarca geri gelerek limanı top ateşine tuttu. Kısa bir süre sonra yapılan Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti Karadeniz'i Ruslarla paylaşmak durumunda kaldı ve Kırım'ı ele geçiren Rusya Akdeniz'de de donanma bulundurmaya başladı.