Çeviriyazı

Bu madde dilbilim ile igilidir. Diğer anlamlar için Transkripsiyon anlam ayırım sayfasına bakınız.' Çevriyazı, çeviri yazı veya transkripsiyon, bir konuşmayı yazılı veya basılı hale dönüştürme işlemidir, örneğin bir mahkeme oturumunun tutanaklarının yazılması gibi. Fiil hali "çevriyazmak"tır. Daha genelleşmiş anlamıyla transkripsiyon, "Bir ortamdan bir başkasına aktarırken, veriyi, yeni ortamın gerektirebileceği biçime çevirmek"TDK Bilişim Terimleri Sözlüğü'nde "çevriyazmak" anlamına gelir. Bu anlamıyla terim, yazılı bir kaynağın başka bir ortama dönüştürülmesi için de kullanılabilir, örneğin bir kitabın sayfalarının görüntülerinin tarayıcı ile elde edilip ondan elektronik bir metin üretilmesi, veya bir elyazısının matbu hale dönüştürülmesi gibi. Keza, biyolojideki anlamıyla transkripsiyon, bir DNA zincirindeki bilginin, onu tümleyici bir RNA zinciri olarak kopyalanması işlemi demektir. Müzikte transkripsiyon, veya aranjman, bir parçanın orijinal olarak yazılmış olduğu enstrümandan farklı bir enstrüman için değiştirilmesidir. Dilbilimde kullanıldığı anlamıyla çevriyazı (fonetik yazı, fonetik transkripsiyon veya sesçil yazı) konuşmadaki sesleri, onları sonradan tekrar üretebilmek için, özel yazılı sembollerle kaydetmektir. Dilbilimciler fonetik çevriyazı için Uluslararası Fonetik Alfabesini kullanırlar. Bunun ASCII karşıtı SAMPA'dır. Örneğin, bazı Anadolu ağızlarında "değil", "gelecek misin?", "gelemem" kelimelerinin söylenişlerine göre "da´l", "del"; "gelcemin?", "gelecaí±í±i?" şekillerinde yazılması gibi.TDK Gramer Terimleri Sözlüğü'nde "çevriyazım" "çevriyazım" Transkripsiyon ve transliterasyonun farkı Çevriyazıdan farklı olarak harf çevirisi (transliterasyon) bir yazı sistemine göre yazılmış bir metnin o yazıdaki harflerin değerlerini koruyacak şekilde başka bir yazı sistemine aktarılmasıdır. Transliterasyonda her harf ayrı ayrı çevrilir, Transkripsiyonda ise her ses (fonemler) hedef dilde kendisine en yakın harfe (veya harf grubuna) çevrilir. Transliterasyonda kaynak metinde kullanılmış harfler, onları kaydetmek için kullanılan alfabedede mevcut olmadığı için, onlara ile mevcut olan harfler arasında bir eşlendirme (gönderme) yapılır. Bu eşlendirme kuralına dayanarak kaynak metindeki metnin tam olarak nasıl yazıldığını çıkarmak mümkündür. Örneğin modern Yunanca'da, &lt;η&gt; &lt;ι&gt; &lt;Ï…&gt; harfleri ve &lt;ει&gt; &lt;oι&gt; &lt;υι&gt; harf birleşimlerinin hepsi Türkçe'deki "i" sesi ile teffuz edilir. Bunların transkripsiyonunda "i" kullanılabilir. Bunlar arasındaki farklılığı muhafaza etmek gerekirse bunların latin harfleri ile transliterasyonu, <Ä“>, , , , ve şeklinde olabilir. Transkripsiyon ve transliterasyonun örnekleri Türkçe'de adı Boris Yeltsin olarak yazılan eski Rusya devlet başkanının adının, IPA ile fonetik çevriyazısı aşağıdaki tabloda görülebilir. Bu tabloda bazı başka dillerde bu ismin kabul görmüş yazım biçimleri de vardır. 'Boris', kelimenin tam anlamıyla bir çevri yazı değil, bir harf çevirisidir, çünkü ona bakarak Rus alfabesinde nasıl yazılmış olduğunu hatasız bilmek mümkündür. 'Yeltsin' için aynı şey söylenemez, ama Türkçe okunuşu Rusça okunuşuna çok yakındır. } |- | colspan=2 align=left | bazi başka dillerde aynı ismin yazımının 10 örneği: |- | Türkçe | Boris Nikolayeviç Yeltsin |- | İngilizce | Boris Nikolayevich Yeltsin |- | Fransızca | Boris Nikolaí¯evitch Ieltsine |- | İspanyolca | Boris Nikolí¡yevich Yeltsin |- | Almanca | Boris Nikolajewitsch Jelzin |- | Lehçe | Borys NikoÅ‚ajewicz Jelcyn |- | Slovence | Boris Nikolajevič Jelcin |- | Macarca | Borisz Nyikolajevics Jelcin |- | Arapça | بوريس نيكولايفتش يلتسن (yaklaşık harf çevirisi Burıs Nıkulayafitş Yıltsin) |- | İbranice | בוריס ניקולאיביץ' ילצין (yaklaşık harf çevirisi bwrjs njḳwlʾjbjá¹£' jlá¹£jn) |- | Japonca | ボリス・ニコãƒéイェヴィッチ・イェリツィン (yaklaşık harf çevirisi borisu nikorayevikçi yeritsin) |}

Kaynakça

Kaynaklar

Vikipedi