yazı
Türkçe yazı kelimesinin İngilizce karşılığı.adj. clerical, scriptural, writing n. article, contribution, inscription, lettering, Scripture, writing
Yazı, zamana ve yere bağlı olmaksızın bir fikrin insanlara aktarılması için zaruridir (bkz. Lenguistik). Konuşma, el veya yüz işaretleriyle yapılan muhabere şekli o an için geçerli olup, daha sonra yine tekrar edilmesi icab eder. İnsanların doğruyu bulmasına yardımcı olmak üzere Cenab-ı Hak tarafından gönderilen Peygamberlerin çoğuna bilgiler yazılı olarak gönderilmiştir. Dört büyük peygambere gönderilen Zebur, Tevrat, İncil ve Kur'an-ı kerim böyledir. İlk olarak kalemle yazı yazan ve insanlara öğreten İdris aleyhisselamdır. Eski Yunanlıların yazı öğrendikleri Hermes, İdris aleyhisselamın yazdığı kitaplardan aldığı bilgileri kendisine mal ederek anlatmıştı. Eski Yunanlılar taşkınlık yaparak Hermes'i kendilerine tanrı kabul etmişlerdir. Eski Sümer,
Arkeologların yaptığı kazılardan yazının kelimelerle ifade edilişinin ilk olarak M.Ö. 3000 senelerinde Sümerlere ait olduğu ileri sürülmüştü. Halbuki M.Ö. 20.000 senelerinden kalma Fransa'nın güneyindeki bir mağarada ayı, inek, öküz resimleri bulunmuştur. Zaman zaman insanların bulundukları kültür ve medeniyet seviyesine paralel olarak yazı şekillerinde de gelişme olduğu muhakkaktır. İlk yazılar adem aleyhisselam tarafından kayalar, kerpiçler üzerine çiviyle yazılmıştır. Bunlar, Süryani, İbrani ve Arabi lisanla idi.
Yazı, tarih boyunca kullanılış şekillerine göre birçok sınıfa ayrılır. Bunlar resimlerle ifade (ikonografi); konuyu seri haldeki resimlerle anlatan (ideografi); kısmen resim, kısmen fonetik ifade (analitik sistem); sesin grafik şeklini ifade eden yazı(fonetik sistem); hecelerin ayrı ayrı sembollerle ifadesi (heceleme) ve sesli sessiz 20-40 harften meydana gelen (alfabe) yazılarıdır. (bkz. Alfabe)
Türkler bugüne kadar çeşitli yazıları kullanmışlardır. Bunlar sırası ile Göktürk, Uygur, Arap ve Latin alfabeleridir. Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra 10. yüzyıldan, 20. asra kadar Arap alfabesini kabul etmişlerdir. Bütün ilim eserleri Arapça yazıldığı için Arapça ilim lisanı olmuş ve yazılar bu dilde yazılmıştır. Önce devletin yazısı Uygur yazısıyken daha sonraları devletin resmi yazışma dilinin de Arapça olmuştur. Uzun seneler Arapça ve Uygurca yazılar birlikte kullanılarak nesillerin örf ve adetlerinin, teknik ve bilgilerininin birbirlerine intikali sağlanmıştır. Türkler Arap alfabesini kendilerine mal edercesine kabul ederek kullanmışlar ve hat denilen bir yazı sanatı meydana çıkarmışlardır (bkz. Hat). Hat sanatı ile yazılmış binlerce yazı kitaplarda, tablolar halinde binalarda mevcuttur. Bin seneyi aşkın Türk tarihi Arap harfleriyle yazılı ve arşivlerde saklıdır.
Arap alfabesiyle yazılan yazı sağdan sola doğrudur. Latin alfabesinde yazı soldan sağa; Çin ve Japon alfabesinde yukarıdan aşağıya doğrudur.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
evet - 3 yıl önce