Türkçe Bilgi: Võ Nguyên Giáp

Võ Nguyên Giáp (d. 25 Ağustos 1911) Vietnam Halk Ordusundan emekli eski asker ve politikacı. Katıldığı belli başlı savaşlar, I. Hindiçini Savaşı (1946-1954) ve

Vietnam Savaşı

dır (1960-1975). Katıldığı belli başlı muharebeler ise Lang Son (1950); Hoa Binh (1951-1952); Dien Bien Phu (1954); Nguyen Hue Saldırısı (1972); ve son Ho Chi Minh harekatıdır (1975). Giap aynı zamanda bir gazetecidir ve Ho Chi Minh’in Viet Minh hükümetinde içişleri bakanlığı yapmıştır. Viet Minh ve Vietnam Halk Ordusu komutanıdır, savunma bakanlığı yapmıştır, Lao Dong Partisinin Politbüro üyesi olmuştur. Vietnam Bağımsızlık Savaşında Ho Chi Minh’den sonra en tanınan askeri komutandır ve savaşın sonuna dek gerçekleşen bitin askeri operasyonlara önderlik etmiştir. Gençliği Giap Quang Binh kentindeki An Xa köyünde dünyaya geldi. Babası ve annesi, Vo Quang Nghiem ve Nguyen Thi Kien tarımla uğraşmaktaydı, topraklarının bir kısmını komşularına kiraya vererek görece rahat bir hayat yaşamaktaydı. 14 yaşında Giap, Haiphong enerji Şirketine girecek ve Tan Viet Cach Mang Dang isimli devrimci gençlik grubuna üye olacaktır. iki yıl sonra He’de Fransızlarca eğitim verilen Quoc Hoc Lisesine girecek ve kendi anlatımına göre 2 yıl içinde öğrencilere eylem yaptırdığı için okuldan atılacaktır. 1930 yılında Lao Bao hapishanesine atılan Giap iki yıllık cezasının 13 ayını burada çeker ve salıverilir. Komünist Partisine 1931 yılında katılan Giap Hindiçinindeki Fransız egemenliğine karşı sayısız eylemde yer alır. Askeri tarih ve felsefeye çok meraklıdır, özellikle Napolyon ve Sun Tzu’nun savaşa dair teorilerini benimsemeye çalışır. 1933 yılında 22 yaşındaki Giap Hanoi Üniversitesine girer. Giap bu üniversitede hem siyasal ekonomi ve hukuk eğitimi alacaktır. Mezun olduktan sonra Hanoi’deki Thang Long Okulunda bir yıl tarih öğretmenliği yapar. 1930’lı yıllarda Giap, öğretmenlik ve gazetecilik yapacak, Tien Dang için yazılar yazacak, değişik devrimci eylemlere katılacaktır. Yasadışı bir sosyalist gazete olan Hon Tre Tap Moş’nin çıkmasında önemli rol oynayacak ve Le Travail adlı Fransızca dergiyi de çıkaracaktır. 1939’da kendisi gibi komünist olan Nguyen Thi Quang Thi ile evlenir. Fransız yönetimi o yıl komünist faaliyeti yasaklayınca Giap, Çin’e kaçıp burada bulunan Vietnam Bağımsızlık Ligi Viet Minh lideri Ho Chi Minh’e katılır. Kendisi sürgündeyken eşi, kardeşi, babası ve baldızı Fransız koloni yönetimince tutuklanacak ve işkenceyle öldürülecektir. II. Dünya Savaşı sonrası 1944 yılında Vietnam’a dönecek ve 1945 yılına kadar Japon işgal kuvvetlerine karşı direniş hareketini örgütleyecektir. II. Dünya Savaşının sonunda Ağustos 1945’de Japonlar Müttefiklere teslim olduktan sonra özellikle işgalleri altındaki siyasal durumu karmaşıklaştırmak için ayarlamalar yapmışlardır. Buna göre Japonlar Fransız askerlerini tutuklayıp, ulusalcı Vietnamlı siyasal partilere sınırsız örgütlenme ve siyaset alanı açmış, müttefiklerin bölgeye geldiğinde karmaşık bir yapıyla karşılaşmasını istemiştir. Japonların bıraktığı siyasal boşluk, işgalcilere karşı en örgütlü şekilde duran Viet Mnh tarafından hemen doldurulmuş, devlet kurumlarına el koyan grup üyeleri geçici bir hükümet kurarak iktidarı almışlardır. Bu kurulan hükümette Giap içişleri bakanı olacaktır. durumdan yararlanan Ho Chi Minh Eylül 1945’de Demokratik Vietnam Cumhuriyetini ilan edecektir. Ancak Vietnamlıların bilmedikleri bir gerçek vardır. 1945 yazında Almanya’nın Potsdam kasabasında müttefikler arasında yapılan konferansta Stalin, Truman ve Churchill Vietnam hakkında kararlarını çoktan vermiştir. Buna göre Japon işgalciler atılıncaya kadar Vietnam müttefik kuvvetlerce işgal edilecek, daha sonra kuzey bölgesi milliyetçi Çin’e, güney bölgesi ise İngiltere’ye verilecektir. II. Dünya Savaşında Vichy yönetimi aracılığıyla Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Almanyasıyla işbirliği yapan Fransa özellikle savaşın son yılı aktif olarak savaşa katılarak kötü şöhretini unutturmak istemiştir. Ayrıca savaştan önceki kolonilerini de geri istediği için Vietnam ile ilgilenmektedir. 1946 yılında İngiltere Vietnam’dan kuvvetlerini Fransa lehine çekeceğini açıklarken, Çin ise Fransa’nın kendi ülkesinden toprak talebi olmayacağı garantisine karşılık olarak Vietnam’ın kendisine verilen kısmını Fransa’ya bırakacaktır. Böylece Japon işgalinden sonra bağımsızlık hayali kuran Vietnamlılar tekrar Fransız boyunduruğuna girmekle karşı karşıyadır. Birinci Hindiçini Savaşı Viet Minh ilk başlarda Fransızlarla müzakere yapar görünerek Çinlileri ülkeden uzaklaştırmayı düşünmüştür. Vietnam, tarihinde uzun süre Çin işgalinde kaldığından dolayı Fransız yönetimine dönülecek gibi gösterilerek Çin’den uzaklaşılmıştır. Ancak Fransızların Vietnam’ın bağımsızlığını tanımayacağı ve eski koloni yönetimini getireceği anlaşılınca Viet Minh ile Fransa arasında savaş çıkacaktır. Savaşın başlangıcı olarak 19 Aralık 1945 verilmektedir. İyi silahlanmı ve eğtimli Fransız ordusu Viet Minh kuvvetlerine büyük yenilgiler yaşatsa da tüm Vietnam’da denetimi sağlamaktan uzaktırlar. Hem asker sayıları hem de Vietnam’ın yoğun nüfus yapısı buna müsade etmeyecektir. General Giap bu sayede yeniden toplanabilecek ve dağılan birliklerini yeniden güçlendirebilecektir. Belirli bir süre iki kuvvet arası bir pat durumu yaşanmıştır. Yenişememe durumu Mao Zedung yönetimindeki Çin Komünist Partisinin Çin İç Savaşında milliyetçi Chiang Kai-shek ve ordusunu yenmesiyle bozulur. Mao’nun ordusu Vietnam sınırına geldiklerinde Viet Minh önemli miktarda silah ve ekipmana sahip olmaya başlayacaktır. Ayrıca Viet Minh birlikleri Çin’deki askeri kamplarda eğitim alacak, Çinli uzmanlar Vietnam’a gelecektir. Bu şekilde Viet Minh önemli bir savaş gücüne dönüşür. Değişim geçiren Viet Minh, Lang Son ve Cao Bang muharebelerinde Fransızları yenecektir. Çin sınırından böyleikle uzaklaştırılan Fransızların gitmesiyle Çin’den gelen yardımlar daha da rahat akmaya başlar. Bundan sonra Giap tarafından başaltılan aşırı iyimser saldırılar başarısız olacaksa da Viet Minh gittikçe güçlenmekte ve gerilla savaşında yetkinleşmektedir. Fransa’nın uzun erimli ve pahalı bir gerilla savaşına doğru sürüklendiği aşikar olunca Fransa hükümeti Viet Minh ile anlaşma yollarını aramaya başlayacaktır. Fransa geçici hükümete izin verileceğini ve yakın bir tarihte bağımsızlığının iade edileceğini önerse de özellikle başta Ho Chi Minh olmak üzere Viet Minh liderleri Fransızların sözüne güvenmezler ve savaşa devam ederler. Fransa’da ise kamuoyu savaşa karşı çıkmaktaydı, bunun belli nedenleri vardı: # 1946-1952 yılları arasında çok sayıda Fransız askeri öldürülmüş, yaralanmış veya esir düşmüştür. # II. Dünya Savaşının yarattığı yıkımın ardından Fransa ekonomisini düze çıkarmaya çalışmaktatır. Vietnam'da sürmekte olan savaş, ülkenin Marshall Yardımı çerçevesinde aldığı ABD yardımının iki misline mal olmaktaydı. # Savaş 7 yıldır sürmekteydi ve Fransız zaferine dair hiçbir işaret ortada yoktu. # Fransa'da halk artık Vietnam’daki varlıklarının ahlaki bir anlamının bulunmadığını düşünmekteydi. # Fransa'nın güçlü sol ve komünist geleneği Viet Minh’in bağımsız bir sosyalist devlet kurma hakkını savunuyordu. Viet Minh Vietnam’daki savaşta güçlenirken, savaşı Fransızlar için çok zor bölgelere yaymaya özen gösterecek ve bu kapsamda Laos gibi ulaşımı zor bölgelere saldıracaktır.Hindiçinindeki Fransız komutan General Henri Navarre, Laos gibi ücra bölgeleri savunabilmek için binlerce askerini yeniden konuşlandırmak zorunda kalacaktır. Aralık 1953’de Navarre Dien Bien Phu’da bir savunma kompleksi inşa edecek ve Laos’a saldırmak için bölgeden geçmek zorunda ola Viet Minh güçlerine engel olmak isteyecektir. Yaptığı planlara göre Viet Minh güçleri Laos’a saldırmak için Dien Bien Phu’ya saldırmak zorunda kalacak ve geleneksel savaşta da Fransızlar galip gelecektir. Navarre’nin planı tutacak ve Giap Dien Bien Phu’ya saldırmayı planlayacaktır. Hazırladıkları savunma mevzilerinde saldırıya hazır bekleyen Fransız askerlerine karşı Viet Minh de hazırlanmaktadır. Giap tüm Vietnam’daki askerlerini bölgeye kaydıracak ve saldırıdan önce 70.000 askeri hazır olacaktır. bu sayı savunma mevzilerindeki Fransız askerlerinin beş katıdır. Çin’den alınan son teknoloji uçaksavar silahları ve 105mm toplar sayesinde Fransız müstahkem bölgesine dışarıdan gelecek yardımı engelleyebilmekteydi. Uçaksavar ve topçu ateşi Fransız topçu ateşini bastıracak ve üsteki hava ikmali için elzem olan pistin kullanılmasını engelleyecektir. Fransız uçakları ise üsse getirdikleri ikmal malzemelerini çok yüksek irtifalardan bırakmak zorunda kalacak, böylece yardım malzemeleri Viet Minh eline geçecektir. Giap üsse doğrudan saldırmaktansa üssü tamamen muhasara edip siper kazdıracak ve bekleyecektir. En ileri siperlerden ise üsse doğru yeraltı tünelleri kazılacaktır. Navarre tuzağa düşüp kapana kısıldığını anladığında yardım talebinde bulunacaktır. Yardım istenen ABD’den Viet Minh’e karşı taktik nükleer silahların kullaılması önerildiyse de kabul edilmeyecektir. Giap’ın birliklerini dağıtmak için önerilen taktik hava saldırıları ise İngiltere ve diğer Batılı ülkeler olmaksızın gerçekleşmeyeceği gerekçesiyle ABD Başkanı Eisenhower tarafından reddedilecektir. İngiltere Başbakanı Churchill ise Cenevre’de sürmekte olan barış müzakerelerinin sonucunun beklenmesini isteyecektir. 13 Mart 1954 günü Giap saldırıya geçer. 56 gün boyunca Viet Minh adım adım üssün etrafındaki çemberi daraltacak ve sonunda Fransız birlikleri Dien Bien Phu’da çok küçük bir yere sıkışacaktır. Askeri başarısızlıktan dolayı kendisini suçlayan topçu birliklerinin komutanı Albay Piroth intihar eder. Fransız birlikleri ise 7 Mayıs 1954 günü teslim olur. Fransa’nın zaiyatı 2000 ölü, 5600 yaralı ve 6500 esirdir. Ertesi gün Fransız hükümeti Vietnam’dan çekilmekte olduğunu açıklar. Vietnam Savaşı Ayrıntılı bilgi için bakınız:

Vietnam Savaşı

Giap ABD’ye karşı verilen savaş süresince Vietnam Halk Ordusunun başında kalacaktır. Savaş sırasında ordusunun küçük bir direniş kuvvetinden büyük, geleneksel bir orduya dönüşümünü örgütleyecektir. Ordu diğer komünist ülkelerden alınan karmaşık silahlarla güçlendirilecektir. Ordunun silah ve mühimmatı ABD ordusunun ölçeğine gelmese de vurucu gücü yüksek olan bir kuvvete dönüşecektir. Giap’ın 1968 yılındaki Tet Saldırısını planladığı iddia edilse de bu doğru değildir. Bunun için en sağlam kanıt, kendisini karşı çıktığı plan Le Duan ve Van Tien Dung tarafından ısrarla desteklenince Vietnam’dan Macaristan’a tedavi için gidecek ve saldırının sonuna kadar da dönmemiş olmasıdır. Saldırının amacı olan güney Vietnam’da genel bir ayaklanmanın başlaması sağlanamasa da Tet Saldırısından sonra ABD’li politikacılara ve kamuoyuna Güney Vietnam’daki konumlarının sallantıda olduğunu kuvvetli bir şekilde vurgulamıştır. ABD, Vietnam Cumhuriyeti (Güney Vietnam) ve Vietnam Halk Cumhuriyeti (Kuzey Vietnam) arasında temsilciler düzeyinde görüşmeler Ocak 1969’da Paris’de başlayacaktır. ABD Başkanı Richard Nixon, ABD birliklerinin geri çekilmesinden yana olmasına rağmen ABD askerlerinin Güney Vietnam’dan ayrılması 5 yıl sürecektir. Ekim 1972’de taraflar anlaşmaya varmaya yaklaşırlar. Anlaşmaya göre ABD birlikleri geri çekilecek, ateşkes ilan edilecek, Hanoi’deki ABD esirleri salıverilecektir. Ayrıca yenilenecek seçimlere kadar Kuzey ve Güney Vietnam yönetimleri iktidarda kalacak, ülkenin yeniden birleşmesi seçimle olacaktır. 1972 baharındaki Nguyen Hue saldırısı askeri anlamda başarısız olsa da Vietnam Ordusu Güney Vietnam’da bölgesel kazanç sağlayacak şekilde toprak ele geçirecektir. ABD askerleri geri çekilse de Vietnam Ordusu mevzilerinden geri çekilmeyecektir. Görüşmeler sırasında baskı unsuru olması için Nixon, Hanoi ve Hai Phong şehirlerinin havadan vurulmasını isteyecek ve izleyen 27 Ocak 1973 günü Paris Barış Antlaşması imzalanır. ABD’nin Vietnam’dan çekilmesinin ardından Son ABD muharip askerlerinin ayrıldığı tarih Mart 1973 olacaktır. anlaşma olmasına rağmen çatışmalar sürecek ve Güney Vietnam yönetimi Vietkong’a karşı saldırılarını şiddetlendirecektir. Bu durumda komünistler stratejilerini değiştireceklerdir. Mart ayında komünist liderler Hanoi’de toplanarak Güneye saldırı planlarını hazırlarlar. Haziran 1973’de ABD Kongresi ABD ordusunun Vietnam’daki askeri varlığını sona erdiren kararı aldıktan sonra komünistlerin ABD hava saldırısından çekincesi kalmaz. Güney Vietnam Başkanı Nguyen Van Thieu, mali yardım için Nixon’dan destek istese de Kongre yardım talebini reddedecektir. ABD yardımları önceden yılda 30 milyar dolar mertebesindeyken 1974 yılında 1 milyar dolara kadar düşmüştür. Mali darboğaza giren Güney Vietnam yönetimi askerlerin bile maaşlarını ödeyemez hale gelir. Ordudan firar edenler artar. Diğer tarafta ise Vietnam Ordusu Sovyetler Birliğinden yeni ekipman ve silah yardımı almaktadır. 1975 baharında Vietnam Ordusu Giap’ın yerine geçen General Van Tien Dung komutasında yeni bir harekata başlayacak ve ABD’nin tepkisinden çekinen Vietnam yönetimi sınırlı olan askeri operasyonu genişletecek ve tüm Güneyin ele geçirilmesini sağlayacaktır. Ho Chi Minh Operasyonu olarak anılan harekat zırhlı birlikler ve topçu desteğiyle geniş ölçekte gerçekleştirilir. Da Nang ve Hue gibi önemli merkezler elden çıkınca Güney yönetimi panik içerisinde dağılacak ve işlemez hale gelecektir. Başkan Thieu ülkesinin kuzeyini terk ederek güneye yığınak yapsa da sonuç alamayacak ve başkent Saygon 30 Nisan 1975 günü düşecektir. Bunu

Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti

nin kurulması izleyecektir. Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti Yeni hükümette Giap Savunma Bakanı olan görevini sürdürecek ve Haziran 1976’da Başbakan Yardımcısı olacaktır. 1980 yılında Bakanlıktan, 1982 yılında ise Politbürodan ayrılacak ve emekli olacaktır. General Giap askeri teori ve strateji ile ilgili çok sayıda yazılı eser verecektir. Eserleri arasında Halk Savaşı, Dien Bien Phu, Kazanacağız dikkat çekici olanlardır. Giap askeri tarihçi Stanley Karnow tarafından Wellington, Grant, Lee, Rommel seviyesinde değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeye katılmayanlar Giap’ın askeri taktiklerinde çok sayıda askerin feda edilmesini eleştirenler de bulunmaktadır. 1995 yılında ABD Savunma Bakanı Robert McNamara eski düşmanı Giap ile biraraya gelerek 1964 yılında meydana gelen ve ABD’nin Vietnam’a müdahalesine bahane edilen Tonkin Körfezi Olayında ne olduğunu soracak ve Giap’dan “Hiçbir şey” yanıtını alacaktır. ABD Başkanı Lyndon Johnson’un Vietnam’a müdahale için bahane ettiği olayın hayali olma ihtimali yüksektir. Dilimize çevrilmiş bazı eserleri * Vietnam Halk Savaşı, V.N. Giap, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 1999 Ayrıca bakınız * Dien Bien Phu Çarpışması * Vietnam Komünist Partisi *

Vietnam Savaşı

* Vietkong Dış bağlantılar * Giap’ın yazıları * PBS Röportajı * Spartacus sitesindeki özgeçmişi

Kaynaklar

Vikipedi

Võ Nguyên Giáp

Võ Nguyên Giáp Hakkında Detaylı Bilgi

Vietnam Savaşı

Vietnam Savaşı

Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti

Vietnam Savaşı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar