Çağlar boyunca zor bulunan bir madde olan şeker , son birkaç yüzyıl içinde kolay elde edilebilir olmuş ve insan beslenmesinin temel unsurlarından biri haline gelmiştir.İnsanlar tarafından çok sevilen şekerin kolay elde edilebilirliği , bol ve ölçüsüz tüketilmesine yol açarak , aşırı şeker kullanımı ile ilişkili rahatsızlıkların da görülme sıklıklarını arttırmıştır.
Tat alma zevkinden mahrum kalmaksızın şekerin insan bedeni üzerindeki olumsuz etkilerinden kaçınmak gereksinimi , tatlandırıcıların günümüzde yoğun olarak kullanımları sonucunu beraberinde getirmiştir.
Kullanım
Tatlandırıcılar , başlangıçta şeker hastalarının tatlandırma gereksiniminin giderilmesi için kullanılmış olmakla birlikte , günümüzde fazla kilolular , vucut şeklini korumaya çalışanlar ve şekerin diş sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinden korunmak isteyenler tarafından da yaygın olarak kullanılmaktadırlar.Önemli bazı doğal ve yapay tatlandırıcılar ve ağırlıkça aynı miktardaki sofra şekerine oranla tatlılıkları aşağıda verilmiştir.
Doğal Tatlandırıcılar
Genellikle bitkilerden ayrıştırılan kimyasal maddelerdir. Bu maddelerden bazıları aynı ağırlıktaki şekerden daha az tatlı oldukları halde daha az enerji içerdikleri için şeker yerine kullanılabilirler.- Brazzein — 2000
- Curculin — 550
- Eritrol (Erythritol) — 0,7
- Glisirizin (Glycyrrhizin) — 50
- Gliserol (Glycerol) — 0,6
- Hydrojene nişasta hidrolizatları — 0,4-0,9
- İzomalt (Isomalt) — 0,45–0,65
- Laktitol (Lactitol) — 0,4
- Mabinlin — 100
- Maltitol — 0,9
- Mannitol — 0,5
- Monellin — 3000
- Pentadin — 500
- Sorbitol — 0,6
- Stevia — 250
- Tagatose — 0,92
- Tamatin (Thaumatin) — 2000-3000
- Xylitol — 1
Yapay Tatlandırıcılar
Doğal tatlandırıcı molekülleri benzerlerinin laboratuvarlarda yapay olarak sentezlenmesi ile elde edilen maddelerdir. Genellikle sıfır ya da sıfıra yakın miktarda kalori içerirler.İnsan yapısının , gelişimi boyunca karşılaşmadığı bu tür kimyasal maddelere uzun dönemde nasıl tepki vereceğini her zaman doğru biçimde belirlemek mümkün olmadığından , bu türden yeni bir ürünün kullanıma sunulması için gerekli yasal izinlerin alınması çok zordur.
Aşagidaki verilen listedeki son dört tatlandırıcı zehirli etkiye sahip olduklarından gıda üretiminde kullanılmazlar.
- Acesulfame potasyum — 200
- Alitame — 2000
- Aspartam (Aspartame) — 160-200
- Siklamat (Cyclamate) — 30
- Dulcin — 250
- Neohesperidine dihydrochalcone — 1500
- Neotame — 8000
- P-4000 — 4000 (1950'de Amerika'da yasaklanmıştır)
- Sakkarin (Saccharin - benzosulfamit) — 300
- Sucralose — 600
- Karrelam (guanidin tatlandırıcı) - 160.000
- Bernardam (guanidin tatlandırıcı) - 200.000
- Sukrononat (guanidin tatlandırıcı) - 200.000
- Lugdunam (guanidin tatlandırıcı) - 220.000