Tacik Alfabesi

Kısaca: Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی‬ (F‫ ars-Arap alfabesi), алифбои тоҷикӣ (Kiril alfabesi), ' (Latin alfabesi) olarak gösterilmektedir. ...devamı ☟

Tacik alfabesi
Tacik Alfabesi

Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی‬ (F‫ ars-Arap alfabesi), алифбои тоҷикӣ (

Kiril

alfabesi), '' (

Latin

alfabesi) olarak gösterilmektedir. Herhangi bir alfabenin kullanışı genellikle Tacikistan tarihi ile ilişkilendirilmiştir. Önce Arap alfabesi, daha sonra kısa bir süreliğine

Latin

alfabesi ve ondan sonra

Kiril

alfabesi kullanılmıştır.

Kiril

alfabesi
bugüne kadar Tacikistan'da en çok kullanılan yazı sistemidir. Mamafih Tacikistan, bazı koşullar tamamlandıktan sonra,

Kiril

alfabesinden

Fars-Arap

sistemine döneceğini ilan ederek İran ve Afganistan (Farsça konuşan ülkeler) ile daha yakın kültürel bağlar kurmayı amaçlamaktadır. Siyasi bağlamı Sovyetler Birliği'nin parçalanmasıyla bağımsızlıklarını ilan eden birçok devlet gibi, Tacikistan'da da kullanılan yazı sistemin değişimi, ve bu konu hakkındaki tartışmalar, siyasi temalara yakın bir bağa sahip olmuştur. Basit terimlerle,

Kiril

alfabesinin uygulamasından itibaren

Latin

alfabesi kullanılmamasına karşın,

Latin

alfabesi Turancılar tarafından savunulmaktadır, çünkü Turancılar, Tacikistan'ın diğer Türki Cumhuriyetleri ile daha yakın olmasını amaçlamaktadırlar..

Fars-Arap

alfabesi, muhafazakarlar, İslamcılar ve Tacikistan'ı İran'a ve Fars mirasına daha yakın getirmek isteyen kişiler tarafından savunulmaktadır. Şu anki
de facto standartına göre,

Kiril

alfabesi, statükoyu sağlamak isteyenler ve Tacikistan'ın Rusya'dan uzaklaşmasını istemeyenler tarafından savunulmaktadır. Tarih Tacikistan'da İslam'ın etkisine rağmen, 1920li yıllara kadar, Tacikçe,

Fars-Arap

alfabesi ile yazılmıştır. Bu zamana kadar, bu dil ayrı bir dil olarak düşünülmedi ve sadece Fars dili olarak tanımlanıldı. Sovyet Birliği 1923-1927 arası

Fars-Arap

sistemini basitlendirmeye başladılar. 1927'de Sovyetler, Tacikçe'nin yazı sistemini temeli

Latin

alfabesi olan bir sistemle değiştirdiler. SSCB'liler, okuryazarlık sayısını artırmak ve Tacikistan'ı, büyük kısmı Müslüman olan Orta Asya'dan uzaklaştırmak amacıyla

Latin

yazı sistemini uygulamaya koydular. Pratiksel düşünceler de bu değişimin uygulanmasını etkiledi.

Fars-Arap

alfabesi, abcad yazı sistemine sahip olmasına rağmen, Tacikçe'nin ünlü harflerini göstermek için yeterince harfi yoktur. Ayrıca,

Fars-Arap

alfabesini öğrenmek daha zordur, çünkü harfleri konumlarına bağlı olarak ayrı şekillere sahip olmaktadır. Bu, Nisan 1928'de
Romanizasyon Kararnamesi tarafından kanun haline getirildi. Tacikçe'nin

Latin

sürümünün temeli, amacı birleşmiş Türk alfabesini yaratmak (Tacikçe bir Türk dili olmamasına karşın) Türkofon bilim adamların eserleriydi. Bununla hedeflenen okur yazar oranını bir kampanya ile yükseltmekti. Bu kampanya ile istenilen hedefe 20. yüzyılın ortalarında ulaşıldı. Orta Asya'nın "ruslaştırılma"sı ile, 1930lu yıllarının son senelerinde

Kiril

yazı sistemi
uygulanıldı. 1980li yılların sonlarına kadar özerk Tacikistan Cumhuriyeti'nde

Kiril

alfabesi kullanıldı. 1989'da, Tacik milliyetçiliği nedeniyle, Tacikçe'yi resmi dili olarak tanımlayan bir kanun yürürlüğe konuldu. Ayrıca bu kanun, Tacikçe kelimesinden sonra "
Farsi" kelimesini koyarak, Tacikçe'yi Farsça ile resmi olarak eşit hale getirdi.

Fars-Arap

yazı sistemi, eğitime ve genel hayata uygulanmayla hayata geçirildi. Ancak 1993'te Tacikistan İslami Rönesans Partisi'nin yasaklanılması,

Fars-Arap

sisteminin uygulanılmasını yavaşlandırdı. 1999'da "
Farsi" kelimesi, milli dil kanunundan çıkarıldı. 2004 itibarıyla, de-facto olarak kullanılan standart,

Kiril

alfabesinin
Tacikçe sürümüdür, ve 1996 itibarıyla çok az kişi

Fars-Arap

alfabesini okuyabilir. Türler Fonetik ses değerleri ile (
bkz.: UFA), Tacik alfabesinin önemli türlerin harfleri aşağıda gösterilmektedir.

Fars-Arap

Fars-Arap

yazı sisteminin bir sürümü, Tacikçe'yi yazmak için kullanılmaktadır. Tacik sürümünde (Arap alfabesinin diğer sürümleri gibi), "ا" (alef) hariç, ünlü seslere ait harfler yoktur, ama ihtiyari olarak diyakritik işaretlerle verilmektedir (teknik bir bakımdan abcad bir yazı sistemidir).

Latin

Latin

alfabesi
, okuryazarlık sayısını artırmak ve dilin İslami etkilerini çıkartmak için, Ekim Devrimi'nden sonra uygulanmaya konuldu. 1926 ve 1929 arasında,

Latin

türünün ilk sürümlerinde sadece küçük harfler kullanılmaktaydı (örnek olarak, bu maddenin üst-sağ kısmındaki resime bakınız). Orta Asya Yahudileri ise değişik bir sürüm kullandılar. Bu farkların bir tanesi, üç harfin daha fazla olmasıydı (ů, ə̧ ve ḩ). Bu harfler diğer lehçelerde bulunmamaktadır. "Ƣ" karakterinin adı "Ğa"'dır. Bu karakter, /ɣ/ fonemini simgeleştirmektedir. Bu alfabe, 1930lu yılların son senelerine kadar Sovyet Birliği'nin Slav olmayan dillerin yazılması için kullanıldı.

Latin

alfabesi günümüzde kullanılmamaktadır, fakat bazı gruplar bu alfabenin de kullanılması gerektiğini savunmaktadır.

Kiril

1930lu yıllarının son senelerinde

Kiril

alfabesi
ile yazılan Tacikçe, Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde uygulanıldı, ve böylece Ekim Devrimi'nden itibaren kullanılan

Latin

alfabesinin
kullanışı durduruldu. 1939'dan sonra Farsça'da ve

Fars-Arap

alfabesi ile yazılan maddeler Tacikistan'da yasaklanıldı. 1952'de Щ ve Ы harfleri aşağıdaki alfabeye eklendi. Bu otuzbeş harfe, Ц ц, Щ щ, and Ы ы harfleri yabancı kökenli harfler eklendi. Ancak Ь ь harfi ile, 1998'de yapılan bir ıslahatta, bu harflerin kullanışı durduruldu. Bu harflerin kullanılmaması ile birlikte, 1998 ıslahatı, alfabenin sıralamasını değiştirdi; bu değişiklikte diyakritikli harfler, diyakritiksiz eşdeğerlerinden sonra konulmaya başlandı. Örneğin; Г, Ғ ve К, Қ. Bu alfabenin yeni sıralaması şöyledir: а б в г ғ д е ё з ж и ӣ й к қ л м н о п р с т у ӯ ф х ҳ ч ҷ ш ъ э ю я. Bu alfabe, Rus alfabesinde bulunmayan birkaç harf içermektedir: :

İbrani

İbrani

alfabesi
,

Fars-Arap

alfabesi gibi bir abcaddır. Buhori dili (Semerkand ve Buhara'da yaşayan Buhara Yahudileri tarafından konuşulan bir Tacik lehçesi) için kullanılmaktadır. Örnek yazı: דר מוקאבילי זולם איתיפאק נמאייד. מראם נאםה פרוגרמי פירקהי יאש בוכארייאן. - Дар муқобили зулм иттифоқ намоед. Муромнома - пруграми фирқаи ёш бухориён. Örnek parça Tacik

Latin

, Tacik

Kiril

ve

Fars-Arap

Referans için, Arap sürümü

Latin

alfabesine tam olarak yazı çeviri yapıldığında şöyle görünmektedir:

Kiril

sürümü,

Latin

alfabesine tam olarak yazı çevirdiğinde şöyle görünmektedir:
Tacik

Kiril

ve

Fars-Arap

Harf vurgusu olan

Fars-Arap

yazısı, genellikle yazılmayan ünlü harfleri içermektedir:
Karşılaştırma tablosu Aşağıdaki tablo, Tacikçe için kullanılan yazı sistemlerini karşılaştırmaktadır. Bu tabloda,

Latin

alfabesinin temeli 1929 standartıdır,

Kiril

alfabesinin temeli 1998 standartıdır ve

Fars-Arap

harfler tek şekillerinde gösterilmektedir. Ayrıca bakınız * Tacikçe * Tacikistan * Farsça * Tacikistan İslami Rönesans Partisi * Tacikçe Vikipedi Dış bağlantılar * Omniglot - Tajik (Тоҷики / Toçikī / تاجيكي) * Sendika.org'da İran ve Tacikistan'ın arasındaki bağlarının yakınlaştırılması hakkında bir makale * Tacikçe Vikipedi

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Tacikçe Vikipedi
6 yıl önce

kullanılması nedeniyle site varsayılan olarak Kiril alfabesinde gösterilir. Tacik alfabesi Tacikçe Vikipedi9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi...

Farsça
3 yıl önce

İran'da ve Afganistan'da Arap kökenli Fars alfabesi kullanılırken Tacikistan'da Kiril alfabesi kökenli Tacik alfabesi kullanılır. Üç lehçe karşılaştırılacak...

Farsça, Farsi, Acemce, Ansiklopedi, Dil, Hindistan, Hint-Avrupa dil ailesi, Irak, Kafkasya, Pakistan, Tacikistan
Tacikçe
3 yıl önce

de dilidir. Şu anda Tacikçe Kiril alfabesi ile yazılmaktadır; fakat tarihi boyunca hem Latin hem de Arap alfabesi ile yazıldı. Tacikistan Sovyet Sosyalist...

Çin'deki etnik gruplar listesi
3 yıl önce

oturdukları bölgeyi "Bölgesel Özerklik" alanı olarak ayırma hakkı, kendi alfabesi ve kendi dilini kullanma hakkı, belli bir miktarda mülkiyet hakkı, belli...

Kırgızistan
3 yıl önce

Kırgızlar %72.6, Özbekler %14.4, Ruslar %6.4, Dunganlar %1.1, Uygurlar %0.9, Tacikler %0.8, Türkler %0.7. Kırgızca Eylül 1991'den beri ülkenin resmî dilidir...

Kırgızistan, Kırgızistan
Sincan Uygur Özerk Bölgesi
3 yıl önce

nitelemektedir. Bu bölgede Uygurlar, Han Çinlileri, Kazaklar, Huiler, Tacikler ve birçok diğer farklı halk yaşamaktadır. Çin’in Han Hanedanı (MÖ 206 –...

Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Urumçi, Kaşgar, Tanrı Dağları, Han ulusu, Sovyetler Birliği, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Özerk Türk Devletleri
Salarlar
3 yıl önce

etkilenmiş, diğeri Uygurca ve Kazakça'dan etkilenmiştir. Önceleri Salar alfabesi (撒拉文 Sālā wén) kullanılmaktaydı. Salarlar günümüzde latin alfabesini kullanma...

Uygurlar
3 yıl önce

Uygurlar (Uygur Arap yazısı: ئۇيغۇرلار; Uygur Kiril alfabesi: Уйғурлар; Uygur Latin yazısı: Uyghurlar; Basitleştirilmiş Çince: 维吾尔; Geleneksel Çince: 維吾爾;...

Uygur Devleti, Ak Hun İmparatorluğu, Akkoyunlular, Altın Orda Devleti, Altınordu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti, Ansiklopedi, Astrahan Hanlığı, Avar İmparatorluğu, Avarlar, Avrupa Hun İmparatorluğu