Sukhoi Su-47 ``Berkut`` (Rusça: Су-47 "Беркут" - ``Altın kartal``), Sukhoi Havacılık Şirketi tarafından geliştilmiş deneysel avcı uçağıdır. Ayrıca geliştirme sürecinin başında S-32 ve S-37 olarak adlandırılmıştır. Nato kod adı "Firkin `dir". Uçağın ayırt edici özelliği, Grumman X-29`a benzer olarak ileri ok açılı kanatıdır. Berkut 2002`den itibaren Su-47 olarak tanımlanmıştır ve savaş uçağı olarak üretime hazır olmakla beraber daha çok seri üretime geçilmeden önce PAK FA (Prospective Air Complex for Tactical Air Forces - Taktik Hava kuvvetleri için muhtemel kompleks) projesinin bir parçası olarak ağır bir tekrar tasarlanmadan geçeçek gibidir. Su-47 tanımlamasının, PAK FA tasarımından sonra kullanılıp kullanılmayacağı belli değildir.
Gelişim Süreci
Orijinalde S-37 olarak bilinen uçak, 2002 yılında Sukhoi`nin gelişmiş test uçağı Su-47 olarak tekrar adlandırıldı. Değişim, şirketin bir test uçağından daha çok üretime hazır bir avcı uçağı düşüncesini pazara yansıttı. Ayrıca genel olarak Berkut`a (Altın Kartal) bakılırsa şu ima edildi: S-37 orijinal olarak Rusya`nın kompozit malzeme ve elektronik kumandalı uçuş (fly-by-wire) sistemi için öncelikli bir test alt yapısı sunmuştur. Uçak ileri ok açılı kanat şeklinde yapılarak çok üstün bir manevra kabiliyeti ile 45° ve daha üstü derecelere varan hücum açısı sağlanmıştırTsibin LL`nin geliştirilmesi ve 1940`larda ele geçirilen bir Alman Junkers Ju 287 üzerinde yapılan çalışmlarlaTsAGI uzun zamandır ileri ok açılı kanatın avantajlarına değinmekteydi. İleri ok açılı kanat daha az dalga sürüklemesi, eğilme momentini azaltmayı ve geleneksel kanat formlarıyla karşılaştırıldığında stall`ın gecikmesini sağlar. Ne yazık ki ileri açılı ok, burulma gücünü, konvansiyonel malzemelerden yapılmış bir uçağın kanatlarını yırtacak kadar arttırmaktadır. Sadece kompozit malzemeler bu tip kanatın uygulanması için uygundur.
Tıpkı "Batılı" kardeşi Grumman X-29 gibi, S-37 öncelikle bir teknoloji gösterimcisidir, sonraki Rus avcısı için kaynak bulma niyetindedir. Böyle bir avcı Amerikan F-22 Raptor ve Eurofighter Typhoon gibi uçaklar kadar gelişmiş olmakla birlikte daha klasik olan MiG 1.42 projesi ile maddi rekabette daha uygun da olmalıdır. Bununla beraber Sukhoi şu anda S-37 modelini Rus havacılığı ve yabancı ülkelerin pazarlarına üretime hazır bir avcı olarak sokma çabasındadır. İlk tepkiler iyi olmasa da, uçağın etkileyici performansı, Rus hükümetinin tasarımın geliştirilmesi için kaynak ayırmasını sağlamıştır
Tasarım
S-37, Su-35 gibi daha önceki büyük Sukhoi avcıları ile benzer boyutlardadır. Geliştirme masraflarını azaltmak için S-37`ye, Su-27 ailesinin ön gövdesi, dikey kuyrukları ve iniş takımları takıldı. Bununla beraber, uçağa radar işaretlerine dair geliştirme (radar absorbe edici malzemeler) dahili bir silah bölümü ve yan tarafa geliştirilmiş bir radar için boşluk yapıldı. 1980`lerin araştıma uçağı olan Amerikan X-29 konseptine benzer olmasına rağmen, S-37 iki kat büyük boyutu ve gerçek bir savaş uçağından uzak oluşuyla Amerikan tasarımından oldukça uzaktı.Kanat burulması problemini çözmek için, S-37, kanat hala bükülmeye izin veriyorken aerodinamik davranışı geliştirmesi için dikkatlice adapte edilen kompozit malzemeden. Oldukça geniş kanat uzunluğu nedeniyle, Rus hangarlarına sığabilmesi için S-37 katlanır kanatlarla donatıldı. Tıpkı bir önceki kardeşi Su-37 gibi , S-37 Berkut da ön tarafındaki kanartlar ve kanatlarıyla beraber üç kanatlı bir uçaktır. İlginç bir şekilde, S-37 egsoz nozüllerinin yanında dışa taşacak bir şekilde kuyruk kanadı ile eşit boyda olmayan iki uzantıya sahiptir. Uzantılardan sol tarafta olanı arka görüş radarına ev sahipliği yaparken sağ taraftaki fren paraşütü taşır.
Üretime geçen Rus ve Hindistan Hava Kuvvetlerindeki S-37`ler muhtemelen ağırlıklı olarak AA-12 Adder, AA-11 Archer ve AA-10 Alamo gibi havadan havaya füzeler taşıyacaktı. Su-27 serisi, Mikoyan MiG-31 ve MiG 1.44 için tasarlanmış olan Novator KS-172 AAM-L uzun menzilli füzeleri taşıyabilecek gibi görünmemektedir.
Hindistan katılımı
Hindistan hükümetinin Savunma Bakanlığının,2001 yılında Rusya ile anlaşarak PAK FA programına geliştirme ve kaynak imkanları sunacağı söylenmektedir.Genel bilgiler
Manevra kabiliyeti
Su-47, sesaltı hızlarda aşırı bir çevikliğe, ses üstü hızlarda ise saldırı açısını ve uçuş yönünü değiştirmeye imkan vererek manevra kabiliyetini yükseltebilme olanağına sahiptir.Azami dönüş oranları ve silahların ateşlenmesi için alt ve üst hız limitleri çatışma üstünlüğü koşulları için önemli kriterlerdir. Su-47, bütün hücum açılarında korunan düzgünlüğü ve kontrol edilebilirliği ile yüksek seviyede manevra kabiliyetine sahiptir. Azami dönüş oranları, orta ve uzun menzilli çatışmaların yanında görev havadaki farklı yerlerde bulunan ardışık hedeflerin engellenmesi ise yakın çatışmalarda da önemlidir. Yüksek dönüş oranları, pilotun bir sonraki hedefe daha çabuk dönüp silahlarını ateşleyebilmesini sağlar.
tİleri ok açılı kanat ile geri ok açılı kanat aynı koşullarda karşılaştırıldığında şu üstünlekleri sağlar:
- Yüksek sürüklenmeye kalkış oranı
- Yüksek kapasitede itdalaşı manevraları
- Sesaltı hızda uzun menzil
- Stall direnişine ve anti-spin karakteristiklerinde gelişme
- Yüksek saldırı açılarında düzgünlük
- Daha düşük minimum uçuş hızı
- Daha kısa mesafede kalkış-iniş uzunluğu
Gövde
Berkut`un gövdesi kesişen kısımlarda oval olacak şekilde ve iskeleti ağırlıklı olarak %13 (ağırlık oranı) alüminyum ve titanyum alaşımıkompozit malzemeden imal edilmiştir. Burun radomu ön kısımda hafifçe yassılaşarak ve yatay kenarlara sahip olarak uçağın anti-spin özelliklerini en uygun durumda tutacak şekildedir.Kanatlar
İleri ok açılı orta kanatlar uçağa geleneksel olmayan sıradışı bir görünüm ve ek özellikler vermektedir. İleri ok açılı kanat tarafından geliştirilmiş kaldırma gücü, kanat açıklığının iç kısımlarında meydana gelir. Kaldırma, kanatucu [[tutunma kaybı tarafından sınırlandırılmaz. Kanatçıkar (Aileronlar) - kanatın kontrol yüzeyleri- etkili hücum açısını muhafaza etmeye devam eder ve hava akımı geri kalan kanat yüzeyinden parçalara ayrılsa bile uçağın kontrol edilebilmesi kontrol altında tutulur.Kanat panelleri %90 kompozit malzemeden imal edilmiştir. İleri ok açılı orta kanat, uzun mesafe performansına katkı sağlayacak şekilde nispeten yüksek dış cepheye sahiptir. Hücum kenarındaki yönlendirilebilir latalar üzerine monte edilen hücum kenarının kök uzantıları havayı rüzgar panellerine, firar kenarlarındaki flaplar ve kanatçıklar üzerine hafifçe üfler. Bütün harekteli ve küçük yüzeyli ikizkenar yamuk şeklindeki kanartlar hücum kenarı kök uznatılarına bağlıdır.
Böyle bir kanat tasarımının alt tarafı, kanatları burkulmadan kurtarmaya çalışacak şekilde dönel kuvvetler üretir, özellikle yüksek hızlarda. Bu burkulma durumu, kanatların gücünü ve dayanıklılığını arttırmak için yüksek miktarda kompozit kullanımı gerektirir. Buna rağmen, uçak aslında 1.6 MAch hızla sınırlandırılmıştır. Bazı mühendislik geliştirmeleri ile sınır yükseltilmiştir fakay tama olarak tanımlanmamıştır.
Yönlendirilebilir güç sistemi
Devrimsel olmamasına rağmen, yönlendirilebilir itme (PFU motor geliştirmeleriyle) 30°/saniye aşamada -20°`den +20°`ye kadar ayralanabilir ve sapma ileri ok açılı kanatlarla gelişmiş çevikliği arttıracaktır.Kokpit
Kokpit tasarımında pilotun rahatlığı ve yüksek ``g`` kuvvetlerinde pilotun kontrol edebilmesi üzerinde yoğunlaşılmıştır. Uçak yeni bir fırlatma koltuğu ve yaşam destek sistemi ile donatılmıştır. Fırlatma koltuğundaki değişken geometri uygulaması 60° eğimle,yüksek ``g`` kuvvetinin pilota uyguladığı etkileri azaltır. Koltuk, it dalaşı anevralarında etkili bir şekilde yüklenen ``g`` kuvvetini sönümleyebilirç Su-47 pilotu yan montajlanmış düşük seyir kontrol manivelası ve gerginlik ölçümlü gaz kontrolü kullanır.Teknik özellikler (Su-47)
- Mürettebat:1
- Uzunluk:22.6 m
- Yükseklik:6.3 m
- Kanat açıklığı:15.16 m - 16.7 m
- Alan:203 m²
- Boş ağırlık: 36,100 kg
- Yüklenmiş ağırlık: 29940 kg
- Azami kalkış ağırlığı:33000 kg
- Motor (jet):Lyulka AL-37FU
- Jet tipi:İkincil yanmalı, yönlendirilebilir güç sistemli (PFU modifiyeli), dijital kontrollüturbofanlar
- Jet sayısı:2
- İtiş:83.4 kN
- İkincil yanmada itiş:142.2 kN
- Yönlendirilebilir güç sistemi: -20°`den +20°`ye,aşamada ve sapmada; saniyede 30°
- Azami hız: Mach 2.35
- Deniz seviyesinde: Mach 1.1 (1,400 km/s, 870 m/s
- Normal operasyon yüksekliğinde: Mach 2 (2,500 km/s, 1,550 m/s)
- Menzil:3,300 km
- İrtifa:18,000 m (59,050 ft)
- Tırmanma oranı:230 m/sn
- Yük: 36 kg/m² (79.4 lb/ft²)
- Silahlar:
Popüler kültürde Su-47
- The S-37, Matthew Reilly tarafından yazılmış ``Scarecrow`` adlı romanda Siyah Şovalyeler ve Aloysius Şovalyelerinin ana uçağı olan Siyah Kuzgun olarak yer alır Her nasılsa ismi açıklanmadan S-37 olarak isimlendirilmiştir.
- Su-47`den, Tom Clancy`nin ``Splinter Cell`` adlı oyunun kitaplaştırılmasında Türk Hava Kuvvetlerinden bir F-16`nın baskınından önce bir yeraltı silah anlaşması için bir sanayi tesisine tam teçhizatlı olarak konuşlanan bir füze platformu olarak bahsedilir.
- Bilgisayar oyunu ``Ghost Recon`` `da , oyuncu bi S-37`yi Arkangel`sk Hava Üssünden kaldırmak zorundadır.
Linkler
- Fighter-Planes.com`da S-37 Berkut
- Rus Havacılık sayfasında S-37
- Rus Askeri analizlerinde S-37
- airforce-technology.com`da S-37
İlgili başlıklar
Commons|Sukhoi Su-47Benzer uçaklar
Ayrıca bakınız
Sukhoi dizisi