Sinop Baskını, (30 Kasım 1853), Kırım Savaşının önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop`ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Yelkenli ahşap gemilerin çarpıştığı son muharebe ve gülle yerine patlayıcı mermilerin kullanıldığı ilk deniz muharebesi olarak, dünya deniz savaşları tarihinde Sinop Baskını`nın özel bir yeri vardır.
Nedenleri
Osmanlı ve Rus orduları bir süredir Kırım Savaşı`nın Kafkas cephesinde çarpışıyorlardı. Kafkaslardaki Osmanlı güçlerinin ikmal yolu Trabzon ve Batum limanlarıydı. Deniz yolunu korumak amacıyla Patrona (Oramiral) Osman Paşa komutasında Sinop`ta bir filotilla üslenmişti.Gelişimi
Ana üssü Sivastopol olan Rus Karadeniz donanmasının başında ise Amiral Nahimov vardı. Sivastopol Sinop`a sadece 180 deniz mili uzaklıktadır. Sürpriz bir baskında filotillanın 280 deniz mili uzaktaki İstanbul`dan yardım alamayacağını hesaplayan Nahimov, 30 Kasım 1853 Cuma günü ateş gücü çok üstün gemilerle ve sis sayesinde tam bir baskın etkisi ile Sinop limanına girdi. Rus filosu 7 saffı harp gemisi (612 top), 2 Yelkenli Korvet (98 top) ve 3 buharlıdan (12 top) oluşuyordu. Kale toplarının hazırlıksız, Osmanlı bahriyelilerinin eğitimsiz olması gibi faktörler de Rusların lehindeydi. Rus gemileri limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına dizilerek patlayıcı mermi atan toplarıyla saldırıya geçtiler.Günün sonunda 7 yelkenli firkateyn, 3 yelkenli korvet ve 2 buharlı gemiden oluşan Osmanlı filotillasının tümü imha oldu. Yanan gemilerde bulunan ve denize dökülen 4.000`in üzerinde asker şehit oldu. (Bkz. KERR et al.. GÜLEN bu sayıyı 2.700 şehit, 556 ağır yaralı ve 150 esir olarak veriyor) Patrona Osman Paşa esir düştü, yardımcısı Riyale (Tümamiral) Bozcaadalı Hüseyin Paşa ise şehit oldu.
Kaybedilen Osmanlı gemileri (top sayıları) şöyledir:
Yelkenli Firkateynler
- ``Avnullah``(44),
- ``Fazlullah`` (44) adı ``Rafail``: 1829`da Ruslardan ele geçirilmişti,
- ``Nizamiye``(62),
- ``Nesim-i Zafer`` (60),
- ``Navek-i Bahri`` (58),
- ``Dimyad`` (56) Donanması,
- ``Kaaid-i Zafer`` (54).
Yelkenli Korvetler
- ``Necm-Efşan`` (24),
- ``Feyz-i Mabud`` (24),
- ``Gül-i Sefid`` (22).
Vapurlar
- ``Ereğli``(10),
- ``Pervaz-ı Bahri`` (?) Donanması.
Toplam: 12 parça gemi ve yaklaşık 470 top. Süratli bir vapur olan ve baskından kaçmayı başaran ``Taif`` felaketten iki gün sonra haberi İstanbul`a ulaştırdı.
Sonuçları
Gözlemciler Sinop baskını`nda dengesiz kuvvetlerin karşı karşıya gelmesini haksızlık olarak gördüler. Görgü tanıkları denize dökülen bahriyelilere merhamet edilmediğini söylüyorlardı. Muharebe Avrupa kamuoyuna bir Rus hunharlığı şeklinde yansıdı ve İngiltere ile Fransa`yı Osmanlı İmparatorluğu yanında Kırım Savaşı`na girmeye iten dönüm noktalarından biri oldu. Baskının hemen ardından İngiliz ve Fransız donanmaları Karadeniz`e girdiler.Sinop`ta baskının acı anısını yaşatan bir şehitlik, bir de şehitlerin üzerinden çıkan paralarla yaptırılan "Şehitler Çeşmesi" vardır:
Kaynakça
- BLAKE, R.L.V.ffrench: ``The Crimean War``; Londra: Sphere Books, 1971. (ss.15-16)
- GÜLEN, Nejat: ``Şanlı Bahriye`` internet baskısı (URL: http://www.1001kitap.com/Tarih/Nejat_Gulen/sanli_bahriye/bahriye04tanzimat_kirim.html)
- KARAL, Enver Ziya: ``Osmanlı Tarihi Cilt V``; Ankara: TTK Basımevi, 1995. (s. 235)
- KERR, Paul et al.: ``The Crimean War``; Londra: Boxtree, 1997. (s.13-15)
- PALMER, Alan (Çev. GASPIRALI, Meral): ``1853-1856 Kırım Savaşı ve Modern Avrupa`nın Doğuşu``; İstanbul: Sabah Yayınları,
