Omurgasız canlılar, en basit çok hücreli canlı olan Trichoplax adhaerensden itibaren başlayan metazoa aleminin altında incelenmektedir. Omurgasız hayvanlardan bazıları şunlardır; çekirge, örümcek, kelebek, sinek, solucan, ahtapot, yengeç, ıstakoz, midye ve denizanasıdır. Omurgasızlar, Parazoa (Gerçek dokulara sahip olmayan canlılar) ve Eumetazoa (Gerçek dokulara sahip canlılar) olmak üzere iki alt sınıfta incelenirler.
Omurgasız hayvanların kıkırdak doku ve kemik dokudan oluşan iskeletleri yoktur. Bazı omurgasız hayvanların vücutlarında iskelet görevi gören değişik yapılar vardır. Örneğin yengeçlerde bulunan sert kabuk ve böceklerdeki kitin adı verilen örtü iskelet görevi yapar. Omurgasız hayvanların bir bölümü karada bir bölümü suda yaşar. Karada yaşayan omurgasız hayvanların akciğerleri yoktur. Bu hayvanlar trake solunumu ya da deri solunumu yaparlar. Suda yaşayan omurgasız hayvanlar ise solungaçlarıyla solunum yapar.
Çekirge, örümcek, kelebek, hamam böceği, sivrisinek çevremizde gördüğümüz omurgasız hayvanlardır. Ahtapot, yengeç, ıstakoz, midye, denizkestanesi, denizyıldızı, süngerler, denizanası ve mercanlar suda yaşayan omurgasız hayvanlara örnektir. İnsanların çevrelerinde sık karşılaştıkları omurgasız hayvanlar eklem bacaklılar ve solucanlardır. Sölenterler, yumuşakçalar, eklem bacaklılar, derisi dikenliler omurgasız hayvanlar grubunda incelenir.
Omurgasızların Yaşamı
Omurgasız hayvanlar bütün yaşamını toprak altında geçiren gruplar olmasına karşılık, özellikle böcekler içersinde gelişimlerinin bir döneminde toprak altında bulunan gruplar vardır. Örnek olarak Lepidoptera Coleoptera gibi tam başkalaşım geçirerek erginleşen böceklerin bazıları pupa (krizalit) dönemlerini toprak altında geçirirler. özellikle kış mevsimi şiddetli geçtiği bölgelerde türler bu suretle gelecek nesillerini korumuş olurlar.Omurgasızlar genellikle yumurtlayarak çoğalırlar. Yumurtadan çıkan yavrular çoğu zaman yetişkinlere benzemezler ve ancak bir kaç aşamadan geçtikten sonra yetişkinlerine benzerler. Fakat bunun aksine, yani yumurtadan direk olarak yetişkinlerine benzeyerek çıkan türler de vardır. Bunlar; solucan, örümcek, kelebek, ve bazı böceklerdir.